Σάββατο, Ιουλίου 17, 2010

Καθάρματα και κάτεργα





Oι φανατικοί αναγνώστες του ελληνικού και του ξένου Τύπου θα το έχουν ασφαλώς επισημάνει: έχουμε μπει στην περίοδο των χαλαρών, ή λιγότερο χαλαρών, καλοκαιρινών αφιερωμάτων. «ΤΑ ΝΕΑ» δημοσιεύουν μια σειρά για τους Μεγάλους Ερωτες της ιστορίας, και θα ακολουθήσουν κι άλλες. Το γαλλικό περιοδικό «Μαριάν», πάλι, ξεκίνησε αυτήν την εβδομάδα διάφορα καλοκαιρινά αναγνώσματα. Η σειρά που τιτλοφορείται «Οι Μεγάλοι Προφήτες» άρχισε με την Κασσάνδρα. Η σειρά με τα «Δύσκολα Ζευγάρια» άρχισε με τον Πετράρχη και τη Λάουρα. Και η σειρά που έχει θέμα τα «Επτά Καθάρματα της Κρίσης» ξεκίνησε με ένα δισέλιδο αφιέρωμα στον Κώστα Καραμανλή. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να ξεχωρίσεις όταν είσαι απόγονος ενός μεγάλου άνδρα, σημειώνει ο γάλλος δημοσιογράφος. Ο κ. Καραμανλής βρήκε μια πρωτότυπη απάντηση: κατέστρεψε τη χώρα του. Από την καταστροφική αντιμετώπιση των πυρκαγιών του 2007 μέχρι την πρόσφατη κρίση, έδειξε μια πραγματική εμμονή στο να αποδυναμώσει την Ελλάδα.

Το κείμενο θα ήταν διασκεδαστικό αν δεν ήταν τραγικό και κορυφώνεται με μια εκτίμηση που θα ήταν τραγική αν δεν ήταν εξωπραγματική: σε περίπτωση που αποτύχουν οι σοσιαλιστές- γράφει ο Αλέν Λεοτιέ - δεν αποκλείεται ο πρώην πρωθυπουργός να ξαναθέσει υποψηφιότητα. Ε, όχι. Ολα τα κακά τα έχει αυτός ο λαός, δεν πάσχει όμως κι από αθεράπευτο μαζοχισμό...

Κατά σατανική σύμπτωση, με την Ελλάδα άρχισε και η σειρά καλοκαιρινών αναγνωσμάτων του περιοδικού «Λ΄ Εξπρές», όπου διάφοροι συγγραφείς διηγούνται την πιο τρομακτική ταξιδιωτική τους εμπειρία. Το κείμενο αυτής της εβδομάδας έχει τίτλο «Ελληνικό Κάτεργο» (!) και υπογράφεται από την Τατιάνα ντε Ρονέ, που έχει χαρακτηριστεί η «πιο διαβασμένη συγγραφέας στο εξωτερικό» (εμείς πάντως δεν την ξέρουμε). Δεν μας αποκαλύπτει για ποιο ελληνικό νησί μιλάει ούτε πότε το επισκέφθηκε. Θυμάται ότι το πλοίο κουνούσε πολύ. Οτι το σπίτι πάνω στον βράχο που είχε νοικιάσει ήταν υπέροχο. Κι ότι το επόμενο πρωί, ενώ κοίταζε το πέλαγος πίνοντας τον καφέ της, πέρασε σε απόσταση ενός μέτρου το πρώτο φορτηγό με τούβλα και άμμο. Κατευθυνόταν λίγο πιο πάνω, όπου ένας πάμπλουτος Ιταλός έκτιζε τη βίλα του. Το πηγαινέλα μέσα σε σύννεφο σκόνης συνεχίστηκε όλη τη μέρα. Το απόγευμα κατέρρευσε η τουαλέτα στο υπερπολυτελές μπάνιο. Και την άλλη μέρα, ο σύζυγος έκοψε άσχημα το πόδι του σε έναν βράχο ενώ κολυμπούσε.

Ελεος, παιδιά, θέλουμε λίγο να σηκώσουμε κεφάλι!

Παρασκευή, Ιουλίου 16, 2010

Οι µικρές χαρές της ζωής





Κάποτε το είχαµε κάνει και σ' αυτή την εφηµερίδα: είχαµε φτιάξει µια στήλη µε τα «καλά νέα», σε µια προσπάθεια να διοχετεύσουµε θετική ενέργεια στους αναγνώστες. Η πρωτοβουλία δεν είχε µεγάλη επιτυχία, έδινε την εντύπωση ότι ήταν πλαστή, «στηµένη», και ύστερα από λίγο καιρό εγκαταλείφθηκε. Ενας 30χρονος Καναδός είχε µια καλύτερη ιδέα. Και, φυσικά, η ιδέα του ήρθε όταν όλα πήγαιναν στραβά: ο γάµος του περνούσε κρίση, ένας καλός του φίλος είχε πέσει σε κατάθλιψη, οι εφηµερίδες ήταν γεµάτες µε κακές ειδήσεις. Σκέφτηκε λοιπόν να ξεκινήσει ένα µπλογκ όπου θα έγραφε κάθε µέρα για µια µικρή χαρά της ζωής.

