Τρίτη, Ιανουαρίου 31, 2012

Νυχτερινές περιπολίες





Βγαίνει κάθε βράδυ στους δρόμους της πόλης με το στρατιωτικό του κασκέτο και το σακκίδιο στην πλάτη και ψάχνει κάτι που θυμάται αμυδρά από τα παιδικά του χρόνια: τον νυχτερινό ουρανό. Κρατά ένα χάρτη των αστερισμών, όπως θα κρατούσαν άλλοι ένα χάρτη του κρυμμένου θησαυρού, και κοιτάζει προς τα πάνω, αλλά βλέπει μονάχα φωτεινές επιγραφές. Απομακρύνεται από την Τάιμς Σκουέαρ και καταφέρνει να διακρίνει τρία ή τέσσερα σκόρπια αστέρια σ’ένα βρόμικο ουρανό. Ανεβαίνει στην ταράτσα του οικοδομικού συγκροτήματος στο οποίο μένει και βλέπει μόνο μια κοκκινωπή λάμψη που εκτείνεται προς όλες τις κατευθύνσεις. Κι όμως, όταν μεγάλωνε στο Μέιν, ο Γαλαξίας καταλάμβανε τις νύχτες τον μισό ουρανό. Και το καλοκαίρι, όταν βράδιαζε, τα παιδιά αιχμαλώτιζαν πυγολαμπίδες σε γυάλινα μπουκάλια.

Ο Ιαν Τσέινι κατέγραψε την εμπειρία του στο ντοκιμαντέρ «Το σκοτάδι της πόλης» (The City Dark) που προβάλλεται εδώ και λίγες ημέρες στη Νέα Υόρκη. Είναι ένας επικήδειος του έναστρου νυχτερινού ουρανού αλλά, όπως γράφουν οι Νιου Γιορκ Τάιμς, διαπνέεται ευτυχώς από μια αίσθηση του χιούμορ. Ο σκηνοθέτης συνάντησε διάφορους ανθρώπους που προσπαθούν να βοηθήσουν τα θύματα της 24ωρης κυριαρχίας του φωτός. Είναι αυτοί που περιπολούν τις νύχτες στις παραλίες της Φλόριντα περιμένοντας τη στιγμή που θα ξεπροβάλουν από την άμμο τα χελωνάκια που μόλις βγήκαν από το αυγό. Αν δεν κατευθυνθούν προς το νερό, τα νεογέννητα αφυδατώνονται και πεθαίνουν μέσα σε λίγα λεπτά. Για εκατομμύρια χρόνια έκαναν τη σωστή διαδρομή, αλλά εδώ και μερικές δεκαετίες χάνουν το δρόμο, κι αντί για το φως του ωκεανού κατευθύνονται προς τα φώτα των αυτοκινήτων και των εμπορικών κέντρων. Οι εθελοντές τα βοηθούν λοιπόν να βρουν το δρόμο, συμβαίνει το ίδιο στη Ζάκυνθο, την Πελοπόννησο, την Κρήτη.

Αλλοι, πάλι, περιπολούν στα ψηλά κτίρια της Νέας Υόρκης και του Σικάγου αναζητώντας μεταναστευτικά πουλιά που έχουν πέσει πάνω τους. Τα μέλη αυτής της νυχτερινής αδελφότητας γνωρίζουν ότι χιλιάδες πουλιά χάνουν κάθε νύχτα το δρόμο τους εξαιτίας της περιττής υπερπληθώρας φωτός στους ουρανοξύστες. Ντύνονται καλά, εφοδιάζονται με μια απόχη για πεταλούδες κι όταν δουν ένα πουλί που έχει σπάσει ένα πόδι ή ένα φτερό κτυπώντας σε μια τσιμεντένια γωνιά ή ένα γυάλινο τοίχο το μαζεύουν προσεκτικά με τα γαντοφορεμένα χέρια τους και, καθώς έχουν γνώσεις ορνιθολογίας, αναγνωρίζουν το είδος και μπορούν να υπολογίσουν το μήκος της διαδρομής τους. Στο Σικάγο υπάρχει ένα ειδικό κέντρο περίθαλψης αυτών των πουλιών.

Αλλά από την εξαφάνιση των αστεριών δεν πλήττονται μόνο τα ζώα. «Το να βλέπουμε το σύμπαν γύρω μας αποκαλύπτει πολλά για το δικό μας κομμάτι του σύμπαντος», λέει στο ντοκιμαντέρ ο αστρονόμος Τζέφρι Κουν από το Πανεπιστήμιο της Χαβάης. «Όταν κλείνει αυτή η πόρτα, αλλάζει εντελώς ο χαρακτήρας του ανθρωπίνου είδους».

Δευτέρα, Ιανουαρίου 30, 2012

Ακούγοντας Κοέν την εποχή της κρίσης





Η αγωνία είναι έκδηλη, κι ας έχουν κυκλοφορήσει από τον περασμένο μήνα στο Διαδίκτυο ορισμένα τραγούδια, κι ας μπορεί κανείς εδώ και μια εβδομάδα να ακούσει σε ορισμένες ιστοσελίδες ολόκληρο τον δίσκο. Σήμερα κυκλοφορεί το νέο άλμπουμ του Λέοναρντ Κοέν, κι είναι γεμάτο με έρωτα και θάνατο, πόθο και σκοτάδι, κι είναι πιο απαισιόδοξο από ποτέ, και δεν μπορείς να σταματήσεις να το ακούς. Τι είναι αυτό που (ξανα)κάνει τον 77χρονο τραγουδοποιό πολιτιστικό φαινόμενο της εποχής μας; Πώς εξηγείται ότι αυτές οι Παλιές Ιδέες – όπως είναι ο τίτλος του άλμπουμ – εξακολουθούν να μας γοητεύουν; Και για να δανειστούμε το ερώτημα ενός αρθρογράφου των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, του Γκόταμ Μαλκάνι, τι έσπρωξε το 2008 τους ανθρώπους που μόλις είχαν ζήσει την κατάρρευση των συνταξιοδοτικών τους ταμείων να σπεύσουν μαζικά - με τη συμμετοχή τους στις συναυλίες - να συμπληρώσουν τη σύνταξη ενός βραχνού γέρου που μια επιτήδεια μάνατζερ του είχε ξαφρίσει όλες τις οικονομίες;

Στο πρώτο τραγούδι του νέου δίσκου, που έχει τίτλο Going Home, ο καλλιτέχνης λέει πως «θέλει να γράψει ένα ερωτικό τραγούδι, έναν ύμνο στη συγχώρεση, ένα εγχειρίδιο του να ζεις με την ήττα». Να είναι ένα τέτοιο εγχειρίδιο που έχουμε ανάγκη, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο που η μία ήττα έρχεται μετά την άλλη; Μπορούμε, με άλλα λόγια, να μάθουμε για τη ζωή από τα τραγούδια του; «Το τραγούδι λειτουργεί σε πολλά επίπεδα», απαντά ο Κοέν σε συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα στην Γκάρντιαν. «Απευθύνεται στην καρδιά μέσα από τις περιπέτειες και τις ήττες της, είναι όμως χρήσιμο και για να πλύνεις τα πιάτα ή να καθαρίσεις το σπίτι. Όπως είναι χρήσιμο και ως φόντο για να φλερτάρεις».

Ναι, αλλά μ’εκείνον υπάρχει κάτι παραπάνω. Φαίνεται στη συγκίνηση που κυριαρχεί στις συναυλίες του: στην Ιρλανδία, λέει στην ίδια συνέντευξη, «το πλήθος ήταν τόσο θερμό που τα μάτια μου γέμισαν δάκρυα, κι είπα όχι, δεν μπορώ τώρα να βάλω τα κλάματα, και γύρισα προς το μέρος του κιθαρίστα κι έκλαιγε κι αυτός». Ισως αυτό το κάτι παραπάνω να έχει σχέση με τη σεμνότητά του, τον τρόπο που ευχαριστεί το πλήθος βγάζοντας το καπέλλο του, αυτή την αρρενωπότητα που – όπως γράφει ο Μαλκάνι – είναι τόσο διαφορετική από τον ματσίσμο που μας έφερε σ’αυτή την κατάσταση. Ισως η γενιά που, μετά τους πατεράδες της, έχασε με την οικονομική κρίση την εμπιστοσύνη της και στους παππούδες της να έχει ανάγκη από έναν ηλικιωμένο σοφό για να της δώσει τις πολυπόθητες απαντήσεις. Ένα σοφό που κατ’ανάγκη θα είναι ποιητής. Που όταν τον ρωτούν τι θα ήθελε να είναι στην άλλη ζωή, απαντά: «Ο σκύλος της κόρης μου, της Λόρκα». Κι όταν ζητούν τη γνώμη του για την οικονομική κρίση, απαντά: “Everybody knows”.



Σάββατο, Ιανουαρίου 28, 2012

Η ψυχή του καπιταλισμού





Η διαπίστωση είναι γενική: ο καπιταλισμός έχει ξεφύγει. Δεν είναι τόσο ότι διέρχεται κρίση. Είναι ότι δεν υπηρετεί πια τον κεντρικό του ρόλο: να παρέχει ευκαιρίες και να ανταμείβει την αξία, την εργασία και το ταλέντο. Εδώ και τουλάχιστον τέσσερα χρόνια ευνοεί μονάχα τους προνομιούχους. Αντί να απελευθερώνει δυνάμεις, τις φυλακίζει. Αντί να ενθαρρύνει το καινούργιο, το πνίγει. Αντί για δύναμη δημιουργίας, έχει γίνει δύναμη καταστροφής.

Μια σειρά από σοβαρά έντυπα βάλθηκαν να μελετήσουν αυτό το φαινόμενο, να διερευνήσουν την εξέλιξή του και να προτείνουν λύσεις. Το περιοδικό ΤΙΜΕ επισημαίνει ότι χωρίς μια βαθειά μεταρρύθμιση, ο καπιταλισμός βρίσκεται σε κίνδυνο καθώς αποξενώνει τους πληθυσμούς σε όλο τον πλανήτη. Πρέπει λοιπόν να αποκατασταθεί αυτό που έσβησε η παγκοσμιοποίηση, να ξαναβρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στις οικονομικές και πολιτικές εξουσίες και να αποδοθούν ευθύνες στους διοικητές των τραπεζών και των επιχειρήσεων. Οι κίνδυνοι που αναλήφθηκαν χωρίς να δοθούν εξηγήσεις και οι αστρονομικές αμοιβές που δόθηκαν και εξακολουθούν να δίνονται χωρίς καμιά δικαιολογία «καταστρέφουν την ηθική αιτιολόγηση της ύπαρξης ενός καπιταλιστικού συστήματος που στηρίζεται στην αξία».

Η σημερινή εκδοχή του καπιταλισμού πρέπει να εγκαταλειφθεί, καθώς αποδείχθηκε όχι μόνο ασταθής αλλά και άδικη, παρατηρούν από την πλευρά τους οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, που ξεκίνησαν εδώ και τρεις εβδομάδες μια σειρά με τίτλο «Ο καπιταλισμός σε κρίση». Η αύξηση των ανισοτήτων απειλεί τα θεμέλια των δημοκρατιών μας. Ακόμη κι οι Αμερικανοί έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους: μόλις το 50% έχει σήμερα μια θετική ιδέα για τον καπιταλισμό. «Η σύγχρονη οικονομία μοιάζει να έχει δύο λωρίδες κυκλοφορίας», έγραψε ένας από τους σχολιαστές της εφημερίδας, ο Τζον Πλέντερ. «Η μία είναι πολύ γρήγορη και προορίζεται για τους πολύ πλούσιους. Η άλλη, που αφορά όλους τους υπόλοιπους, είναι μπλοκαρισμένη».

Η σύγκριση του αμερικανικού μοντέλου με το γερμανικό είναι πλέον ξεπερασμένη, γράφει ο Εκόνομιστ στο προηγούμενο τεύχος του με τίτλο «Η άνοδος του κρατικού καπιταλισμού». Αυτό που θριαμβεύει είναι το συγκεντρωτικό μοντέλο της Κίνας. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι: υπάρχει ακόμη μια δημιουργική σχέση ανάμεσα στον καπιταλισμό και την αγορά ή ο πρώτος ισοπέδωσε και μηδένισε τη δεύτερη; Για να οικοδομήσουν τις οικονομίες τους, οι χώρες που ξεπέρασαν τη φτώχεια χάρις στην παγκοσμιοποίηση καταφεύγουν στη δημιουργία τεραστίων εταιρειών που λειτουργούν με τη λογική του καπιταλισμού αλλά ελέγχονται από το Κράτος. Οι εταιρείες αυτές δραστηριοποιούνται στην ενέργεια – όπως η σαουδαραβική Aramco, η ρωσική Gazprom και η Petrochina – στις κατασκευές, στα μεταλλεύματα, στον τραπεζικό τομέα. Και η επίθεσή τους εναντίον του ιδιωτικού μοντέλου που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα στέφεται σε γενικές γραμμές με επιτυχία.

Μήπως λοιπόν ο καπιταλισμός έχει χάσει την ψυχή του; Κι αν συνεχίσει αυτόν τον δρόμο, μήπως η επανάληψη θαυμάτων όπως η Google, η Apple ή το Facebook θα είναι πλέον αδύνατη;

Παρασκευή, Ιανουαρίου 27, 2012

Η άλλη όψη του γερμανικού ονείρου





H Αγγελα Μέρκελ το είπε στο Νταβός καθαρά: η κρίση της ευρωζώνης οφείλεται στην έλλειψη πολιτικών δομών που είναι απαραίτητες για να λειτουργήσει το ευρώ σωστά. Η Γερμανία είναι αποφασισμένη να νικήσει τις αδυναμίες του κοινού νομίσματος. Μόνο που επειδή οι αδυναμίες αυτές συσσωρεύτηκαν επί πολλά χρόνια, δεν μπορούν να ξεπεραστούν με μια κίνηση. Χρειάζεται χρόνος. Και μέχρι τότε, λιτότητα, λιτότητα, λιτότητα.

Αυτή είναι η άποψη της γερμανίδας καγκελαρίου. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας έχει διαφορετική άποψη. Σύμφωνα με έκθεσή της που δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη Τρίτη, η «διαρθρωτική αιτία» των σημερινών δυσκολιών της ευρωζώνης είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των γερμανών εξαγωγέων. Οι μεταρρυθμίσεις που αποφάσισε το 2003 η κυβέρνηση Σρέντερ παρουσιάζονται από το Βερολίνο ως πρότυπο προς μίμηση. Ο πρόεδρος Σαρκοζί δεν παύει τις τελευταίες εβδομάδες να εξαίρει το γερμανικό μοντέλο. Η ΔΟΕ, αντίθετα, θεωρεί ότι οι μεταρρυθμίσεις εκείνες φρενάρουν την ευρωπαϊκή ανάπτυξη. «Το κόστος της εργασίας στη Γερμανία μειώνεται εδώ και μια δεκαετία σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, με αποτέλεσμα η ανάπτυξη των τελευταίων να δέχεται πίεση και να υπάρχουν ολέθριες συνέπειες για τη βιωσιμότητα των οικονομιών τους», τονίζεται στην έκθεση. «Επιπλέον, οι χώρες που γνωρίζουν κρίση δεν μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν την οδό των εξαγωγών για να αναπληρώσουν την έλλειψη εγχώριας ζήτησης, καθώς η βιομηχανία τους δεν μπορούσε να επωφεληθεί από μια ισχυρότερη εγχώρια ζήτηση στη Γερμανία».

Η περιοριστική μισθολογική πολιτική, σημειώνεται στην έκθεση, δεν μείωσε μόνο την κατανάλωση στη Γερμανία την περίοδο 1995-2001 σε σχέση με την υπόλοιπη ευρωζώνη. Οδήγησε και στην εκτόξευση των ανισοτήτων, με μια ταχύτητα που δεν είχε παρατηρηθεί ούτε την εποχή της ενοποίησης. Πράγματι. Όπως γράφει στο τελευταίο του τεύχος το περιοδικό Μαριάν, η Γερμανία έχει σήμερα 12 εκατομμύρια φτωχούς – περισσότερους κι από τον πληθυσμό της Ελλάδας! Μόνο την τελευταία διετία, οι «πελάτες» των συσσιτίων αυξήθηκαν από 1,3 σε 1,5 εκατομμύρια.

«Η φτώχεια στη Γερμανία δεν μοιάζει βέβαια μ’εκείνη του Τρίτου Κόσμου», εξηγεί η Ανκε Ασιγκ, εκπρόσωπος της εθνικής Ενωσης συσσιτίων. «Είναι μια φτώχεια κρυμμένη, μια φτώχεια που οφείλεται στον κοινωνικό αποκλεισμό, μια φτώχεια που το κράτος δεν την ομολογεί καθώς διαθέτει ακόμη τα μέσα να τη μετριάζει». Το φαινόμενο είναι πιο έντονο μεταξύ των ανέργων, των απασχολούμενων σε επισφαλείς εργασίες και των γυναικών που μεγαλώνουν μόνες τα παιδιά τους. Δυόμιση εκατομμύρια παιδιά ζουν σ’ένα φτωχό σπίτι. Ολοένα και συχνότερα είναι τα συσσίτια που εγκαθίστανται κοντά στα σχολεία για τα παιδιά που δεν έχουν χρήματα να αγοράσουν κάτι από την καντίνα.

Οι Γερμανοί είναι ένας πλούσιος λαός: η περιουσία τους υπολογίζεται σε 8,6 τρισεκατομμύρια ευρώ. Μόνο που το 25% αυτού του ποσού ανήκει στο 1% των πλουσιότερων Γερμανών. Και το υπόλοιπο 70% πρέπει να αρκεστεί στο 9% της τούρτας…

Πέμπτη, Ιανουαρίου 26, 2012

"Στους δολοφόνους!"





Πριν από 23 χρόνια, στις 14 Φεβρουαρίου 1989, ο αγιατολάχ Χομεϊνί εξέδωσε ένα φετφά εναντίον του Σαλμάν Ρούσντι για το βιβλίο του Σατανικοί Στίχοι. Ο θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν ζητούσε ούτε λίγο ούτε πολύ την εκτέλεση του συγγραφέα επειδή δυσφήμησε το ισλάμ. Οι φανατικοί άρχισαν να τον κυνηγούν, ο Ρούσντι πέρασε στην παρανομία και οι υπέρμαχοι της ελεύθερης έκφρασης σε όλο τον κόσμο ανέλαβαν την υπεράσπισή του. Ο Κρίστοφερ Χίτσενς, που για ένα διάστημα έκρυβε τον συγγραφέα στο σπίτι του, είχε συντάξει μάλιστα και κατάλογο με τους δειλούς και τους γενναίους. Στους τελευταίους ξεχώριζε η Σούζαν Σόνταγκ.

Η Ιστορία επαναλαμβάνεται, και όχι πάντα ως φάρσα. Ενώ ο βρετανός συγγραφέας νόμιζε ότι τα βάσανά του έχουν περάσει, κι ότι οι προσπάθειες των εξτρεμιστών να τον εξαφανίσουν απέτυχαν, διαπίστωσε εν έτει 2012 ότι εξακολουθεί να ενοχλεί. Από μια πρώτη άποψη, αυτό είναι ενθαρρυντικό: καλύτερα να ενοχλείς παρά να περνάς απαρατήρητος. Όχι όμως όταν το αποτέλεσμα της ενόχλησης είναι η φίμωσή σου. Οι οργανωτές του λογοτεχνικού φεστιβάλ του Τζαϊπούρ, στο οποίο ο Ρούσντι είχε παραστεί το 2007 και είχε προσκληθεί να μιλήσει και πάλι το περασμένο Σαββατοκύριακο για το τελευταίο του βιβλίο, ακύρωσαν την παρουσία του όχι μία, αλλά δύο φορές. Πρώτα τον ειδοποίησαν ότι «πληρωμένοι δολοφόνοι από τον υπόκοσμο της Βομβάης κατευθύνονται στο Τζαϊπούρ για να τον σκοτώσουν». Όπως αποδείχθηκε, οι «πληρωμένοι δολοφόνοι» ήταν κάποιες μουσουλμανικές οργανώσεις που διαφωνούσαν με την πρόσκλησή του. Κι όταν ο συγγραφέας ματαίωσε το ταξίδι του και ζήτησε να μιλήσει στο φεστιβάλ μέσω βίντεο, τον εμπόδισαν για δεύτερη φορά. Το ζήτησε, λέει, ο ιδιοκτήτης του Diggi Palase, του ξενοδοχείου που φιλοξενούσε το φεστιβάλ. Για λόγους ασφαλείας, φυσικά.

Και δεν είναι μόνο αυτό. Αντιδρώντας στις εξελίξεις αυτές, και στο γεγονός ότι οι Σατανικοί Στίχοι εξακολουθούν να είναι απαγορευμένοι στην Ινδία, μια ομάδα συγγραφέων οργάνωσε στο Τζαϊπούρ μια δημόσια ανάγνωση αποσπασμάτων του βιβλίου. Οι οργανωτές, με επικεφαλής τον σκοτσέζο συγγραφέα Ουίλιαμ Νταλρίμπλ, έκριναν σκόπιμο να καταδικάσουν με επίσημη ανακοίνωσή τους και την πρωτοβουλία αυτή. Προφανώς φοβήθηκαν την οργή των ινδικών αρχών. Ισως να τρόμαξαν και με την επικείμενη άφιξη των «πληρωμένων δολοφόνων». Το σίγουρο είναι ότι προκάλεσαν τη μήνι της οργάνωσης ΡΕΝ, που τους κατηγόρησε ότι δεν μπορούν να υπερασπιστούν το στοιχειώδες δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης.

Ο Νταλρίμπλ, πάντως, δεν πτοήθηκε. Το προτελευταίο βράδυ του φεστιβάλ μάλιστα, ενώ περπατούσε στον κήπο του Diggi Palace επευφημούμενος από τα πλήθη για τη στάση που επέδειξε, έκρινε σκόπιμο να κάνει μια πρόποση. Υψωσε το ποτήρι του και είπε «Στους δολοφόνους!» Ολοι έσκασαν στα γέλια. Ο κίνδυνος είχε περάσει. Ο αποστάτης δεν μόλυνε την εκδήλωση. Κι όλοι πήγαν ικανοποιημένοι για ύπνο.

Τετάρτη, Ιανουαρίου 25, 2012

Φασισμός λάιτ





Ο Στεφάν Γκιγιόν είναι γάλλος ηθοποιός. Η κ. Ντιπουί είναι η γλυκειά κυρία που φρόντισε τα παιδιά του και τα εγγόνια του. Είχαν να βρεθούν δεκαπέντε χρόνια. Τις προάλλες συναντήθηκαν τυχαία σε μια λεωφόρο του Παρισιού. Αγκαλιάστηκαν, φιλήθηκαν, τι κάνουν τα παιδιά, πώς περνάνε τα χρόνια, κι ύστερα έπιασαν τα πολιτικά. Η κ. Ντιπουί έλαμπε: η ίδια και ο σύζυγός της θα ψηφίσουν τον Απρίλιο τη Μαρίν Λεπέν! «Σας το εμπιστεύομαι γιατί σας εκτιμώ», είπε στον παλιό της εργοδότη. Κι όταν είδε την απογοήτευση ζωγραφισμένη στο πρόσωπό του, προσπάθησε να δικαιολογηθεί: «Ο Ρενέ είναι άνεργος, στην Πεζώ-Σιτροέν έκαναν πρόγραμμα αναδιάρθρωσης, και με τα δικά μου 800 ευρώ τον μήνα δεν μπορούμε να ζήσουμε. Αποφασίσαμε λοιπόν να ψηφίσουμε τη Μαρίν!» Ο διάλογος που ακολούθησε μεταφέρθηκε από τον ηθοποιό στο χθεσινό φύλλο της Λιμπερασιόν.

Γ: «Τη `Μαρίν`; Την ακροδεξιά κόρη του ακροδεξιού Λεπέν; Κι από πότε αποκτήσατε τέτοια οικειότητα μαζί της ώστε να την αποκαλείτε με το μικρό της όνομα;»

Ν: «Ελάτε τώρα, κύριε Γκιγιόν, η Μαρίν δεν έχει καμιά σχέση με τον πατέρα της, είναι μια απλή γυναίκα, όπως εσείς κι εγώ».

Γ: «Η Μαρίν δεν μπορεί να είναι κάποιος `όπως εσείς κι εγώ`, κυρία Ντιπουί, είναι αδύνατον. Από την ώρα που γεννήθηκε, γαλουχήθηκε με τις ιδέες του πατέρα της. Τα σκυλιά δεν μπορούν να γεννήσουν γάτες!»

Ν: «Κάνετε λάθος, είδα ένα ρεπορτάζ για τα παιδικά της χρόνια στο Μοντρτού, ήταν μια αληθινή οικογένεια, ενωμένη, ευτυχισμένη και θρήσκα».

Γ: «Μα κυρία Ντιπουί, μπορείτε να φανταστείτε κάποιον να μεγαλώνει στους Λεπέν; Την ατμόσφαιρα στο τραπέζι, τα ρατσιστικά και αντισημιτικά σχόλια, τα ανέκδοτα για τους γκέι, τη σύγκριση της μετανάστευσης με το AIDS;»

Ν: «Υπερβάλλετε, κύριε Γκιγιόν, δεν είστε στην τηλεόραση…»

Γ: «Δεν υπερβάλλω καθόλου, ο Λεπέν έβαζε ναζιστική μουσική στο σπίτι του. Στο γραφείο του είχε τοποθετήσει όλα τα εργαλεία βασανισμού που κράτησε ως αναμνηστικά από τον πόλεμο της Αλγερίας: Φαντάζεστε τη μικρή Μαρίν να του ζητά να υπογράψει μια εργασία για το Ολοκαύτωμα; `Εγώ να υπογράψω μια εργασία γι’αυτή τη λεπτομέρεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου; Πες στην ηλίθια τη δασκάλα σου ότι θέλω να τη δω!`»

Ν: «Είστε κακόπιστος, κύριε Γκιγιόν, όλοι ξέρουν ότι η Μαρίν έχει πάρει τις αποστάσεις της από τον πατέρα της, το είπε στην τηλεόραση!»