Ο Νιλ Πασρίσα άρχισε τον Ιούνιο του 2008. Κι όσο πιο ζοφερή γινόταν η ατµόσφαιρα γύρω του - η γυναίκα του τον άφησε, αναγκάστηκε να πουλήσει το σπίτι του, ο φίλος του αυτοκτόνησε - τόσο πιο µεγάλη ήταν η ανάγκη του να εµπλουτίζει καθηµερινά το µπλογκ του. Στην αρχή τον διάβαζαν µόνο οι γονείς του. Μα σιγά σιγά το κοινό του άρχισε να διευρύνεται. Ολο και περισσότεροι φαινόταν να συµφωνούν µαζί του ότι είναι ιδιαίτερα ευχάριστο να διαπιστώνεις πως οι πρώτες δύο κάλτσες που βγάζεις από το στεγνωτήριο ταιριάζουν µεταξύ τους. Οτι το να κοιµηθεί ένα µωρό στην αγκαλιά σου µπορεί να σου φτιάξει τη µέρα. Οτι τα δώρα από τα καταστήµατα των µουσείων έχουν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Εντάξει, µπορεί το να φυσάς τη µύτη σου στο ντους να µην αποτελεί µια οικουµενική απόλαυση. Αλλά δεν χρειάζεται να συµφωνεί κανείς σε όλα µε τον συµπαθή µπλόγκερ. Στο κάτω κάτω, τζάµπα παρέχει τις υπηρεσίες του.

Το µπλογκ λέγεται «Χίλια θαυµαστά πράγµατα» (http://1000awesomethings. com) και έχει δεχθεί ώς τώρα πάνω από 17 εκατοµµύρια επισκέψεις. Αρχισε από το 1.000 και η αντίστροφη µέτρηση αναµένεται να ολοκληρωθεί στις 30 Απριλίου 2012 - ο Πασρίσα δεν δουλεύει τα Σαββατοκύριακα. Το χθεσινό κείµενο έχει αριθµό 461 και περιγράφει τη χαρά που αισθάνεσαι όταν βάζεις µπροστά το αυτοκίνητό σου και διαπιστώνεις ότι κάποιος έχει γεµίσει το ντεπόζιτο της βενζίνης. Δεν πείθεστε; Σκεφτείτε τότε το αντίστροφο: να έχετε κοιµηθεί άσχηµα, να µην έχει καφέ να πιείτε, να αργήσετε να φύγετε για τη δουλειά και να διαπιστώσετε ξαφνικά ότι ο δείκτης της βενζίνης βρίσκεται στο κόκκινο!

Κι επειδή η χαρά - όπως άλλωστε και η θλίψη - είναι µεταδοτική, η προσπάθεια του Πασρίσα να βελτιώσει την καθηµερινότητά µας είχε ως αποτέλεσµα να βελτιωθεί θεαµατικά και η δική του: έγραψε ένα βιβλίο, ετοιµάζει µια σειρά για την τηλεόραση και δεν προλαβαίνει τις προσκλήσεις σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Μπορεί να τον άφησε η γυναίκα του, αλλά µε τα 50.000 πρόσωπα που επισκέπτονται κάθε µέρα το µπλογκ του µάλλον δεν προλαβαίνει να βαριέται…

Πέμπτη, Ιουλίου 15, 2010

Μια παράξενα µυστηριακή χώρα





«Εκατόν είκοσι χιλιάδες άνθρωποι θα φύγουν από την Ιρλανδία µέχρι το τέλος του 2011»: ο πρωτοσέλιδος τίτλος των χθεσινών «Αϊρις Τάιµς» ήταν οµολογουµένως λίγο καταθλιπτικός.

Υπάρχει όµως και η άλλη όψη. Υπάρχει η ιστορία ενός άνδρα από το Ουίκλοου που επέστρεψε στην Ιρλανδία ύστερα από πέντε χρόνια περιπλάνησης στον υπόλοιπο κόσµο. Οπως λέει στον απεσταλµένο των «Φαϊνάνσιαλ Τάιµς», είχε εγκαταλείψει τη χώρα του επειδή δεν άντεχε την παράκρουση που είχαν πάθει οι συµπατριώτες του µε το χρήµα. Και τώρα αποφάσισε να επιστρέψει, µε την ελπίδα ότι «θα αρχίσουµε να είµαστε ανθρώπινοι ξανά, και θα ανήκουµε όλοι ο ένας στον άλλον, και θα είµαστε οι παλιοί, καλοί Ιρλανδοί που πίνουµε µια πίντα και βοηθάµε τον γείτονά µας». Με άλλα λόγια, αυτό που τον έφερε πίσω ήταν η απότοµη προσγείωση ενός λαού που νόµιζε ότι είχε γίνει πλούσιος. Οι ψευδαισθήσεις κατέρρευσαν. Τα όνειρα διαλύθηκαν. Περιέργως, όµως, η κρίση δεν έχει πάρει τους Ιρλανδούς από κάτω.

Η κρίση αυτή είναι βέβαια πρωτίστως οικονοµική. Η άνοδος και η πτώση της κέλτικης τίγρης. Η εισβολή του νεοπλουτισµού σε εθνική κλί µακα, που έδωσε ακόµη και στο γοητευτικό Δουβλίνο µια όψη κιτς. Ο πολλαπλασιασµός των ακριβών αυτοκινήτων και των επαύλεων µε τα άλογα, τα λιοντάρια και τους αετούς στις κολόνες τους. Οι Ιρλανδοί, όπως άλλωστε και οι Ελληνες, γλεντούσαν µε ξένα χρήµατα. Και σήµερα πολλοί από αυτούς µαζεύονται στις παµπ και βρίζουν την Ευρώπη. Αλλά δεν είναι αυτό το κυρίαρχο αίσθηµα. Ο βρετανός δηµοσιογράφος συνάντησε στο ταξίδι του ανθρώπους µε κέφι και µε πείσµα. Καθώς έπινε τον καφέ του στα νοτιοανατολικά, στο Τίναχελι, έβλεπε οχήµατα τροφοδοσίας να πηγαινοέρχονται, νέους να συρρέουν στο γειτονικό κέντρο τέχνης, νοικοκυρές να κουτσοµπολεύουν στο πεζοδρόµιο. Οπως έγραψε µια γυναίκα στην τοπική εφηµερίδα, «πιστεύω ότι στις παύσεις αυτής της όµορφης και παράξενα µυστηριακής χώρας βρίσκονται οι απαντήσεις».

Η Ιρλανδία κάνει µια παύση και σκέφτεται. Αναθεωρεί τη σχέση της µε τους πολιτικούς, µε τους τραπεζίτες και - φυσικά - µε τους παπάδες. Η δεύτερη µεγάλη κρίση της είναι µια κρίση αξιών και σχετίζεται µε τα πρόσφατα σκάνδαλα σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων από ιερείς. Το αποτέλεσµα ήταν να πληγεί η επιρροή της Καθολικής Εκκλησίας - όχι όµως και η πνευµατικότητα. Οι προσκυνητές εξακολουθούν να συρρέουν µαζικά αυτές τις µέρες στο καθαρτήριο του Αγίου Πατρικίου, στο Λοχ Ντεργκ. Κάθονται σιωπη λοί για τρεις µέρες, µένουν άγρυπνοι µια νύχτα, δεν τρώνε σχεδόν τίποτα, κυκλοφορούν ξυπόλητοι και τραγουδούν θρησκευτικούς ύµνους. Ερχονται σε επαφή µε τη φύση, αναζητούν τα βαθύτερα ένστικτά τους και επιστρέφουν στην πεζή καθηµερινότητα πιο ήρεµοι, πιο σίγουροι, πιο ειρηνικοί.

Τετάρτη, Ιουλίου 14, 2010

Πετάνε τα γουρούνια;





Τελικά ο Θαπατέρο πρέπει να το µετάνιωσε που δεν πήγε στη Νότια Αφρική. Ολη τη δόξα την πήρε η Σοφία. Χώρα που είδε ηµίγυµνο και τον Πουγιόλ.

Εντάξει, η στήλη έχει τη φωλιά της λερωµένη, όλες εκείνες οι αναλύσεις για τη µετατόπιση του (ποδοσφαιρικού, και κατ' επέκταση πολιτικού) κέντρου βάρους µακριά από την Ευρώπη µε αφορµή το κακό ξεκίνηµα πολλών ευρωπαϊκών οµάδων στο Μουντιάλ αποδείχθηκαν λανθασµένες, καλά µας τα έλεγε εκείνες τις ηµέρες ένας φίλος µπλόγκερ. Ενας λόγος παραπάνω λοιπόν για να αντιµετωπίζουµε µε δυσπιστία τις καινούργιες αναλύσεις για το πώς ο θρίαµβος της Λα Ρόχα θα βοηθήσει την Ισπανία να ξεπεράσει την οικονοµική της κρίση. «Ε λοιπόν, ναι, ορισµένα Γουρούνια µπορούν να πετάξουν», έγραφε χθες στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιµς» ο Χοσέ Ιγκνάθιο Τορεµπλάνκα από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο Διεθνών Σχέσεων, αναφερόµενος στον χλευαστικό χαρακτηρισµό Ρigs που χρησιµοποιείται για τις οικονοµίες της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας, της Ελλάδας και της Ισπανίας. Το µάθηµα που πρέπει να διδαχθούν οι Ισπανοί - σηµείωνε - είναι ότι, όσο δύσκολη κι αν είναι η πρόκληση που έχουν να αντιµετωπίσουν, για να φτάσουν στη Γη της Επαγγελίας πρέπει να δείξουν επιµονή και υποµονή.

Ανοησίες. Ανάλογες αναλύσεις δηµοσιεύτηκαν τις καλές ποδοσφαιρικές µέρες κι εδώ, για τον Δαβίδ εναντίον του Γολιάθ και την περιβόητη «ψυχή των Ελλήνων» που όλα µπορεί να τα καταφέρει. Ενας Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλµπάν, που αγαπούσε το ποδόσφαιρο όσο την πολιτική και το καλό φαΐ, δεν θα καταδεχόταν ποτέ να κάνει τόσο εύκολους παραλληλισµούς. Η κατάκτηση του Παγκοσµίου Κυπέλλου ήταν ασφαλώς µια ένεση αισιοδοξίας, ένωσε προς στιγµήν τη χώρα κι έβγαλε χιλιάδες Ισπανούς στους δρόµους. Οι Καταλανοί που διαδήλωσαν όµως το Σάββατο, διαµαρτυρόµενοι για την απόφαση του Δικαστηρίου που τους στερεί το δικαίωµα να αποκαλούνται έθνος, δεν ήταν µερικές χιλιάδες - ήταν πάνω από ένα εκατοµµύριο! Τα προβλήµατα της Ισπανίας, είτε έχουν σχέση µε την οικονοµία είτε µε τις εθνικιστικές διαθέσεις των περιφερειών της, δεν θα εξαφανιστούν µετά το θαυµατουργό γκολ του Ινιέστα. Ούτε θα επιλυθούν µε µεθόδους σαν κι αυτές που χρησιµοποίησε ο Βιθέντε ντελ Μπόσκε στη Νότια Αφρική. Στους Ολυµπιακούς Αγώνες του 1992, το Καµπ Νου ήταν γεµάτο µε ισπανικές και καταλανικές σηµαίες. Αλλά το «καταλανικό πρόβληµα» δεν υποχώρησε ύστερα από εκείνη την επίδειξη ενότητας - φούντωσε.

Αυτό που έδειξε ο θρίαµβος της Νότιας Αφρικής, γράφει στο ΒΒC ο δηµοσιογράφος της «Ελ Παΐς» Βάλτερ Οπενχάιµερ (που παρά το όνοµά του είναι Καταλανός), είναι ότι η Ισπανία έχει µια γενιά καταπληκτικών παικτών. Και ότι η σωµατική δύναµη, στην οποία βασιζόταν µια ρατσιστική προσέγγιση του ποδοσφαίρου από την εποχή του Φράνκο, έδωσε επιτέλους τη θέση της στην τεχνική. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο.

Τρίτη, Ιουλίου 13, 2010

Η Χλόη έφυγε νωρίς





Πριν από λίγες µέρες, ενώ κάθονταν κι έτρωγαν οι δυο τους σε παραλιακό ταβερνάκι, ένας 13χρονος έκανε ξαφνικά στον πατέρα του µια παράξενη ερώτηση.