Γ: «Το 2006, κυρία Ντιπουί, η Μαρίν Λεπέν πόζαρε χαμογελαστή ανάμεσα σε δύο νεαρούς νεοναζί από τη Λυών με ξυρισμένο κεφάλι. Ο ένας είχε για τατουάζ έναν αγκυλωτό σταυρό με μια νεκροκεφαλή. Το 2006, η Μαρίν Λεπέν ήταν 40 ετών, δεν ήταν πια παιδί».

Ν: «Ισως να είναι λίγο φασίστρια, κύριε Γκιγιόν, αλλά είναι ένας φασισμός λάιτ, εγώ αυτό που θέλω είναι ο Ρενέ να ξαναβρεί τη δουλειά του».

Τρίτη, Ιανουαρίου 24, 2012

Εντεκα εκατομμύρια εγκληματίες





Πριν από δύο χρόνια, ο Εουχένιο Λεάλ χρειάστηκε να ζητήσει αντίγραφο του ποινικού του μητρώου. Εψαχνε για δουλειά και του το ζητούσαν οι πιθανοί εργοδότες του. Ο Εουχένιο δεν ανησυχούσε, καθώς δεν είχε παραβιάσει στη ζωή του ούτε κόκκινο φανάρι. Μεγάλη ήταν λοιπόν η έκπληξή του όταν διαπίστωσε ότι στο χαρτί που του έδωσαν έγραφε πως έχει διαπράξει ένοπλη ληστεία στη γενέτειρά του. Επρόκειτο για λάθος; Οχι. Απλώς οι κουβανικές Αρχές έκριναν ότι εκτός από τις συλλήψεις, τις πιέσεις και τις απειλές που υφίσταται ο γνωστός διαφωνών, καλό θα ήταν να τον φορτώσουν και με μια ληστεία. Ενας ενοχλητικός πολίτης αντιμετωπίζεται πιο εύκολα από την Αστυνομία αν έχει βαρύ ποινικό μητρώο.

Την ιστορία διηγείται στο μπλογκ της η κουβανή διαφωνούσα Γιοάνι Σάντσες, που δεν κουράζεται να ενημερώνει τη διεθνή κοινότητα για τις κατάφωρες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα της. Σε αυτό το νησί - γράφει - φαίνεται πως δεν υπάρχει ούτε ένας τίμιος άνθρωπος. Και τα έντεκα εκατομμύρια κάτοικοι είναι εγκληματίες του ποινικού δικαίου. Αλλος αγοράζει γάλα από τη μαύρη αγορά, άλλος έχει δορυφορική κεραία στο μπαλκόνι του, κανείς δεν είναι τίμιος, κανείς δεν υπακούει στους νόμους. Και οι μεγαλύτεροι εγκληματίες είναι οι πολιτικοί κρατούμενοι. Οπως ο Ορλάντο Σαπάτα, που πέθανε πριν από δύο χρόνια από απεργία πείνας σε ηλικία 42 ετών. Οπως ο 49χρονος Γκιγιέρμο Φαρίνιας, που είχε μείνει πέρυσι πετσί και κόκαλο ύστερα από 135 ημέρες απεργίας πείνας, και τώρα τον έκλεισαν ξανά στη φυλακή. Οπως ο Βίλμαν Βιγιάρ, που πέθανε την περασμένη εβδομάδα στη φυλακή από τον ίδιο λόγο σε ηλικία 31 ετών. «Ενας εγκληματίας του ποινικού δικαίου», έτσι τον χαρακτήρισε η Γκράνμα στο μονόστηλο που του αφιέρωσε. Το όργανο του καθεστώτος αναφερόταν προφανώς στον λόγο για τον οποίο είχε καταδικαστεί σε τέσσερα χρόνια φυλακή: επειδή έλαβε μέρος σε μια διαδήλωση στην Αβάνα.

Γιατί δεν ξεσηκώθηκε όλος ο κόσμος με τον νέο αυτό θάνατο; Γιατί οι κουβανοί μάρτυρες ήταν πάντα τόσο μόνοι; Η κουβανική δικτατορία τύγχανε πάντοτε ειδικής μεταχείρισης, παρατηρεί ο Πιερλουίτζι Μπατίστα στην Κοριέρε ντέλα Σέρα. Διασημότητες όπως ο Ολιβερ Στόουν ή ο Μάικλ Μουρ εξυμνούν τον Κάστρο ή το κουβανικό σύστημα υγείας, χωρίς να συνοδεύουν αυτούς τους ύμνους με μια κριτική για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η εποποιία της Σιέρα Μαέστρα συγκαλύπτει το εγχώριο απαρτχάιντ που εμποδίζει τους κουβανούς πολίτες να επισκέπτονται τα αγαπημένα νησιά των τουριστών, εκτός αν δουλεύουν στα ξενοδοχεία ή στις παραλίες. Λες και ένας κομμουνισμός με ηχητικό φόντο το «Buena Vista Social Club» είναι λιγότερο ωμός από τους κομμουνισμούς της Ανατολικής Ευρώπης. Λες και ένα γκουλάγκ που λούζεται από τον τροπικό ήλιο είναι λιγότερο γκουλάγκ.

Δευτέρα, Ιανουαρίου 23, 2012

Ενας παρενθετικός επαναστάτης





Οι πολιτικοί αναλυτές σπάνε το κεφάλι τους. «Αυτή η Ιταλία που δείχνει ικανή να γυρίσει βίαια σελίδα και να περάσει ξαφνικά από το τηλεοπτικό ριάλιτι στην αληθινή πραγματικότητα παραμένει ένα μυστήριο», επισημαίνει ο πολιτειολόγος Ιλβο Διαμάντι. Πράγματι. Από τα μπούνγκα-μπούνγκα του Μπερλουσκόνι, η Ιταλία πέρασε μέσα σε μια νύχτα στις σοβαρές διαπραγματεύσεις του Μάριο Μόντι με τη Μέρκελ. Κι αντί για τηλεοπτικές περσόνες σαν τη Μάρα Καρφάνια, μετέχουν πλέον στην κυβέρνηση άνθρωποι σαν τον Αντρέα Ρικάρντι, που η πρώτη του πράξη όταν ανέλαβε το υπουργείο Διεθνούς Συνεργασίας ήταν να επισκεφθεί τον τάφο του νοτιοαφρικανού μετανάστη Τζέρι Μάσλο, ο οποίος δολοφονήθηκε από ρατσιστές στη Βίλα Λιτέρνο το 1989.

Μπορεί ένας άνθρωπος να μεταμορφώσει μια χώρα; Ή απλώς η «βαθιά Ιταλία» ανέθεσε σε έναν τεχνοκράτη να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά και γρήγορα θα επιστρέψει στα γνωστά σπορ της διαφθοράς, της φοροδιαφυγής και του ρατσισμού; Σε αντίθεση με τον Λουκά Παπαδήμο, ο Προφεσόρε έχει τόσο τον απόλυτο έλεγχο της κυβέρνησής του όσο και ένα επαρκές χρονικό περιθώριο δράσης. Και προχώρησε από την πρώτη στιγμή σε κινήσεις ισχυρού συμβολικού χαρακτήρα. Περιόρισε κατά τα δύο τρίτα τον χώρο που είναι στη διάθεσή του στο Palazzo Chigi. Μείωσε στο μισό τα κρατικά αυτοκίνητα. Ανήγγειλε την αναδιανομή των συχνοτήτων του επίγειου ψηφιακού δικτύου που ο Μπερλουσκόνι είχε χαρίσει κατά το ήμισυ στη δημόσια τηλεόραση και κατά το άλλο ήμισυ στον δικό του όμιλο, τον Mediaset. Και την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έστειλε το ιταλικό ΣΔΟΕ στο διάσημο χειμερινό θέρετρο Κορτίνα ντ' Αμπέτσο, όπου οι καταστηματάρχες ειδών πολυτελείας έκαναν ώς τότε πάρτι.

Οι ουσιαστικές μάχες, βέβαια, μόλις τώρα ξεκινούν. Παρ' όλο που γνωρίζει ότι η κυβέρνησή του δεν αποτελεί παρά μια μη εκλεγμένη παρένθεση, ο Μόντι είναι αποφασισμένος να προχωρήσει σε μια πραγματική επανάσταση, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας του. Εδώ, ανοίγει μέτωπο εναντίον όσων εμποδίζουν τον υγιή ανταγωνισμό, όπως οι ταξιτζήδες, οι φαρμακοποιοί, οι γιατροί, οι δικηγόροι και οι συμβολαιογράφοι. Εκεί, λέει ανοιχτά στην Ανγκελα Μέρκελ ότι ο ιταλικός λαός περιμένει επιβράβευση για τις θυσίες του. Αντί να παπαγαλίζει τα γνωστά συνθήματα εναντίον των οίκων αξιολόγησης, δεν διστάζει να δηλώσει στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ότι συμφωνεί απολύτως με τη διατύπωση της τελευταίας ανακοίνωσης της Standard & Poor's. Κι όταν τον ρωτούν πού μένει, δεν ντρέπεται να απαντήσει: «Στη Ρώμη και στις Βρυξέλλες».

Ο Σούπερ Μάριο έχει συνεργάτες που μιλούν λίγο και δουλεύουν πολύ. Εχει επίσης την τύχη να μην εξαρτάται από τα κόμματα που, εκουσίως ή ακουσίως, του έχουν δώσει χώρο να αναλάβει πρωτοβουλίες. Οι «ΦΤ» τον χαρακτηρίζουν «παρενθετικό επαναστάτη». Ο ίδιος δηλώνει ότι ο στόχος του είναι να κάνει την Ιταλία «μια βαρετή χώρα». Μια χώρα που να τη σέβονται και όχι να γελούν μαζί της.

Σάββατο, Ιανουαρίου 21, 2012

Νερά μπαίνουν από παντού





Ηταν μια φορά ένα καινούργιο, πολυτελέστατο και ασφαλέστατο κρουαζιερόπλοιο. Τεράστιο, εξοπλισμένο με πισίνες, εστιατόρια, γυμναστήρια και αίθουσες χορού, υπέροχο, η αφρόκρεμα του στόλου των κρουαζιερόπλοιων, το καμάρι της βιομηχανίας. Υπέροχα ήταν όλα τα ταξίδια του, υπέροχο και το τελευταίο δείπνο, στη διάρκεια του οποίου ο ιταλός καπετάνιος ψιθύριζε γλυκόλογα στο αυτί μιας 25χρονης ξανθιάς μπαλαρίνας - που περιέργως δεν περιλαμβανόταν στον κατάλογο των επιβατών - και έπινε στην υγεία και των δυο τους.

Στην υγεία ενός ιταλού καπετάνιου είχε πιει πριν από εβδομήντα σχεδόν χρόνια και ο διάσημος ισραηλινός ποιητής Νάταν Αλτερμαν: «Ο αέρας μαστίγωνε τη θάλασσα κι η θάλασσα μαστίγωνε το πλοίο, αλλά η αποστολή ολοκληρώθηκε. Πίνουμε στην υγειά σου, Καπετάνιε, και υψώνουμε τα ποτήρια μας. Θα συναντηθούμε ξανά σ' αυτά τα νερά» (από το ποίημα «Μια απάντηση σ' έναν ιταλό καπετάνιο», που γράφτηκε μετά το σπάσιμο του βρετανικού αποκλεισμού και την αποβίβαση 252 Εβραίων στη Ναχαρίγια το 1945). Με τον άλλο ιταλό καπετάνιο πάντως, τον Φραντσέσκο Σκετίνο, δεν θα ξανασυναντηθούμε μάλλον σε οποιαδήποτε νερά.

Η σχέση του «Costa Concordia» με το Ισραήλ δεν εξαντλείται σ' αυτή την πρόποση. Οπως γράφει στη «Χααρέτζ» ένας από τους πιο γενναίους ισραηλινούς δημοσιογράφους, ο Γκιντεόν Λέβι, μέχρι τώρα συνέκριναν το Ισραήλ με τον «Τιτανικό», που κατευθυνόταν τυφλά προς τα παγόβουνα, χωρίς το πλήρωμα να αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο. Από 'δώ και μπρος θα το συγκρίνουν με το «Concordia». Γιατί μπορεί οι ηγέτες του να μη χρειάζεται να το σκάσουν για να σώσουν το τομάρι τους - όπως έκαναν ο Σκετίνο και ο υποπλοίαρχος Δημήτρης Χρηστίδης -, το σκάνε όμως καθημερινά από τις ευθύνες τους. Ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου και ο Εχούντ Μπαράκ θέλουν απλώς να επιβιώσουν, κι ας πάει στον διάβολο η χώρα. Το δικό τους «Concordia» κινδυνεύει να τσακιστεί στα βράχια εξαιτίας της αλαζονείας τους.