«Μπαµπά, µην παρεξηγήσεις αυτό που θα σε ρωτήσω, δεν έχει σχέση µε αυτήν τη στιγµή, αλλά µπορεί να πεθάνει κάποιος από ανία; Αν κλείσουν κάποιον σ' ένα ολόλευκο δωµάτιο που έχει µόνο ένα κρεβάτι και µια λεκάνη τουαλέτας, µπορεί να τον οδηγήσουν στον θάνατο;». Εκείνος, διόλου πεισµένος από την αθωότητα της ερώτησης, έψαξε παρά ταύτα να βρει µια απάντηση. Αλλά το µόνο που του ήρθε στο µυαλό ήταν ένα αριστουργηµατικό βιβλίο του Στέφαν Τσβάιχ, η «Σκακιστική Νουβέλα», όπου ο δρ Μπ. φυλακίζεται από τους ναζί σε ένα άδειο δωµάτιο ξενοδοχείου και σώζεται - προσωρινά - από την τρέλα χάρη σ' ένα εγχειρίδιο µε παρτίδες σκακιού. Αργότερα µάλιστα, σε ένα πλοίο που θα τον µεταφέρει στη Βραζιλία για να ξεφύγει από τη ναζιστική βαρβαρότητα, θα αντιµετωπίσει και θα εξευτελίσει τον αλαζόνα παγκόσµιο πρωταθλητή του σκακιού. «Να το διαβάσεις, αγόρι µου. Ισως όχι τώρα, όταν έρθει η ώρα», του είπε, κρύβοντάς του ότι ο συγγραφέας αυτοκτόνησε έναν χρόνο προτού εκδοθεί το βιβλίο του.

Κι όµως, η ερώτηση του ανήσυχου εφήβου βρίσκει απάντηση και στη σύγχρονη πραγµατικότητα - ή τη σύγχρονη βαρβαρότητα. «Κουρσάν: ένα χωριό όπου οι έφηβοι πεθαίνουν από ανία» τιτλοφορείται, στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Μαριάν», ένα ρεπορτάζ από ένα µικρό χωριό της Οντ, στη Νότια Γαλλία. Στις 17 Ιουνίου η 16χρονη Χλόη καταπίνει είκοσι από τα χάπια που παίρνει η µητέρα της για την καρδιά της και υποκύπτει έξι µέρες αργότερα στο νοσοκοµείο. «Είχαµε περάσει πολύ ωραία το προηγούµενο βράδυ», διηγείται η καλύτερή της φίλη, η Ζιστίν. Η Χλόη γύρισε σπίτι νωρίς για να µπορέσει να πάει την άλλη µέρα στην κηδεία του φίλου της, του Μαρκό, που είχε σκοτωθεί κάνοντας σούζες µε τη µηχανή. Προτού κοιµηθεί µπήκε στο Facebook κι έπιασε κουβέντα µε έναν παλιό της γκόµενο, τον Γκιγιόµ, αλλά εκείνος άρχισε να της στέλνει κάτι µακάβρια µηνύµατα του τύπου «Μαχαίρι = φλέβες», και τον παράτησε γρήγορα. Η µητέρα της τα έβαλε αργότερα µε το Ιnternet, απαγόρευσε και στον Γκιγιόµ να έρθει στην κηδεία, αλλά τα αίτια του κακού είναι άλλα, βαθύτερα, σκοτεινά.

Μετά τη Χλόη αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν άλλοι τρεις νέοι του χωριού, χωρίς να έχουν καµιά σχέση µεταξύ τους. Οικογενειακά προβλήµατα, έλλειψη προοπτικής, χάσµα γενεών, ανία, οι γονείς είναι µπερδεµένοι, η Αστυνοµία επίσης, κάποιοι µεγάλοι βρήκαν τη λύση: να µπουν, λέει, κάµερες παντού. Αγόρι µου, να διαβάσεις λογοτεχνία, µόνο έτσι θα µπορέσεις να αποκρυπτογραφήσεις το βιβλίο της ζωής.

Δευτέρα, Ιουλίου 12, 2010

Οταν την ιστορία τη γράφουν οι υπηρέτες





Ο ιταλός δηµοσιογράφος Κάρλο Αλµπέρτο Μπριόσκι υποστηρίζει στο βιβλίο του «Μια σύντοµη ιστορία της διαφθοράς» ότι η εποχή Μπερλουσκόνι είναι η πιο διεφθαρµένη στην ιστορία. Αλλά υπάρχουν πλέον σοβαροί ανταγωνιστές.

Στην ταινία του Κλωντ Σαµπρόλ «Η τελετή» (1995), η νεαρή αναλφάβητη Σοφί υπηρετεί µε τυπικό επαγγελµατισµό τα αφεντικά της, ενώ στις ιδιωτικές της στιγµές ονειρεύεται µια άλλη ζωή καταβροχθίζοντας σοκολάτες µπροστά στην τηλεόραση. Η τάξη βασιλεύει, οι τάξεις παίζουν η καθεµιά τον ρόλο που της έχει ανατεθεί, µέχρι τη στιγµή που έρχεται η ανατροπή. Η υπηρέτρια αντιδρά στην κακοµεταχείρισή της, εξεγείρεται, και αναλαµβάνει τον έλεγχο της βίλας. Οι πλούσιοι µεγαλοαστοί που την απασχολούσαν δεν είχαν καταλάβει πως όταν οι σχέσεις εξουσίας αποδυναµώνονται, την ιστορία τη γράφουν µερικές φορές οι υπηρέτες.