Οι ισραηλινοί πολίτες ακούνε κι αυτοί, όπως άκουγαν οι επιβάτες του «Concordia», ότι δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας. Στο κάτω κάτω, η χώρα τους, όπως και το κρουαζιερόπλοιο, είναι η πιο προηγμένη και η καλύτερα εξοπλισμένη. Ο ισραηλινός Πρωθυπουργός, όπως και ο ιταλός καπετάνιος, θέλει μάλιστα να δείξει και στα γύρω νησιά πόσο μεγάλο και δυνατό είναι το καράβι του, κι αυτός είναι ακόμη ένας λόγος που επισπεύδεται η καταστροφή. Μέχρι τότε, πάντως, άρτος, θεάματα και έπαρση.
Οπως και ο Σκετίνο - σημειώνει ο ισραηλινός αρθρογράφος -, ο Νετανιάχου λέει ότι «συντονίζει», αλλά στην πραγματικότητα πίνει καφέ και δεν κάνει τίποτα. Η κατοχή συνεχίζεται, διπλωματική διαδικασία δεν υφίσταται και το μόνο που εξακολουθεί είναι οι μυστηριώδεις δολοφονίες ιρανών πυρηνικών επιστημόνων για να βλέπουν όλοι ποιος έχει το «πάνω χέρι». Ομως το πλοίο έχει γείρει, νερά μπαίνουν από παντού, αν οι επιβάτες δεν πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους το ναυάγιο δεν θα αποφευχθεί.

Παρασκευή, Ιανουαρίου 20, 2012

Χακίμ Μπέι, ένας σύγχρονος προφήτης





Ζει σε μια μικρή πόλη κοντά στη Νέα Υόρκη. Αποφεύγει τα μέσα ενημέρωσης όπως το διάβολος το λιβάνι. Το πραγματικό του όνομα είναι Πίτερ Λάμπορν Ουίλσον, αλλά υπογράφει με το ψευδώνυμο Χακίμ Μπέι. Το πιο γνωστό του έργο, οι «Πειρατικές Ουτοπίες», έχει μεταφραστεί σε είκοσι γλώσσες (στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια). Κυκλοφορούν γι’αυτόν όλα τα δυνατά σενάρια, από το ότι είναι ο θεωρητικός των rave parties μέχρι ότι είναι πολλά άτομα ή δεν υπάρχει καθόλου. Είναι ένας μύθος, και ταυτόχρονα ένα φάντασμα. Είναι επίκαιρος σήμερα, όπως ήταν επίκαιροι οι Καταστασιακοί όταν ξέσπασε η εξέγερση του Μάη του ’68. Κατά μία έννοια είναι ένας απ’αυτούς, ο αμερικανός Γκι Ντεμπόρ, με ολίγη από σουφισμό.

Οι Γάλλοι τον θυμήθηκαν με αφορμή την έκδοση ενός βιβλίου με τρία κείμενά του υπό τον γενικό τίτλο «Απαγορευμένη Ζώνη» (Editions de l’Herne). Όπως γράφει ο Ζαν-Κλοντ Γκιγμπό στον Νουβέλ Ομπζερβατέρ, οι αναλύσεις που περιλαμβάνονται εδώ περιστρέφονται γύρω από ένα προαναγγελθέν τριπλό ναυάγιο: του θεάματος, της προσομοίωσης και του κεφαλαίου. Τρία θέματα ξεχωρίζουν. Το πρώτο είναι η προοδευτική εγκατάλειψη των προαστίων της πόλης από το εμπορικό Κράτος. Οι κάτοικοι αυτών των περιοχών είναι σαν τους «επιβάτες που πετάχτηκαν έξω από την Τριανδρία της Ιστορίας». Κι όμως, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, οι απαγορευμένες αυτές ζώνες μπορούν να μετατραπούν σε τόπους απελευθέρωσης.

Το δεύτερο θέμα παραπέμπει στον σουφισμό. Ο όρος που χρησιμοποιεί ο Χακίμ Μπέι είναι «ειδύλλιο» (romance) και αποτελεί τη σύγχρονη εκδοχή του «ευγενή έρωτα» του Μεσαίωνα ο οποίος, υπό την επιρροή του αραβικού πολιτισμού, αποτελούσε μια ασταθή αλλά αισθησιακή σύνθεση ανάμεσα στην ταντρική σεξουαλικότητα και την εξιδανίκευσή της, ανάμεσα στον «Τρελλό έρωτα» του Αντρέ Μπρετόν και τον αρχαίο ερωτισμό.

Το τρίτο θέμα του βιβλίου είναι μια θετική, αλλά ανήσυχη προσέγγιση του Διαδικτύου. Ο συγγραφέας αποφεύγει τον άκριτο έπαινο της «επικοινωνίας» και εκφράζει την ανησυχία ότι η ψηφιακή τεχνολογία και η αποϋλοποίηση του κόσμου μπορεί να οδηγήσουν προς τον αποχωρισμό της επιθυμίας από το σώμα και τον εκφυλισμό της σε εμπόρευμα.

Σε τι μας ενδιαφέρουν όλα αυτά την εποχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης (στην Ευρώπη) και της γενικής κατάρρευσης (στην Ελλάδα); Τι επικαιρότητα μπορεί να έχει ένας «οντολογικός αναρχικός», όπως αποκαλεί ο Χακίμ Μπέι τον εαυτό του; Η απάντηση βρίσκεται στην απήχηση των βιβλίων του. Την παραμονή όλων των μεγάλων ιστορικών γεγονότων – σημειώνει οι Γκιγμπό – πάντα προς το περιθώριο στρεφόμαστε. Και διαπιστώνουμε τότε ότι ένα μάγμα περίμενε την ώρα του για να αναβλύσει. Όταν επιπλέον η διανόηση δείχνει να βράζει στο ζουμί της, όταν οι καθηγητές και οι ειδικοί δυσκολεύονται να αρθρώσουν έναν πολιτικό λόγο, η παρέμβαση ενός Αγνώστου, ενός ανθρώπου για τον οποίο δεν υπάρχουν καν φωτογραφίες, αποκτά μυθικό χαρακτήρα. Κάθε εποχή έχει ανάγκη από τους προφήτες της.

Τρίτη, Ιανουαρίου 17, 2012

Είδος υπό εξαφάνιση;




Κι αυτή η κρίση, όπως η χρηματοπιστωτική, ξεκίνησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του ιδρύματος Pew για τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, την τελευταία δεκαετία έχει απολυθεί το ένα τρίτο των επαγγελματιών δημοσιογράφων. Μόνο τα τρία τελευταία χρόνια έχουν χάσει τη δουλειά τους στη χώρα αυτή 11.000 δημοσιογράφοι και έχουν κλείσει πάνω από 15 εφημερίδες. Πολύ γρήγορα, ο τυφώνας πέρασε τον Ατλαντικό και έπληξε βίαια την Ευρώπη. Στην Ιταλία, η δραστική μείωση των επιδοτήσεων θέτει σε κίνδυνο 100 εφημερίδες. Στην Ισπανία, έχουν χαθεί την τελευταία τριετία 5.000 θέσεις εργασίας. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη δουλειά τους και στην Ελλάδα.

«Τα παραδοσιακά μέσα δέχονται μεγάλη πίεση και επιταχύνουν τη μετατροπή τους σε ηλεκτρονική μορφή», επισημαίνει στη Λιμπερασιόν ο κοινωνιολόγος των μέσων ενημέρωσης Ζαν-Μαρί Σαρόν. «Μεγάλοι όμιλοι όπως ο Λαγκαρντέρ, ο RTL ή ο Μονταντόρι δεν βρίσκονται πλέον σε δυναμική ανάπτυξης και προσπαθούν να επικεντρωθούν στις πιο σταθερές πλευρές της δραστηριότητάς τους». Τα προβλήματα που υπήρχαν ήδη (πτώση της διαφήμισης, ανταγωνισμός του Διαδικτύου, μείωση της κυκλοφορίας) οξύνθηκαν με την οικονομική κρίση. Και τα αποτελέσματα είναι καταστροφικά, αν και διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Στη νότια Ευρώπη, για παράδειγμα, ο λαϊκός Τύπος μάλλον απουσιάζει, γεγονός που καθιστά πιο ευάλωτα τα μέσα ενημέρωσης αφού εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη διαφήμιση.

Πολλά θα εξαρτηθούν από τον ρόλο που θα παίξει το Κράτος, τονίζει η γαλλική εφημερίδα. Στη Γαλλία, οι κρατικές επιδοτήσεις εξασφαλίζουν προς το παρόν μια ισορροπία. Στην Ιταλία, όμως, ο Μάριο Μόντι ανακοίνωσε ότι οι επιδοτήσεις θα μειωθούν φέτος σε 53 εκατομμύρια ευρώ, έναντι 70 εκατομμυρίων το 2010. Στο μέλλον, μάλιστα, θα χορηγούνται σε συνάρτηση με την πραγματική κυκλοφορία των εφημερίδων και όχι με το τιράζ τους. «Είναι αδιανόητο να καταργηθούν εντελώς οι επιδοτήσεις, που εγγυώνται μια πλουραλιστική ενημέρωσης», δήλωσε ο ιταλός πρωθυπουργός. «Σε μια περίοδο όμως που κάθε ευρώ που δαπανά το Κράτος πρέπει να αποτελεί αντικείμενο ελέγχου, δεν μπορούμε να αναβάλλουμε συνεχώς την αντιμετώπιση του προβλήματος».

«Είμαστε είδος που απειλείται με εξαφάνιση», λέει η Μάχις Ιγκλέσιας, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων ισπανών δημοσιογράφων. Η νέα κυβέρνηση του Μαριάνο Ραχόι ανακοίνωσε ότι ο προϋπολογισμός των δημοσίων ραδιοτηλεοπτικών μέσων θα μειωθεί κατά 200 εκατομμύρια ευρώ. Σε αντιστάθμισμα, ενδέχεται να επιτραπεί και πάλι η διαφήμιση στη δημόσια τηλεόραση, που είχε καταργηθεί το 2010 στα πρότυπα της Γαλλίας. Αντιδρούν όμως οι ιδιωτικοί σταθμοί, που δεν θέλουν η διαφημιστική πίττα να κοπεί σε περισσότερα κομμάτια.

Οσο για την Ελλάδα, η συζήτηση για τους τρόπους αντιμετώπισης της κρίσης δεν είναι αυτό που θα λέγαμε πλούσια. Η απεργιακή κινητοποίηση που ξεκίνησε σήμερα εντάσσεται στην «ολομέτωπη μέχρι τέλους σύγκρουση με την κυβέρνηση, την τρόικα και τους εργοδότες», όπως αναφέρεται στην τελευταία ανακοίνωση της ΕΣΗΕΑ. Το ζήτημα είναι για ποιον θα έλθει το τέλος.

Δευτέρα, Ιανουαρίου 16, 2012

Η επανάσταση της αξιοπρέπειας




Στο βιβλίο της «Η αξιοπρέπεια των αστών: Γιατί τα οικονομικά δεν μπορούν να εξηγήσουν τον σύγχρονο κόσμο» (2011), η αμερικανίδα ιστορικός και οικονομολόγος Ντίρντρι ΜακΚλόσκι επισημαίνει ότι η Βιομηχανική Επανάσταση – το Μεγάλο Γεγονός, όπως το αποκαλεί – δεν ήταν αποτέλεσμα μόνο οικονομικών παραγόντων, όπως η δραστική μείωση του κόστους των μεταφορών ή οι εγγυήσεις στην ιδιοκτησία της γης. Ο αποφασιστικός σπινθήρας ήταν η αλλαγή στάσης απέναντι στη μεσαία τάξη, και ιδίως τους εμπόρους και τους βιοτέχνες. Ακριβώς επειδή τους δόθηκε μια κοινωνική αξιοπρέπεια που δεν είχαν, έλαβε η βιομηχανική παραγωγή αυτή την τεράστια ώθηση. Ο πλούτος έπαψε να αποτελεί στίγμα για τις κατηγορίες αυτές και η κατάκτησή του με τα χέρια δεν αντιμετωπιζόταν πια ως μια κατακριτέα δραστηριότητα. Η επανάσταση της αξιοπρέπειας των αστών ξεκίνησε από τη βόρεια Ευρώπη και συνοδεύτηκε από τη μείωση των εισοδημάτων των μη αστών: των πολεμιστών, των αριστοκρατών που ζούσαν από την έγγεια πρόσοδο, του κλήρου.