Κάτι ανάλογο συµβαίνει σήµερα στη Γαλλία, γράφει η Μπάρµπαρα Σπινέλλι στη «Στάµπα». Ενας µπάτλερ που δεν είχε τον σεβασµό που του άρµοζε µαγνητοφωνεί µυστικά τις συνοµιλίες της κυρίας του και αποκαλύπτει ιστορίες πολιτικής διαφθοράς και φοροδιαφυγής. Μια λογίστρια, που έπεσε κι αυτή θύµα κακής µεταχείρισης και τελικά απολύθηκε, καταθέτει σε αστυνοµικούς και δηµοσιογράφους για τα πλουσιοπάροχα δώρα που έκανε η Λιλιάν Μπετανκούρ σε υπουργούς και βουλευτές και για την αλαζονεία του εραστή της και του διαχειριστή της περιουσίας της. Οπως σ' ένα κλασικό φιλµ νουαρ, οι απόβλητοι ξαναγράφουν την πλοκή της ιστορίας. Οπως και σε άλλες χώρες, σαν την Ελλάδα και την Ιταλία, η οικονοµική κρίση καθιστά αφόρητη την ανισότητα των κοινωνικών τάξεων απέναντι στον νόµο. Η κυρίαρχη τάξη υπερασπίζεται µε νύχια και µε δόντια τα προνόµια που έχει αποκτήσει χωρίς να είναι υποχρεωµένη να δίνει λογαριασµό σε κανέναν, ενώ η δικαστική εξουσία και ο Τύπος µετατρέπονται και πάλι σε ουσιαστικούς εγγυητές του κράτους του νόµου και του δικαιώµατος στη γνώση. Για τους µικρούς και τους περιθωριακούς, γράφει ο Ζεράρ Νταβέ στη «Μοντ», ο δηµοσιογράφος «είναι εκείνος που µιλάει στο όνοµά τους».

Στις αγγλοσαξονικές χώρες, αυτοί που αποκαλύπτουν µια παρανοµία στους κόλπους µιας επιχείρησης ή ενός κόµµατος λέγονται whistleblowers. Στον Νότο, τον ρόλο αυτόν τον παίζουν τα µέσα ενηµέρωσης. Και πληρώνουν το κόστος: η ηλεκτρονική εφηµερίδα Μediapart που δηµοσίευσε τις συνοµιλίες της Μπετανκούρ κατηγορήθηκε για λαϊκισµό, φασιστικές µεθόδους και υπονόµευση της δηµοκρατίας. Δύο γνωστοί πολιτικοί, ο αριστερός Μισέλ Ροκάρ και η δεξιά Σιµόν Βέιγ, έγραψαν ένα άρθρο στη «Μοντ» όπου κατηγορούν τον Τύπο ότι απειλεί και εξευτελίζει τη δηµοκρατία. Κι ήρθε το δικαστήριο του Παρισιού να αποκαταστήσει τα πράγµατα, λέγοντας ότι υπάρχουν υποθέσεις δηµοσίου συµφέροντος «που κάνουν το δικαίωµα στην πληροφόρηση να υπερισχύει του δικαιώµατος στην ιδιωτική ζωή».

Σε αντίθετη περίπτωση, η δηµοκρατία θα εξυπηρετούσε µόνο τους ισχυρούς.

Σάββατο, Ιουλίου 10, 2010

Δημοκρατική διαλεκτική





«Χώρα τεράστιας στρατηγικής σημασίας, που βρισκόταν ανέκαθεν στο σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης»: έτσι χαρακτηρίζει την Τουρκία ο Μπαράκ Ομπάμα σε συνέντευξή του στην «Κοριέρε ντέλα Σέρα». Ο αμερικανός πρόεδρος δεν κρύβει την ανησυχία του για τη στροφή αυτού του βασικού συμμάχου του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Δεν κρύβει επίσης ότι θα ήθελε να τη δει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αναγνωρίζει όμως ότι η ευρωπαϊκή απροθυμία δεν αποτελεί τον μόνο ή τον πιο καθοριστικό παράγοντα για την αλλαγή προσανατολισμού της Αγκυρας. Πρέπει κανείς να λάβει υπόψη και την εσωτερική δημοκρατική διαλεκτική αυτής της χώρας.

Υπερβολικές, αν όχι άτοπες, θεωρεί τις εκτιμήσεις για επιστροφή της Τουρκίας στις ανατολικές ισλαμικές της ρίζες και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Γιόσκα Φίσερ. Ακόμη κι αν αυτό συνέβαινε- γράφει στη «Φιγκαρό»- η ευθύνη θα ανήκε στη Δύση, και ειδικότερα στην Ευρώπη, που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει την Τουρκία ως πελάτη και όχι ως εταίρο. Από τότε που ο Σιράκ έδωσε τη θέση του στον Σαρκοζί και ο Σρέντερ στη Μέρκελ, η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν σταμάτησε να βάζει τρικλοποδιές στην Τουρκία, προτού τελικά την εγκαταλείψει. Αντί να έλθει πιο κοντά στη Δύση, η Τουρκία βελτίωσε έτσι τις σχέσεις της με τη Ρωσία και το Ιράν, δύο χώρες με τις οποίες είχε ανέκαθεν έναν περιφερειακό ανταγωνισμό.

Ο συμπαθής Φίσερ και ο ακόμη πιο συμπαθής Ομπάμα είναι ομολογουμένως κάπως μονόπλευροι. Η Τουρκία δεν είναι άμοιρη ευθυνών για την απομάκρυνσή της από την Ευρώπη: η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι διώξεις του Τύπου, η συνεχιζόμενη κατοχή μέρους της Κύπρου, δεν συνάδουν με τη συμπεριφορά ενός σύγχρονου, δημοκρατικού μέλους της ευρωπαϊκής οικογένειας. Η άρνησή της να υποστηρίξει τις νέες κυρώσεις κατά του Ιράν θα είχε νόημα μόνο αν συνοδευόταν από συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την επίλυση αυτού του προβλήματος. Οι υπαρκτές αυτές ευθύνες, όμως, δεν μπορούν να συγκαλύψουν την ευρωπαϊκή υποκρισία. Η Τουρκία δεν είναι ευπρόσδεκτη στην Ευρώπη για μια σειρά από σοβαρούς και απολύτως σεβαστούς λόγους. Ας της το πουν ευθέως. Ας εξηγήσουν οι Βρυξέλλες στην Αγκυρα ότι το κλαμπ έκλεισε, δεν δέχεται νέα μέλη. Ας της προτείνουν σε αντάλλαγμα κάποιον άλλο ρόλο. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να εκμεταλλευθούν την «εσωτερική δημοκρατική διαλεκτική» της προς όφελος της Ευρώπης.

Πέμπτη, Ιουλίου 08, 2010

Ο δικηγόρος µε τη Χάρλεϊ





Οσο συνεχίζεται η διαρροή πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού τόσο πληθαίνουν και οι αγωγές εναντίον της ΒΡ. Μερικά από τα θύµατα έχουν ήδη αποζηµιωθεί. Για κάποιους άλλους, τα πράγµατα είναι πιο δύσκολα.

Το «Μimosa Dancing Club» είναι ένα στριπτιζάδικο στη Νέα Ορλεάνη. Και οι ιδιοκτήτες του κατέθεσαν πριν από λίγες ηµέρες αγωγή κατά της ΒΡ, µε το σκεπτικό ότι οι ντόπιοι ψαράδες έχουν χάσει τη δουλειά τους κι έτσι δεν πηγαίνουν πια τα βράδια να διασκεδάσουν στο κλαµπ. Οταν ο Κιν Φάινµπεργκ, ο δικηγόρος που διορίστηκε από τον Λευκό Οίκο για να διαχειριστεί το ταµείο αποζηµιώσεων ύψους 20 δισεκατοµµυρίων δολαρίων, ρωτήθηκε από το κανάλι ΑΒC κατά πόσον οι ιδιοκτήτες του «Μimosa» έχουν ελπίδες να δικαιωθούν, εξέφρασε τις αµφιβολίες του. Οι περισσότεροι από εκείνους που έχουν ήδη αποζηµιωθεί (το συνολικό ποσό φτάνει µέχρι στιγµής τα 125 εκατοµµύρια δολάρια) εργάζονται στην αλιευτική βιοµηχανία. Οι υπόλοιποι πρέπει να περιµένουν, και να περιµένουν πολύ.

Εδώ µπαίνει στη σκηνή ο «δικηγόρος µε τη Χάρλεϊ Ντάβιντσον». Γιος ηλεκτρολόγου, ο Μπρεντ Κουν άρχισε την καριέρα του στο Πορτ Αρθουρ του Τέξας, µια βιοµηχανική πόλη στην οποία µεγάλωσε η Τζάνις Τζόπλιν. Οι πρώτοι του πελάτες ήταν εργαζόµενοι στα διυλιστήρια που είχαν µολυνθεί µε αµίαντο. Το 2005, µε αφορµή έκρηξη που σηµειώθηκε σε διυλιστήριο της ΒΡ στο Τέξας και είχε ως αποτέλεσµα να σκοτωθούν 14 εργαζόµενοι και να τραυµατιστούν περισσότεροι από 100, ανάγκασε την εταιρεία να δώσει στη δηµοσιότητα εκατοντάδες εσωτερικά έγγραφα που αποδείκνυαν ότι τα χρόνια πριν από το ατύχηµα έγιναν στο εργοστάσιο µεγάλες περικοπές. «Θα µου άρεσε να εκπροσωπήσω το Μimosa ξέροντας αυτά που ξέρω για την ΒΡ», λέει στην «Οµπζέρβερ». «Δεν θα ησυχάσω αν δεν πάνε κάποιοι άνθρωποι στη φυλακή. Η εταιρεία αυτή είναι κατάλοιπο του βρετανικού αυτοκρατορικού παρελθόντος. Ο βασικός λόγος όµως που έγινε η αµερικανική επανάσταση ήταν ακριβώς η στάση της µοναρχίας».

Δικηγόροι στη Νέα Ορλεάνη λένε ότι το προηγούµενο γεγονός που έχει τη µεγαλύτερη σχέση µε τη νοµική θύελλα η οποία έχει ξεσπάσει σήµερα στον Κόλπο του Μεξικού, είναι η συµφωνία ύψους 246 δισεκατοµµυρίων δολαρίων µε την οποία οι καπνοβιοµηχανίες αποζηµίωσαν πριν από δέκα χρόνια καρκινοπαθείς καπνιστές. Αυτήν τη φορά, όµως, σχεδόν όλο το βάρος πέφτει σε µια εταιρεία. Η ΒΡ επιµένει ότι θα ικανοποιήσει όλες τις «θεµιτές» διεκδικήσεις. Αλλά τι ακριβώς είναι «θεµιτό»; Γιατί δικαιούται να αποζηµιωθεί ένας µηχανικός πλοίου και όχι ένας µηχανικός αυτοκινήτου που εργάζεται σε ένα από τα κατεστραµµένα ψαροχώρια; Και πόσο «θεµιτό» είναι να λένε στελέχη της εταιρείας στα θύµατα της κηλίδας ότι καλό θα είναι να µην καταφεύγουν στις υπηρεσίες δικηγόρων;

Τετάρτη, Ιουλίου 07, 2010

Τρέχοντας µε τους ταύρους





Η Ισπανία θα ξεχάσει για λίγο τα οικονοµικά της προβλήµατα. Ή µάλλον θα τα ξορκίσει µε το περίφηµο φεστιβάλ Σαν Φερµίν, που αρχίζει σήµερα στην Παµπλόνα και θα κρατήσει εννιά µέρες.