Το πρόβλημα σήμερα είναι ποιες τάξεις και δραστηριότητες πρέπει να αποκτήσουν αξιοπρέπεια, ώστε ένα νέο Μεγάλο Γεγονός όχι μόνο να παραγάγει πλούτο, αλλά και να αποκτήσει ρίζες. Η διατύπωση αυτού του ερωτήματος, γράφει η Μπάρμπαρα Σπινέλλι στη Ρεπούμπλικα, σημαίνει όχι μόνο να δώσουμε χώρο και φωνή σε άτομα και επαγγέλματα που δεν έχουν εκτιμηθεί αρκετά, αλλά και να αποφασίσουμε τι ανάπτυξη θέλουμε, μια ανάπτυξη ασφαλώς διαφορετική από εκείνη που ξεκίνησε με τη Βιομηχανική Επανάσταση. Στην Ευρώπη, πρέπει να επενδύσουμε όχι σε βιομηχανίες που μεταναστεύουν στην Ασία ή τη Λατινική Αμερική, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, αλλά σε παραγωγικές δραστηριότητες που εξασφαλίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, δηλαδή την ικανοποίηση των αναγκών της σημερινής γενιάς χωρίς να διακυβεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενιών να ικανοποιούν τις δικές τους ανάγκες: τέτοιες δραστηριότητες είναι οι εναλλακτικές πηγές ενέργειας, τα συλλογικά μέσα μεταφοράς, η έρευνα, ο πολιτισμός, η συμβίωση των πολιτών.

Για μια τόσο σημαντική στροφή, συνεχίζει η αρθρογράφος, δεν αρκούν τα εθνικά κράτη. Το νέο Μεγάλο Γεγονός μόνο η Ενωση μπορεί να το προκαλέσει, κι αυτός είναι ο λόγος που το γερμανικό δόγμα για το «τακτοποιημένο (εθνικό) σπίτι» είναι τόσο βραχυπρόθεσμο. Για να μπορέσει όμως να επενδύσει στο καινούργιο, η Ευρώπη πρέπει να δαπανήσει χρήμα, άρα χρειάζεται έναν ισχυρό προϋπολογισμό. Οσο για τα άτομα και τις τάξεις που πρέπει να τους αποδοθεί αξιοπρέπεια, ανάμεσά τους είναι ασφαλώς οι μετανάστες, χωρίς τους οποίους η χρηματοδότηση του κοινωνικού κράτους είναι αδύνατη. Οι εργαζόμενοι σε επισφαλείς θέσεις, που δεν μπορούν να αξιοποιήσουν την εκπαίδευση που έχουν λάβει. Οι καθηγητές και οι ερευνητές, που τον 19ο αιώνα αποτελούσαν μια ευγενή τάξη και σήμερα είναι περιθωριοποιημένοι.

Με άλλα λόγια, πρέπει να αποδοθεί αξιοπρέπεια στο μέλλον. Να επενδύσουμε σε δραστηριότητες από τις οποίες θα ωφεληθούν, με νέους τρόπους, τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας.

Σάββατο, Ιανουαρίου 14, 2012

Ο θάνατος ενός δημοσιογράφου




Το φονικό συνέβη την Τετάρτη στη Χομς, την πρωτεύουσα της συριακής εξέγερσης. Και η περιγραφή του από τον κάμεραμαν Κριστόφ Κενκ, όπως δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της France Televisions, έχει ως εξής: «Μας έβγαλαν για έναν γύρο στην πόλη. Πέσαμε σε μια μικρή διαδήλωση σε μια λεωφόρο, απομακρυνθήκαμε, αρχίσαμε να κάνουμε σχέδια. Και τότε έπεσε ο πρώτος όλμος, σε απόσταση 500 μέτρων από τη διαδήλωση. Προκλήθηκε πανικός. Υστερα έπεσε δεύτερος όλμος, αυτή τη φορά σε ένα σχολείο, που όμως ήταν άδειο. Ο τρίτος όλμος έπεσε στα δέκα μέτρα από μένα, αισθάνθηκα το φύσημα. Τραυματίστηκα ελαφρά, αλλά όλα πάνε καλά. Κι ύστερα έπεσε ο τέταρτος όλμος, στο κτίριο όπου είχε καταφύγει ο Ζιλ Ζακιέ. Εβαλαν τον Ζιλ σ' ένα ταξί για να τον μεταφέρουν στο νοσοκομείο. Οταν όμως είδα τον Ζιλ να βγαίνει και τη γυναίκα του να κλαίει, κατάλαβα ότι είχε σκοτωθεί επιτόπου».

Ο Ζακιέ εργαζόταν για το κανάλι France 2 και είχε φτάσει στη Δαμασκό στις 7 Ιανουαρίου μαζί με τον Κενκ και τη σύντροφό του Καρολίν Πουαρόν που είναι φωτογράφος. Είχε καλύψει ήδη αρκετούς πολέμους, το 2003 μάλιστα είχε βραβευτεί για το ρεπορτάζ του στη Ναμπλούς. Η ομάδα του, στην οποία μετείχαν και άλλοι δημοσιογράφοι, βρισκόταν υπό την «ευθύνη» της αδελφής Μαρί Ανιές, μιας λιβανέζας καλόγριας που ζει στη Συρία και εργάζεται στο τμήμα προπαγάνδας του καθεστώτος. Και η παρακολούθησή τους από τις μυστικές υπηρεσίες ήταν συνεχής. Οταν ο Ζακιέ προσπάθησε να μεταβεί στη συνοικία Μιντάν της Δαμασκού, τον εμπόδισαν. Αντί γι' αυτό, υποχρέωσαν τον ίδιο και την ομάδα του να πραγματοποιήσουν μια προπαγανδιστική επίσκεψη στη Χομς, με τη γνωστή τραγική κατάληξη.

Το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων της Συρίας έσπευσε να αποδώσει τον φόνο σε μια «ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση», ακολουθώντας την προπαγάνδα του καθεστώτος που ισχυρίζεται ότι τρομοκράτες προσπαθούν να πλήξουν τον ειρηνικό πληθυσμό. Η αλήθεια δύσκολα θα γίνει γνωστή. Εκτός από τον θρήνο των συναδέλφων του όμως, και την οργή όλων των ελεύθερων ανθρώπων για τον φόνο τόσο του Ζακιέ όσο και των άλλων 5.000 ανθρώπων τους τελευταίους δέκα μήνες, εντυπωσιακή είναι η αντίδραση των ίδιων των Σύρων. Το facebook έχει πάρει φωτιά για τον «πρώτο μη σύρο μάρτυρα του ελεύθερου Τύπου», όπως έγραψε η αντιστασιακή Σουχεΐρ Ατασί. Δεν λείπουν εκείνοι που επισημαίνουν μια τραγική ειρωνεία: οι δημοσιογράφοι που μπήκαν παράνομα στη Συρία υπό την προστασία των επαναστατών ή των λιποτακτών του στρατού κατόρθωσαν να βγουν και να μεταδώσουν τα ρεπορτάζ τους ενώ ο Ζακιέ, που μπήκε στη χώρα νόμιμα και είχε άδεια να κάνει τη δουλειά του, σκοτώθηκε!

Λίγες ώρες μετά τον θάνατο του Ζακιέ, ένας σύρος δημοσιογράφος έλαβε το εξής μήνυμα στο τηλέφωνό του: «Γενναίοι δημοσιογράφοι, είδατε τι συνέβη στον γάλλο συνάδελφό σας. Βλέπετε τι συμβαίνει σε όποιον δεν υπακούει. Γυρίστε λοιπόν στα σπίτια σας, δεν θέλουμε να σας βλέπουμε άλλο!».

Παρασκευή, Ιανουαρίου 13, 2012

Ζορρό ή Πηνελόπη;




Η επίθεση ξεκίνησε, είναι σφοδρή και συχνά γίνεται βρόμικη: όταν, για παράδειγμα, συγκρίνονται οι οικονομικές συνέπειες μιας νίκης της Αριστεράς στις προεδρικές εκλογές με τις συνέπειες ενός πολέμου. Οι καρποί είναι ήδη ορατοί. Ο Νικολά Σαρκοζί έχει μειώσει στις δύο μονάδες τη διαφορά του από τον Φρανσουά Ολάντ στον πρώτο γύρο (25% έναντι 27%) και ελπίζει τον Μάιο να κάνει την έκπληξη. Δεν θα είναι εύκολο, δεδομένου ότι οι άλλοι δύο υποψήφιοι – ο Φρανσουά Μπαϊρού και η Μαρίν Λεπέν – θέλουν για τους δικούς τους λόγους την ήττα του σημερινού προέδρου. Οι δημοσκοπήσεις προβλέπουν ότι ο υποψήφιος του Σοσιαλιστικού Κόμματος θα επικρατήσει με 55%. Αλλά ο Σαρκοζί δικαιούται να ελπίζει.

Πού στηρίζει τη μαχητικότητά του; Ο Κλοντ Αλέγκρ, πρώην υπουργός Παιδείας των σοσιαλιστών, υποστηρίζει ότι ο γάλλος πρόεδρος πάσχει από το σύνδρομο του Ζορρό. «Ο ήρωας που κρύβεται πίσω του είναι κατά την άποψή μου ο μασκοφόρος εκδικητής, ο καβαλάρης που εμφανίζεται μέσα από το σκοτάδι για να υπερασπιστεί τους καταπιεσμένους, να αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη, να πολεμήσει το ψέμα», γράφει ο Αλέγκρ στο καινούργιο του βιβλίο με τίτλο Σαρκό ή το σύνδρομο του Ζορρό (εκδ. Plon). Τα κυριότερα προσόντα του; «Το θάρρος, η επιδεξιότητα, η πανουργία, και κυρίως η ταχύτητα στη λήψη των αποφάσεων».

Κάνοντας έναν απολογισμό, ο πρώην υπουργός υποστηρίζει ότι ο Σαρκοζί τα πήγε καλύτερα από τον Μιτεράν, και ασφαλώς από τον Σιράκ. Οσο για την αδυναμία του να προωθήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις, δεν φταίει αυτός, αλλά ο «συντηρητισμός της κοινής γνώμης». Και να σκεφτεί κανείς ότι ορισμένοι κριτικοί χαρακτήρισαν το βιβλίο αυστηρό απέναντι στον πρόεδρο…

Πιο ενδιαφέρον, αλλά με λιγότερο πιασάρικο τίτλο, είναι το βιβλίο Η πενταετία των 500 δισεκατομμυρίων (εκδ. Mille et Une Nuits), που έγραψαν οι Μελανί Ντελάτρ και Εμανιέλ Λεβί. Όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς, από τότε που ανέλαβε την εξουσία ο Σαρκοζί το χρέος της Γαλλίας αυξήθηκε από 1,15 σε 1,78 τρισεκατομμύρια ευρώ. Από την αύξηση των 630 δισεκατομμυρίων ευρώ, μόνο τα 109 μπορούν να αποδοθούν στην οικονομική κρίση. Για τα υπόλοιπα 521 δισεκατομμύρια φέρει αποκλειστική ευθύνη ο Σαρκοζί!

Αντί για το σύνδρομο του Ζορρό, οι δύο συγγραφείς υποστηρίζουν ότι ο Σαρκοζί πάσχει από το σύνδρομο της Πηνελόπης: διαλύει συνεχώς αυτά που έχει κάνει, καθώς δεν είχε ποτέ ένα πραγματικό ιδεολογικό υπόστρωμα στην οικονομική του πολιτική. Όταν ανέλαβε την προεδρία, φλερτάριζε τη Βρετανία και αγνοούσε τη Γερμανία. Σήμερα κάνει ακριβώς το αντίθετο. Ενώ εξελέγη με την υπόσχεση να μειώσει τους φόρους, κατάφερε να τους αυξήσει. Ο πρώτος νόμος που ψήφισε είχε στόχο την ενίσχυση των πλουσίων, με το επιχείρημα ότι έτσι θα ωφεληθεί ολόκληρη η κοινωνία. Στο τέλος της θητείας του κάνει στροφή 180 μοιρών και τάσσεται υπέρ του φόρου Τόμπιν. Νικολά Σαρκοζί, ο βασιλιάς της κωλοτούμπας.

Πέμπτη, Ιανουαρίου 12, 2012

Εκρηξη αυταρχισμού




Η έκφραση αποτελεί κλισέ, αλλά η είδηση για τη σύλληψη του πρώην αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Ιλκέρ Μπασμπούγ προκάλεσε πραγματικά αίσθηση την περασμένη εβδομάδα στην Τουρκία. Όταν ένας δικαστής είναι σε θέση να ανακρίνει επί επτά ώρες έναν τόσο υψηλά ιστάμενο στρατιωτικό, και στη συνέχεια να διατάζει την προφυλάκισή του, τότε πρέπει να έχει προχωρήσει πολύ η δημοκρατία στη γειτονική χώρα. Πολύ περισσότερο μάλιστα που η εξέλιξη αυτή συνοδεύεται από την απαγγελία κατηγοριών εναντίον του στρατηγού Εβρέν, αρχηγού του πραξικοπήματος του 1980, που ενδέχεται να οδηγήσει στην καταδίκη του σε ισόβια κάθειρξη.