Βρέθηκα κι εγώ εκεί όταν ήµουν νέος, δηλαδή προ αµνηµονεύτων ετών. Εντάξει, µε παρέσυραν. Οχι βέβαια για να τρέξω µαζί µε τους ταύρους. Αλλά για να παρακολουθήσω αυτό το έξαλλο πλήθος να τρέχει στα καλντερίµια της ιστορικής πόλης και να προσπαθήσω να καταλάβω τους βαθύτερους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι αυτοί παίζουν µε τη ζωή τους. Δεν τους κατάλαβα. Για την ακρίβεια, βαρέθηκα (χώρια που έβγαλα τη νύχτα στο γρασίδι, αφού δεν υπήρχε δωµάτιο ούτε για δείγµα). Τουλάχιστον δεν εξοργίστηκα, όπως θα εξοργιζόµουν αν παρακολουθούσα πραγµατική ταυροµαχία, όπου στο τέλος σκοτώνουν µε τελετουργικό τρόπο τον ταύρο και του κόβουν τ'αυτί. Αλλά τόσο µαζοχιστής δεν είµαι.

Ενας συνταξιούχος πανεπιστηµιακός από τη Νέα Υόρκη, ο Τζόζεφ Ντίσλερ, τρέχει µε τους ταύρους στην Παµπλόνα κάθε χρόνο από το 1967. Εχει πατήσει τα εξήντα, έχει δύο µικρά παιδιά, τον έχουν τρυπήσει ώς τώρα οι ταύροι τρεις φορές, έχει σπάσει τα πλευρά του και το χέρι του και παρά ταύτα λαµβάνει µέρος στο encierro κάθε χρόνο, τα τελευταία 43 χρόνια. «Αχ, αγόρι µου, γιατί δεν ασχολήθηκες µε το πιάνο;» τον ρωτούσε πάντα η καηµένη η µητέρα του. Με άρθρο του που δηµοσιεύτηκε χθες στους Νιου Γιορκ Τάιµς, προσπαθεί να δώσει µια απάντηση.

Οπως οι περισσότεροι άνθρωποι, γράφει, πρωτοδιάβασε για την Παµπλόνα στο βιβλίο του Ερνεστ Χεµινγουέι «Ο ήλιος ανατέλλει ξανά». Φωτογραφίες ανθρώπων να τρέχουν µπροστά από τους ταύρους, όµως, πρωτοείδε στο βιβλίο του Ρόµπερτ Ντέιλι «Τα σπαθιά της Ισπανίας». Δεν πίστεψε ότι γινόταν κάτι τέτοιο. Ηταν ένας ήσυχος Αµερικανός, που πήγαινε κάθε µέρα στη δουλειά του µε το µετρό, διάβαζε βιβλία, απολάµβανε τις διακοπές του, ζούσε δηλαδή µια κανονική ζωή. Εκείνο το πρώτο του καλοκαίρι όµως στην Ισπανία τού άλλαξε τη ζωή. Οπως µας πληροφορεί, χρειάζονται χρόνια για να µάθεις πώς να παίρνεις θέση, πότε να αρχίζεις να τρέχεις, πώς να πλησιάζεις τους ταύρους. Η ώρα εκείνη όµως, η στιγµή που αγγίζεις τους ταύρους και η αδρεναλίνη σου πετά στα ύψη, είναι απλώς αναντικατάστατη.

Οι άνθρωποι µε τους οποίους άρχισε να τρέχει είναι σήµερα γιατροί, δικηγόροι, δηµοσιογράφοι. Κι όπως εκείνος, είναι κάθε χρόνο εκεί. Οι φιλίες που έχει κάνει µαζί τους είναι οι καλύτερες της ζωής του. Αυτό που τους ενώνει είναι ότι ξέρουν πως σ' αυτή την εποχή της βαρετής οµοιοµορφίας, υπάρχει ένας τόπος που επιτρέπει να γιορτάζεται µ' αυτόν τον τρόπο η ζωή.

Chapό, που λένε οι Ισπανοί (κλέβοντας τους Γάλλους). Υποκλίνοµαι.

Τρίτη, Ιουλίου 06, 2010

Καλώς ήλθατε στο Πουθενιστάν!





Εχει εκτενές λήµµα στη Wikipedia: Μισέλ Ελευθεριάδης, ελληνολιβανέζος επιχειρηµατίας, γεννηµένος το 1970 στη Βηρυτό, τσιγγανολόγος και συνθέτης τραγουδιών που έχει ερµηνεύσει µεταξύ άλλων και ο Ντέµης Ρούσσος.

Η ιδέα της ταινίας «8th wonderland», που προβάλλεται εδώ και λίγο καιρό µε επιτυχία στη Γαλλία, είναι απλή: µερικά εκατοµµύρια πολίτες, σπαρµένοι σε πέντε ηπείρους, συγκεντρώνονται σε ένα εικονικό κράτος µ' ένα νέο σύστηµα σκέψης και πολιτικής οργάνωσης και µε αποστολή την ανατροπή µιας παγκόσµιας τάξης που δεν τους εκπροσωπεί πια. Αν οι σκηνοθέτες Νικολά Αλµπερνί και Ζαν Μας νόµιζαν ότι σκέφτηκαν κάτι πρωτότυπο, είναι γελασµένοι. Γιατί το κράτος αυτό υπάρχει ήδη. Ιδρύθηκε πριν από πέντε χρόνια στη Βηρυτό, στο κτίριο της Unesco, παρουσία του λιβανέζου υπουργού Πολιτισµού και του εκπροσώπου του ΟΗΕ στο Λίβανο. Λέγεται Νowheristan (Πουθενιστάν). Εχει 80.000 υπηκόους, εγγεγραµµένους στην ιστοσελίδα του: www.nowheristan.org. Και αντί για πρεσβευτή, όπως συµβαίνει στην ταινία, έχει αυτοκράτορα. Τον Μισέλ Ελευθεριάδη.