Αυτή είναι η μία ανάγνωση. Υπάρχει όμως και η άλλη πλευρά, που αποτυπώνεται στην τελευταία έκθεση του Συμβουλίου της Ευρώπης για το δικαστικό σύστημα και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Τουρκία. Σύμφωνα με την έκθεση αυτή, που συνέταξε ο Τόμας Χάμαρμπεργκ, η προφυλάκιση ενός κατηγορούμενου μπορεί να διαρκέσει ως και δέκα χρόνια. Η χρησιμοποίηση μυστικών μαρτύρων και η παρεμπόδιση του έργου της υπεράσπισης κονιορτοποιούν ουσιαστικά όλα τα δικαιώματά του. Η αντιτρομοκρατική νομοθεσία μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον του ακόμη κι αν δεν υπάρχει η παραμικρή απόδειξη ότι ανήκει σε μια τρομοκρατική οργάνωση. Ενδεικτικές είναι οι περιπτώσεις των δημοσιογράφων Νεντίμ Σενέρ και Αχμετ Σικ, που κατηγορούνται ότι ανήκουν στο αντικυβερνητικό δίκτυο Εργκένεκον επειδή βρέθηκε στους υπολογιστές τους ένα αρχείο - την αυθεντικότητα του οποίου επιπλέον αμφισβητούν.

«Τα όρια ανάμεσα στην τρομοκρατική πράξη και την ελευθερία της σκέψης, της έκφρασης και της συνάθροισης έχουν γίνει δυσδιάκριτα», τονίζεται στην έκθεση. Εκατό δημοσιογράφοι βρίσκονται ήδη στη φυλακή. Αυτή την εβδομάδα, τούρκος εισαγγελέας διέταξε έρευνα εναντίον του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου επειδή τον περασμένο Νοέμβριο χαρακτήρισε τις φυλακές Σιλίβρι «στρατόπεδο συγκέντρωσης». Και ο πρωθυπουργός σφυρίζει κλέφτικα. Όπως επισημαίνουν σε χθεσινό κύριο άρθρο τους οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, ο Ερντογάν μπορεί να απολογήθηκε για το φόνο 13.000 Κούρδων από τον στρατό κατά τη δεκαετία του ’30, δεν δείχνει όμως καμιά διάθεση να απολογηθεί και για τον φόνο 35 κούρδων αμάχων σε αεροπορική επιδρομή πριν από δύο εβδομάδες.

Η Τουρκία αναφέρεται συχνά από δυτικούς ηγέτες ως πρότυπο για τις αραβικές δημοκρατίες, καθώς κατορθώνει να συνδυάζει το ισλάμ με τη δημοκρατία. Η απουσία όμως σοβαρής κριτικής, σε συνδυασμό με τη διαφαινόμενη απομάκρυνση της ευρωπαϊκής προοπτικής για τη χώρα, φαίνεται να ενθαρρύνουν τον αυταρχισμό της κυβέρνησής της και να παραπέμπουν στις καλένδες τις μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης του Συντάγματος. Αν προστεθούν σ’αυτό οι αρνητικές προβλέψεις για την οικονομία και οι φήμες για την αρρώστια του Ερντογάν, τότε η συνταγή που προκύπτει αποκτά εκρηκτικό χαρακτήρα.

Και για να δανειστούμε το ερώτημα του γνωστού μας Μεχμέτ Αλί Μπιράντ: «Γιατί άραγε το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης αυτοτραυματίζεται;»

Τετάρτη, Ιανουαρίου 11, 2012

Το σχέδιο Γ κατά της κρίσης




Οι αρχές του Μπουένος Αϊρες είχαν μια ιδέα. Οποιος κάτοικος πληρώνει τους φόρους του στην ώρα τους θα μπορεί να κατεβάζει δωρεάν εγχώρια μουσική από το Διαδίκτυο. Σχετική συμφωνία υπέγραψε ο υπεύθυνος για την είσπραξη των φόρων στην επαρχία Μάρτιν Ντι Μπέγια με τον πρόεδρο της Sony Music Argentina Νταμιάν Αμάτο. Με τον τρόπο αυτό, εξήγησε χθες ο πρώτος, επιτυγχάνονται τρία πράγματα. Πρώτον, προωθείται η αργεντίνικη μουσική. Δεύτερον, επιβραβεύονται οι φορολογικά συνεπείς. Τρίτον, καταπολεμάται η πειρατεία.

Το μέτρο αυτό εντάσσεται χωρίς αμφιβολία στο σχέδιο που πρότεινε το περασμένο Σαββατοκύριακο ο γνωστός αρθρογράφος των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς Χάρι Αϊρς. Το σχέδιο Α για την καταπολέμηση της χρηματοπιστωτικής κρίσης, που περιλαμβάνει λιτότητα, λιτότητα κι ακόμη περισσότερη λιτότητα, είναι φανερό ότι απέτυχε. Το σχέδιο Β, που προβλέπει ένα μεγαλύτερο δανεισμό ώστε να δοθεί ώθηση στην ανάπτυξη, προσκρούει στην άρνηση των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, και κυρίως του Βερολίνου. Καιρός λοιπόν για ένα σχέδιο Γ, το οποίο δεν στηρίζεται ούτε στην εξουθένωση των πληθυσμών ούτε σε μέτρα όπως η έκδοση ευρωομολόγων. Για την ακρίβεια, δεν προϋποθέτει καμιά απολύτως έντονη δραστηριότητα. Το σχέδιο αυτό μας ζητά απλώς να κάνουμε μια παύση, να σκεφτούμε, να διαβάσουμε, ιδίως να διαβάσουμε ποίηση, να ακούσουμε μουσική, να περπατήσουμε, ασφαλώς να μην οδηγήσουμε, ή τουλάχιστον να μην οδηγήσουμε γρήγορα.

Είναι ένα σχέδιο που αφορά το βάθος, γράφει ο Αϊρς. Πρέπει να προχωρήσουμε σε μεγαλύτερο βάθος, τόσο μέσα μας όσο και σε αυτά που μας περιβάλλουν. Για να κατανοήσουμε ένα έργο τέχνης, δεν αρκεί να το παρατηρήσουμε, να το εντάξουμε σε μια εποχή, να το συνδέσουμε με τη ζωή του ζωγράφου. Πρέπει και να το νιώσουμε, να διεισδύσουμε σ’αυτό, να ακούσουμε την αντήχησή του. Κι αυτό ισχύει είτε πρόκειται για ένα κονσέρτο του Μπετόβεν είτε για ένα ποίημα του Λόρκα ή ένα πορτρέτο του Ρέμπραντ.

Ο βρετανός αρθρογράφος αναφέρεται σε μια από τις λιγότερο «επαναστατικές» σονάτες του Μπετόβεν, τη σονάτα για πιάνο σε Σι μείζονα υπ’αριθ. 11 έργο 22, η οποία στα χέρια του βορειοϊρλανδού πιανίστα Μπάρι Ντάγκλας απογειώνεται. Το ίδιο συμβαίνει με το τέταρτο κονσέρτο για πιάνο του ίδιου συνθέτη, όταν το ερμηνεύει η Μιτσούκο Ουσίντα. Ο καθένας έχει ασφαλώς τις μουσικές του εμπειρίες. Ο υπογράφων μπορεί, ας πούμε, να βεβαιώσει ότι η δουλειά βγαίνει πολύ καλύτερα υπό τους ήχους του ολλανδικού σταθμού Classic FM ή του ισπανικού σταθμού Radio Clásica, που μπορεί κανείς να βρει εύκολα στην εξαιρετική ιστοσελίδα worldconcerthall.com.

Ο εθισμός στην αποθέωση της κοινοτοπίας και στην εξύμνηση των ατάλαντων, καταλήγει ο Αϊρς, δεν είναι ίδιον τόσο των κούφιων ανθρώπων όσο των ρηχών. Κι αυτή η παράδοση στη ρηχότητα μπορεί να έχει τραγικές συνέπειες.

Τρίτη, Ιανουαρίου 10, 2012

Η μεγαλύτερη τραπεζική ληστεία της ιστορίας




Το χωριό λέγεται Μπάλιχεϊ, αν και δεν είμαστε σίγουροι για την προφορά του στα ιρλανδικά. Βρίσκεται πραγματικά στη μέση του πουθενά. Κι ούτε γίνονται εκεί συγκλονιστικά πράγματα. Η γυναίκα που καθόταν μάλιστα δίπλα στη δημοσιογράφο της Γκάρντιαν στο ταξί που τους πήγε στο Κορκ δεν μπορούσε να καταλάβει τι ρεπορτάζ θα έκανε εκεί. Κι όμως, το Μπάλιχεϊ θυμίζει τους τελευταίους μήνες κάτι από Αραβική Ανοιξη και μανάδες των εξαφανισμένων της Αργεντινής μαζί. Κάθε Κυριακή, τις τελευταίες 43 εβδομάδες, οι κάτοικοι βγαίνουν στους δρόμους και διαδηλώνουν. Ησυχα. Ο,τι καιρό και να κάνει. Όχι περισσότερο από δέκα λεπτά τη φορά. Αλλοτε είναι πολλοί κι άλλοτε λιγότεροι. Χωρίς να ενοχλούν την κυκλοφορία, τις Κυριακές άλλωστε ελάχιστα αυτοκίνητα κυκλοφορούν στο χωριό. Μια φορά μόνο άλλαξαν το τελετουργικό και διαδήλωσαν Παρασκευή, αλλά επειδή προκάλεσαν κυκλοφοριακό πρόβλημα δεν το ξανάκαναν.

Ο λόγος που διαδηλώνουν οι κάτοικοι του Μπάλιχεϊ έχει να κάνει με την οικονομική κρίση. Δεν διαφωνούν με τα μέτρα λιτότητας, αναγνωρίζουν ότι δεν μπορούν να ξοδεύουν περισσότερα απ΄όσα κερδίζουν. Αρνούνται όμως να αποζημιώσουν εκείνοι τους κατόχους των τραπεζικών ομολόγων. Απορρίπτουν δηλαδή την απόφαση που έλαβε το 2008 ο τότε υπουργός Οικονομικών (και μακαρίτης πια) Μπράιαν Λένιχαν για την επ’αόριστον εγγύηση του συνόλου σχεδόν των ομολόγων που εξέδωσαν οι ιρλανδικές τράπεζες. «Αυτόν το μήνα λήγουν ομόλογα αξίας 3 δισεκατομμυρίων ευρώ» παρατηρεί ο οργανωτής των διαδηλώσεων Νταϊαρμούιντ Ο’Φλιν, αθλητικός συντάκτης της Irish Examiner. «Από πού θα έρθουν τα χρήματα; Οι τράπεζες έχουν χρεοκοπήσει. Αρα εμείς θα πληρώσουμε τη νύφη».

Η ανεργία στην Ιρλανδία έχει φτάσει το 14,4%. Η μετανάστευση φουντώνει: το Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών υπολογίζει ότι φέτος θα εγκαταλείψουν τη χώρα 40.000 άνθρωποι. Το κίνημα των καταλήψεων (Occupy) έχει φτάσει κι εδώ. Αλλά οι κάτοικοι του Μπάλιχεϊ δεν θέλουν να ρίξουν τον καπιταλισμό. Ούτε να αλλάξουν τον κόσμο. Στοιχειώδη δικαιοσύνη θέλουν. Και λίγη προσοχή. «Αυτή είναι η μεγαλύτερη τραπεζική ληστεία στην ιστορία», λέει ο Ο’Φλιν. «Μόνο που αυτή τη φορά οι ληστές είναι οι τράπεζες».

Την ημέρα που η Χόμα Χαλέελι της Γκάρντιαν έφτασε στο χωριό, έριχνε μια σιγανή βροχή. Για αλλαγή, οι κάτοικοι είχαν αποφασίσει να διαδηλώσουν μαζί με τους κατοίκους της γειτονικής Σαρλβίλ. Δεν ήταν πάνω από 30, αλλά ήταν αποφασισμένοι. Εξω από την εκκλησία, ο Τόμας Νέλιγκαν συγκέντρωνε χρήματα για μια νεολαιίστικη οργάνωση. Όπως λέει στη δημοσιογράφο, «πολλοί συμφωνούν με τα αιτήματα των διαδηλωτών, αλλά δεν είναι διατεθειμένοι να βγουν στο δρόμο. Είναι θυμωμένοι, αλλά δεν δείχνουν τα αισθήματά τους, θεωρούν ότι δεν είναι πολύ ιρλανδικό».

Μπορεί να πετύχουν κάτι οι διαδηλωτές; Μάλλον όχι. Αλλά αυτό δεν τους πτοεί. Τους αρκεί να δείχνουν ότι καταλαβαίνουν. Είναι θέμα αξιοπρέπειας.

Δευτέρα, Ιανουαρίου 09, 2012

Η μυστική συνταγή




Τα στοιχεία που έδωσε την περασμένη εβδομάδα στη δημοσιότητα η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Eurostat) είναι δραματικά. Οι άνεργοι στην ευρωζώνη έφτασαν τον Νοέμβριο τα 16,4 εκατομμύρια. Ο δείκτης της ανεργίας παρέμεινε ουσιαστικά σταθερός στο 10,3% το τελευταίο δωδεκάμηνο αλλά πολλοί άνεργοι σταμάτησαν να ψάχνουν για δουλειά. Η ανεργία στην Πορτογαλία αυξήθηκε από 13% σε 13,2%, στην Ισπανία από 22,7% σε 22,9% και στην Ελλάδα από 13,3% σε 18,8%. Ακόμη πιο ζοφερή είναι η κατάσταση μεταξύ των νέων κάτω των 25 ετών: το ποσοστό της ανεργίας στην Ισπανία φτάνει το 49,6% και στην Ελλάδα το 46,6%.

Σ' αυτή την εικόνα όμως υπάρχει μια εξαίρεση. Ενώ στην υπόλοιπη και κυρίως στη Νότια Ευρώπη η ανεργία μεγάλωνε, στη Γερμανία μειωνόταν, φτάνοντας το 5,5%. Με εξαίρεση τον περασμένο Οκτώβριο, η ανεργία μειώνεται σταθερά στη χώρα από τον Ιούνιο του 2009. Ενώ η ανεργία στην ευρωζώνη είναι η μεγαλύτερη από την εποχή που κυκλοφόρησε το ευρώ, στη Γερμανία είναι η μικρότερη από την εποχή της ενοποίησης! Πώς εξηγείται αυτή η επιτυχία; Εχει η Γερμανία κάποια μυστική συνταγή;

Ενας βασικός παράγοντας είναι η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας που εφάρμοσε ο πρώην καγκελάριος Σρέντερ, η περίφημη Ατζέντα 2010. Η μείωση των επιδομάτων ανεργίας (Νόμος Hartz IV) οδηγεί τους ανέργους να επιστρέφουν γρηγορότερα στον δρόμο της εργασίας, ακόμη κι αν η αμοιβή της προτεινόμενης θέσης είναι μικρότερη ή οι προδιαγραφές της δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους. Επιπλέον, το επίπεδο των μισθών παρέμεινε σταθερό με τη συναίνεση των συνδικάτων: σύμφωνα με το γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομίας (DIW), οι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν μέσα σε μια δεκαετία κατά 4%. Την ίδια περίοδο σημειώθηκε αύξηση του χρόνου εργασίας. Ολα αυτά οδήγησαν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των γερμανικών επιχειρήσεων που σε συνδυασμό με τον υψηλό ρυθμό εξαγωγών επέτρεψαν στη Γερμανία να ανακάμψει μετά την ύφεση του 4,9% το 2009.

Αν λάβει κανείς υπόψη και την ευρεία χρήση της τακτικής της μερικής ανεργίας από τις γερμανικές επιχειρήσεις (δηλαδή της δυνατότητάς τους να διατηρούν εργαζομένους με τα δύο τρίτα του μισθού), μπορεί να καταλάβει πώς δημιουργήθηκε το χάσμα ανάμεσα στη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Μπορεί να καταλάβει επίσης γιατί η Γερμανία δεν βιάζεται να δώσει μια λύση στην κρίση της ευρωζώνης. Ελλοχεύει όμως ένας κίνδυνος. Σε μια ενιαία αγορά, τα προβλήματα της περιφέρειας πλήττουν μοιραία κάποια στιγμή και τον πυρήνα. Τον Νοέμβριο διαπιστώθηκε στη Γερμανία μια απροσδόκητη πτώση των βιομηχανικών παραγγελιών κατά 4,8% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Μπορεί να είναι συγκυριακό. Μπορεί όμως να είναι και ενδεικτικό. Τα προϊόντα που εξάγεις πρέπει σε κάποιον να τα πουλήσεις. Την κυριαρχία που επιδιώκεις πρέπει σε κάποιον να την ασκήσεις.

Παρασκευή, Ιανουαρίου 06, 2012

Οι εξτρεμιστές θα σώσουν τον Ομπάμα




Το θρίλερ της Αϊόβα, με τη διαφορά των οκτώ ψήφων ανάμεσα στον Μιτ Ρόμνεϊ και τον απίστευτο Ρικ Σαντόρουμ, μπορεί να προσφέρεται για δημοσιογραφικές αναλύσεις, αλλά έχει περισσότερο συμβολικό παρά ουσιαστικό χαρακτήρα. Εύκολα ή δύσκολα, ο πρώην κυβερνήτης της Μασαχουσέτης θα κερδίσει το καλοκαίρι το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Και στις εκλογές της 6ης Νοεμβρίου θα χάσει από τον Μπαράκ Ομπάμα.

Υπό φυσιολογικές πολιτικές συνθήκες, και παρά τον ενθουσιασμό που είχε προκαλέσει η εκλογή του, ο σημερινός πρόεδρος δεν θα κατόρθωνε να επανεκλεγεί και θα το έριχνε στο γράψιμο. Όπως επισημαίνει όμως στην Κοριέρε ο αμερικανός πολιτειολόγος Μπέντζαμιν Μπάρμπερ, γνωστός και στην Ελλάδα από το βιβλίο του «Ο κόσμος των Mac κόντρα στους Τζιχάντ » (εκδ. Καστανιώτη), η σημερινή πολιτική κατάσταση στην Αμερική δεν είναι φυσιολογική. Κι αυτό, επειδή οι Ρεπουμπλικανοί είναι όμηροι των ακροδεξιών, των φονταμενταλιστών της θρησκείας και των λοιπών εξτρεμιστών, οι οποίοι γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να επιβάλουν τον δικό τους υποψήφιο, έχουν όμως ένα μακροπρόθεσμο στόχο: να επιβάλουν στο κόμμα την ιδεολογική τους «καθαρότητα».

Τα στελέχη του σκληρού πυρήνα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, λέει ο Μπάρμπερ, συμπεριφέρονται όπως οι Χριστιανοί στο Κολοσσαίο της αρχαίας Ρώμης: θυσιάζονται για να εδραιώσουν την ιδεολογία τους, τις αξίες τους, για να ξεκινήσουν μια σταυροφορία. Οσο περνούν οι εβδομάδες όμως, και αρχίσει να αποκτά εκλέκτορες και αυτοπεποίθηση, ο Ρόμνεϊ θα αρχίσει να παίρνει τις αποστάσεις του από τους εξτρεμιστές και να προβάλει τη μετριοπαθή του πλευρά. Στο κάτω-κάτω, στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα γράφτηκε μόλις το 1994, όταν ετοιμαζόταν να δώσει τη μάχη της Γερουσίας εναντίον του Εντουαρντ Κένεντι. «Ολοι αναγνωρίζουν ότι δεν είμαι ένας τυπικός Ρεπουμπλικανός», είπε το 2002, «είμαι μετριοπαθής, οι απόψεις μου είναι προοδευτικές». Μερικά χρόνια αργότερα, βέβαια, έκανε μια συντηρητική στροφή – αλλά οι τούμπες είναι συνηθισμένες στους πολιτικούς.

Ο μεγάλος φόβος του Ομπάμα είναι ακριβώς αυτός: ότι θα βρεθεί αντιμέτωπος με ένα μετριοπαθή. Θα προτιμούσε να επαναληφθεί το προηγούμενο του 1964 – όταν οι Ρεπουμπλικανοί εξέλεξαν τον Μπάρι Γκολντουότερ, έναν προφήτη του συντηρητισμού – και να έχει απέναντί του τον Ρικ Πέρι ή τη Μισέλ Μπάκμαν. Όλα δείχνουν όμως ότι θα τον σώσει το …Τea Party. Οι υποστηρικτές του τελευταίου, φοβούμενοι ότι ο μορμόνος Ρόμνεϊ θα κάνει συμβιβασμούς, δεν θα προσέλθουν στις κάλπες. Κι έτσι θα αντισταθμιστούν οι ψήφοι που θα χάσει μοιραία ο Ομπάμα από τα αριστερά.

Η Αϊόβα έχει μικρή σημασία και για έναν επιπλέον λόγο: ο μέσος ψηφοφόρος αποφεύγει τα caucus επειδή απαιτούν ενεργή συμμετοχή και αρκετές ώρες. Αυτός είναι ο λόγος που στην πολιτεία αυτή θριαμβεύουν συνήθως οι εξτρεμιστές και οι φονταμενταλιστές (το 2008 είχε κερδίσει ο Μάικ Χάκαμπι). Αυτός είναι επίσης ο λόγος που ο νικητής της Αϊόβα σπανίως εκλέγεται πρόεδρος. Στην πραγματικότητα, ο μοναδικός αντίπαλος του Ομπάμα είναι ο εαυτός του.

Πέμπτη, Ιανουαρίου 05, 2012

Ενα λιβάδι γεμάτο μαργαρίτες




Ο ΓΙΟΣ. Ο Μορένο Βέργκα είναι ένα πανέμορφο παιδί που γεννήθηκε πριν από επτά χρόνια στο Μιλάνο. Στην αρχή ήταν απολύτως υγιής. Μέσα σε λίγες ημέρες, όμως, έχασε τόσο το φως του όσο και την ικανότητα να επικοινωνεί με το περιβάλλον. Τρεις λέξεις μόνο καταλαβαίνει, τις λέξεις που του επιτρέπουν να επιβιώσει: σούπα, νερό, νάνι.

Ο ΠΑΤΕΡΑΣ. Ο 42χρονος Μασιμιλιάνο Βέργκα διδάσκει κοινωνιολογία του δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου. Εχει τρία παιδιά, τον εννιάχρονο Τζάκοπο, τον τετράχρονο Κόζιμο και τον Μορένο. Το βιβλίο του το αφιέρωσε στους δύο πρώτους. Ο άλλος δεν μπορεί έτσι κι αλλιώς ούτε να διαβάσει ούτε να καταλάβει. Η αφιέρωση δεν σημαίνει κατ’ανάγκη και ευθύνες. «Όταν αναγκαστώ να αποσυρθώ», τους λέει, «κι αν ο Μορένο βρίσκεται ακόμη δίπλα μου, θα χρειαστεί να πιαστεί από ένα χέρι για να προχωρήσει. Αν δεν είναι το δικό σας, σας ζητώ μονάχα να βρείτε ένα άλλο».

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Ο τίτλος του είναι «Η γλυκόπικρη ζωή μου με ένα παιδί με ειδικές ανάγκες» και κυκλοφόρησε προχθές στην Ιταλία από τις εκδόσεις Mondadori. Όπως σημειώνει στις πρώτες σελίδες ο συγγραφέας, «το μισό το έγραψα σε μια νύχτα και το υπόλοιπο στο τραμ, ενώ πήγαινα στη δουλειά. Με τον τρόπο αυτό συγκέντρωσα τις μυρωδιές, τις γεύσεις και τις εικόνες επτά χρόνων ζωής με τον Μορένο. Μυρωδιές ως επί το πλείστον δυσάρεστες, γεύσεις που με οδήγησαν να κάνω εμετό, εικόνες που τα μάτια μου δεν ήθελαν να δουν. Όμως τις γεύσεις τις συνηθίζεις. Οι μυρωδιές μαθαίνεις να μη σ’απασχολούν. Εχω σκεφτεί μάλιστα πως ίσως εκείνος να κρατά τον τροχό της τύχης, γιατί δεν μπορεί να δει και ο εγκέφαλός του έχει το μέγεθος βόλου. Δεν μπορώ να πω πως ο Μορένο είναι το πιάτο που προτιμώ ή ότι το άρωμά του είναι το αγαπημένο μου. Θα ήθελα όμως να κατορθώσω να τραβήξω εκείνη τη φωτογραφία που δεν μ’εγκαταλείπει ποτέ, εκείνη που μας απεικονίζει όταν κυλιόμαστε σε ένα λιβάδι. Το βιβλίο αυτό είναι ένα από τα τόσα κλικ που έχω κάνει τα τελευταία χρόνια».

ΈΝΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ. Το 2003, σε ηλικία 76 ετών, ο Σαλβατόρε Πισκιτέλο σκότωσε με δύο πυροβολισμούς τον 39χρονο αυτιστικό γιο του για να πάψει να υποφέρει. Το δικαστήριο τον έκρινε ένοχο, αλλά ο πρόεδρος Ναπολιτάνο του απένειμε χάρη. Ο Βέργκα ελπίζει να φανεί πιο δυνατός. Αυτό που ξέρει είναι πως για να καταλάβεις τι σημαίνει αναπηρία πρέπει να έχεις ανάπηρο παιδί.

ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ. «Με τον Μορένο» - λέει ο τραγικός πατέρας στην Κοριέρε – «είναι σαν να περπατάς σε ένα λιβάδι γεμάτο μαργαρίτες: δεν ξέρεις πού να βάλεις τα πόδια σου για να μην τις πατήσεις».

Τετάρτη, Ιανουαρίου 04, 2012

Οταν ο πολίτης γίνεται πελάτης




Τις προάλλες μπήκε σ' ένα κατάστημα με είδη design, ομολογουμένως αρκετά σικ. Διάλεξε ένα αντικείμενο, κι όταν πήγε να πληρώσει ο άνθρωπος στο ταμείο τού έκανε έκπτωση, λέγοντάς του: «Εσύ κι εγώ ήμασταν στην ίδια πλευρά».

Απ' όλο το ακροαριστερό κίνημα της «Lotta Continua» κατά τη δεκαετία του '70, απ' όλες τις μάχες που έδωσε η γενιά του για να αλλάξει τον κόσμο, ο Ερρι ντε Λούκα θεωρεί πως το μόνο που έμεινε είναι αυτή η θολή αδελφοσύνη. Σε πολιτικό επίπεδο δεν έμεινε απολύτως τίποτα. Το κατάλαβε όταν διαδήλωσε μαζί με εκατοντάδες χιλιάδες ακόμη «Αγανακτισμένους» στη Ρώμη: ελάχιστοι τον γνώριζαν. Δεν υπάρχει καμιά συνέχεια. Αν ο ίδιος και οι σύντροφοί του θεωρούσαν τους εαυτούς τους κληρονόμους των αντιφασιστικών αγώνων, η σημερινή γενιά διαδηλωτών θεωρεί ότι ο κόσμος αρχίζει μ' αυτούς.

Γεννημένος το 1950, ο Ερρι ντε Λούκα είναι σήμερα ένας από τους πιο γνωστούς συγγραφείς της Ιταλίας (στην Ελλάδα είναι γνωστός από τη «Μουσική της θάλασσας», εκδ. Περίπλους, και από τα «Τρία Αλογα», εκδ. Αλεξάνδρεια). Ακόμη και βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης έχει μεταφράσει. Αλλά η κρίση του για την πολιτική είναι άτεγκτη. «Οταν βλέπω τον Σαρκοζί και τη Μέρκελ να γελούν με την Ιταλία, παγώνει το αίμα μου», λέει σε συνέντευξή του στη «Μοντ». «Δεν καταλαβαίνουν λοιπόν ότι αυτό που συμβαίνει είναι μια προφητεία; Στην εποχή μας, οι προφητείες δεν είναι έργο προφητών, αλλά παλιάτσων. Κι αυτό που αναγγέλλει η Ιταλία είναι η μετατροπή του πολίτη σε πελάτη. Ο πολίτης αξιολογείται με βάση την αγοραστική του δύναμη, που του επιτρέπει να αγοράζει μια λίγο καλύτερη δικαιοσύνη, υγεία ή εκπαίδευση. Χάσαμε την έννοια του κράτους. Η παράπλευρη συνέπεια της φράσης "Πλουτίστε!" είναι το "Ο καθένας για τον εαυτό του"».

Οταν μερικοί από τους συντρόφους του πήραν τα όπλα, εκείνος έγινε εργάτης, πρώτα στη FIAT και στη συνέχεια σε διάφορα άλλα εργοστάσια, κυρίως στα περίχωρα του Παρισιού. Παράλληλα έγραφε τα βιβλία του, συνέθετε ποιητικο-μουσικά θεάματα κι ασχολιόταν με τον αλπινισμό. Δεν ψηφίζει, ανήκει σε μια γενιά και μια δεκαετία που δεν έχουν κανέναν πολιτικό εκπρόσωπο. Και έχει απόλυτη επίγνωση της ήττας του. «Αυτοί που πέρασαν δεκαετίες στη φυλακή δεν μπορούν να μιλήσουν, ακόμη κι αν εξέτισαν την ποινή τους», τονίζει. «Ο Αντόνιο Ταμπούκι, για παράδειγμα, διαμαρτυρήθηκε επειδή ο εκδοτικός οίκος Feltrinelli εξέδωσε ένα βιβλίο της Μπάρμπαρα Μπαλτσεράνι, πρώην στελέχους των Ερυθρών Ταξιαρχιών. Ο ρόλος ενός διανοούμενου δεν είναι όμως να εγγυάται την ελευθερία της έκφρασης του καθενός; Ο διανοούμενος που λέει "Εσύ πρέπει να το βουλώσεις" απαρνείται τη μοναδική δημόσια χρησιμότητά του».

Ο Ερρι ντε Λούκα δεν έχει χάσει πάντως την ελπίδα του για την Ιταλία. Οσο υπάρχουν στη χώρα αυτή μαχητικές γυναίκες και υπέροχοι άνδρες - λέει - εκείνος θα ελπίζει.

Τρίτη, Ιανουαρίου 03, 2012

Πλούσιοι όλων των χωρών, ενωθείτε!




«Αν οι πλούσιοι ήταν χώρα, θα ήταν η ισχυρότερη από όλες τις χώρες, και η χώρα αυτή μια μέρα θα υπάρξει». Ο άνθρωπος που κάνει αυτή την πρόβλεψη τον Ιανουάριο του 2012 μπροστά σε 300 δημοσιογράφους από όλο τον κόσμο λέγεται Αντριαν Ασάντο και η σύλληψή του έγινε στην Αθήνα. Εκεί γνωρίστηκαν και αγαπήθηκαν οι γονείς του, εκεί πέθανε ο πατέρας του, απόγονος ενός έλληνα τυράννου από τον Ακράγαντα (Αγκριτζέντο) έλεγε ότι ήταν ο παππούς του. Κι έχει βέβαια έναν ιδιαίτερο συμβολισμό ότι αυτός ο άνθρωπος, μαζί με μερικούς λαμπρούς συνεργάτες, επινόησε και δημιούργησε μέσα σε λίγα χρόνια το «facebook των πλουσίων», ένα δίκτυο που επέτρεψε στους χρήστες του πρώτα να ξεφύγουν από το κυνήγι μαγισσών στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, και στη συνέχεια να εδραιώσουν τις γνώσεις τους και τα δίκτυά τους. Το δίκτυο λέγεται Ενωση Ατλαντικού Χώρου (Atlantic Area Association, AAA) και συμμετέχουν σε αυτό πάνω από ένα εκατομμύριο οικογένειες πολυεκατομμυριούχων από τριάντα χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής.

Το αντικείμενο της συνέντευξης Τύπου που δόθηκε εκείνη την ημέρα ήταν να ανακοινωθεί η πρόθεση του δικτύου να οικοδομηθεί στη Δύση ένα κράτος που θα φιλοξενήσει τους πλουσίους και θα ηγηθεί μιας νέας οικονομικής Χρυσής Εποχής. «Η Δύση ναυαγεί, το κοινωνικό της μοντέλο χρεοκόπησε, τα έθνη της ξεπεράστηκαν από την παγκοσμιοποίηση, οι πληθυσμοί της εξαθλιώνονται και οι πλούσιοι απειλούνται από τη δημαγωγία των κυβερνώντων», τόνισε ο Ασάντο. «Για να σώσουμε τον κατεστραμμένο δυτικό κόσμο, πρέπει να σώσουμε τους πλούσιους πολίτες του».

Το παραπάνω σενάριο ανήκει στον 45χρονο σύμβουλο επιχειρήσεων Τιερί Γκαλινό και περιλαμβάνεται στο πρώτο του βιβλίο με τον τίτλο «Ο χορός των σπουδαίων», που κυκλοφόρησε πρόσφατα στη Γαλλία (XO Editions). Ο συγγραφέας συνέλαβε την ιδέα διαβάζοντας εφημερίδες. Διαπίστωσε έτσι ότι οι πλούσιοι γίνονται όλο και πιο πλούσιοι και, ταυτοχρόνως, η Δύση βυθίζεται σε κρίση. Αυτό δημιουργεί ένα εκρηκτικό πρόβλημα για τους πρώτους. Τα πηγαίνουν ασφαλώς πολύ καλά, στη Δύση το 1% του πληθυσμού κατέχει πάνω από το ένα τρίτο του πλούτου και η αναλογία αυτή αυξάνεται συνεχώς. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το χάσμα είναι ακόμη μεγαλύτερο: το ένα χιλιοστό του πληθυσμού κατέχει το ένα τρίτο του πλούτου. Οι πλούσιοι όμως έχουν επίγνωση ότι χορεύουν στη γέφυρα του Τιτανικού. Η κοινή γνώμη διακρίνει το χάσμα και η αγανάκτησή της φουντώνει.

Η πάλη των τάξεων επιστρέφει, αλλά από την ανάποδη, λέει ο Γκαλινό σε συνέντευξή του στον ιστότοπο Atlantico.fr: δεν είναι οι προλετάριοι όλων των χωρών εκείνοι που ενώνονται, αλλά οι πλούσιοι, σε μια προσπάθεια να συγκροτήσουν μια πολιτική υπερδύναμη. Μέχρι τώρα κυβερνούσαν χωρίς να το λένε. Τώρα ρίχνουν τις μάσκες, ανοίγουν τα χαρτιά τους και σπάνε το τελευταίο ταμπού: εκφράζουν τη θέλησή τους να εξαγοράσουν μια χώρα. Αναμένονται προσφορές.


Δευτέρα, Ιανουαρίου 02, 2012

Το τρίτο ραντεβού




Στην παρέμβασή του για το μέλλον της Ευρώπης που δημοσιεύτηκε την περασμένη Πέμπτη στη Ρεπούμπλικα, ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο - χωρίς αμφιβολία o σοβαρότερος πολιτικός της Ιταλίας - τόνιζε ότι έχουμε φτάσει σήμερα στο τρίτο ραντεβού με την Ιστορία. Στην πρώτη της φάση, τη μεταπολεμική αναγέννηση, η Ευρώπη οικοδομήθηκε γύρω από το ατσάλι, το κάρβουνο και τη σοβιετική στρατιωτική απειλή. Στη δεύτερη, μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, η Ευρώπη στηρίχθηκε στο νέο ενιαίο νόμισμα και μια κοινή αγορά, με μια ευρωπαϊκή πολιτική τάξη που είχε επίγνωση της ιστορικής ανάγκης να επουλωθούν τα φονικά τραύματα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τα ιδεολογικά τραύματα του Ψυχρού Πολέμου.

Σήμερα, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την ανεπάρκεια και τον αναχρονισμό του εθνικού κράτους στο πλαίσιο του παγκόσμιου ανταγωνισμού. Η νέα δημογραφική και τεχνολογική πραγματικότητα διαμορφώνεται από τεράστιες αγορές όπως είναι η Κίνα, η Βραζιλία και η Ινδία. Εκείνες είναι που θα αποφασίσουν αν η Ευρώπη είναι ικανή να αναγνωρίσει τις ανάγκες της στους τομείς της οικονομίας, της πολιτικής, της άμυνας, του πολιτισμού, της εκπαίδευσης, και να τις εκπληρώσει με συλλογικό τρόπο.

Οι μεγάλοι άνδρες της Ευρώπης - ο Ναπολιτάνο, ο Χέλμουτ Σμιτ, ο Ζακ Ντελόρ - γνωρίζουν ότι το μεγάλο στοίχημα της χρονιάς που ξεκινά είναι η σωτηρία της Ευρώπης, που περνά αναγκαστικά από τη σωτηρία της ευρωζώνης. Ο κυριότερος κίνδυνος προέρχεται από τη μυωπική και άτολμη πολιτική του ζεύγους Μέρκελ - Σαρκοζί, και ιδιαίτερα από την επιμονή της γερμανίδας Καγκελαρίου να αντιμετωπίζει την κρίση από μια θρησκευτική σκοπιά. Οπως γράφει ο Τζον Πλέντερ στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, στη γερμανική λέξη schuld υπάρχει μια ετυμολογική σχέση ανάμεσα στο χρέος και την ενοχή. Οποια χώρα λοιπόν αφήνει το χρέος της να ξεφύγει πρέπει να «τιμωρείται», πρώτα με την υποβάθμισή της από τους οίκους αξιολόγησης, ύστερα με ένα υψηλό επιτόκιο και στη συνέχεια με την υπαγωγή της σε ένα καθεστώς κηδεμονίας. Μόνο που αυτή η πολιτική, αντί να διευκολύνει την αποπληρωμή του χρέους, αντίθετα τη δυσχεραίνει, αφού πλήττει την ανάπτυξη και παρατείνει την ύφεση.

Η έλλειψη μιας φωτισμένης ηγεσίας στην Ευρώπη, μαζί με το περίφημο «έλλειμμα δημοκρατίας», δεν μπορεί να λειτουργεί όμως διαρκώς ως άλλοθι για τη δική μας ανικανότητα να εφαρμόσουμε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Δεν αρκεί να δηλώνουμε με συντριπτική πλειοψηφία (κοντά στο 80%, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις) υπέρμαχοι της παραμονής στο ευρώ. Δεν αρκεί να αγανακτούμε και να καταγγέλλουμε τους πολιτικούς για τις βαρύτατες, όντως, ευθύνες τους. Πρέπει να αναλάβουμε και το δικό μας μέρος της ευθύνης, να συνειδητοποιήσουμε το κόστος των επιλογών μας, να στηρίξουμε και να συνεργαστούμε μ' εκείνους που κινούνται από τα ίδια συμφέροντα, τα ίδια ιδανικά, τις ίδιες αξίες. Ο μηδενισμός είναι ο χειρότερος σύμβουλος.