Ο τελευταίος είχε ζητήσει αρχικά να αναγνωριστεί η «χώρα» του από τα Ηνωµένα Εθνη. Μετά τη δολοφονία του Ραφίκ Χαρίρι (2005) και τον πόλεµο ανάµεσα στο Ισραήλ και τη Χεζµπολάχ (Ιούλιος 2006), όµως, άλλαξε γνώµη. Το Πουθενιστάν έχει σήµερα έναν πιο ριζοσπαστικό στόχο: να ανατραπούν µε ειρηνικό τρόπο οι 200 κυβερνήσεις του πλανήτη. «Αντλώ την έµπνευσή µου από τα µη βίαια κινήµατα, όπως εκείνο του Γκάντι», είπε ο Ελευθεριάδης στην ορκωµοσία του. «Η ανυπακοή των πολιτών είναι µια σπουδαία αρχή. Δανείζοµαι επίσης τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία των θεωριών του 20ού αιώνα. Το αποτέλεσµα είναι ένα είδος best of όσων πραγµάτων έχουν εφευρεθεί. Σηµαντικό ρόλο στη διάδοση αυτής της ιδέας έχουν και τα µέσα ενηµέρωσης. Οταν βλέπω πώς διαδόθηκε ο κοµµουνισµός χωρίς τα σηµερινά µέσα επικοινωνίας, συνειδητοποιώ ότι έχουµε ένα µεγάλο πλεονέκτηµα».

Αλλος ένας αγνός - ή λιγότερο αγνός - ιδεολόγος; Ή ένας ακόµη βλαµµένος; Οπως γράφει πάντως η ιστοσελίδα slate.fr, στα δείπνα που οργανώνει ο Ελευθεριάδης τα σαββατόβραδα στη Βηρυτό παρίστανται πρεσβευτές, φιλόσοφοι, συγγραφείς και δηµοσιογράφοι, ντόπιοι και ξένοι. Πρόσφατα δέχθηκε τον γάλλο φιλόσοφο Μισέλ Ονφρέ, που βρέθηκε στο Λίβανο για µια σειρά εκδηλώσεων µε τίτλο «Ουτοπίες», και του παρουσίασε µερικές από τις ιδέες του. Να υπάρχει, για παράδειγµα, απόλυτη θρησκευτική ελευθερία, υπό τον όρο οι καµπάνες ή ο µουεζίνης να µην εµποδίζουν τον κόσµο να κοιµηθεί. Η περιουσία των πλουσίων να περιοριστεί διά νόµου σε ένα δισεκατοµµύριο δολάρια και ό,τι περισσεύει να χρησιµοποιείται για την ανάπτυξη των πιο φτωχών περιοχών του πλανήτη. Ο απώτερος στόχος είναι ένας µηχανικός στη Νέα Υόρκη να κερδίζει όσα κι ένας συνάδελφός του στην Κινσάσα, ώστε να εξαφανιστεί το φαινόµενο της µετανάστευσης. Εντάξει, καλοκαίρι είναι, λέµε και καµιά κουβέντα παραπάνω.

Δευτέρα, Ιουλίου 05, 2010

Ξυπνάει πάντα θυµωµένος





Τον εκτιµούσαµε πάντα, και όσο πιο πολύ προκαλούσε τόσο πιο γοητευτικός γινόταν. Αυτές τις µέρες, στη µάχη του µε τον καρκίνο, τον σκεφτόµαστε λίγο περισσότερο.

Το κάπνισµα και το ποτό, έγραψε κάποτε ο Κρίστοφερ Χίτσενς, δεν φέρνουν την ευτυχία. Οπως και τα λεφτά, είναι η ευτυχία. Το τσιγάρο, o βρετανός δηµοσιογράφος το έκοψε το 2008 (αν και ο Αντριου Αντονυ του Οµπζέρβερ που του πήρε πρόσφατα συνέντευξη ορκίζεται ότι κάπνισε δύο πακέτα). Με το αλκοόλ δεν πήρε διαζύγιο ποτέ. Οταν έγινε γνωστό την περασµένη εβδοµάδα ότι ακύρωσε όλες τις προγραµµατισµένες συναντήσεις του για το καινούργιο του βιβλίο προκειµένου να ξεκινήσει χηµειοθεραπεία για καρκίνο του οισοφάγου, πολλοί θα σκέφτηκαν ότι πήγαινε γυρεύοντας. Ισως, αλλά αποτελεί και αυτό - το να πληρώνεις για τα πάθη σου - ένα από τα ανθρώπινα δικαιώµατα για τα οποία έχει αγωνιστεί. Το κληρονόµησε από τη µητέρα του, την Υβόν, η οποία σε ηλικία 52 ετών εγκατέλειψε τον πατέρα του για χάρη ενός ποιητή που είχε γίνει µαθητής του Μαχαρίσι Μαχές Γιόγκι. Οι δύο εραστές ήλθαν στην Αθήνα, όπου αυτοκτόνησαν µαζί σε ένα ξενοδοχείο. Ο 24χρονος Κρίστοφερ παρέλαβε το πτώµα της το 1973, και µε την ευκαιρία έστειλε στο περιοδικό Νιου Στέιτσµαν, µε το οποίο συνεργαζόταν τότε, ένα άρθρο εναντίον της χούντας.

Το επεισόδιο αυτό, ένα από τα λίγα αυτοβιογραφικά που περιλαµβάνονται στο βιβλίο Ηitch 22, το διηγήθηκε ο συγγραφέας σε µια εκδήλωση που έγινε πρόσφατα στο τζαζ µπαρ «Υ» της 92ης Οδού. Ηταν εκεί κι ο καλός του φίλος Σαλµάν Ρούσντι, τον οποίο είχε κρύψει στο διαµέρισµά του στην Ουάσιγκτον όταν τον κυνηγούσαν οι φανατικοί ισλαµιστές. Οι δύο συγγραφείς µίλησαν για το Ιράκ, τη Νικαράγουα και την πλατεία Τιεν Ανµέν, έριξαν άφθονο κουτσοµπολιό κι έπαιξαν το αγαπηµένο τους παιχνίδι µε τις λέξεις. Οταν έφτασε η ώρα των προπόσεων, ο ατζέντης του Χίτσενς, ο Στιβ Βάσερµαν, χρησιµοποίησε µια γνωστή ατάκα του συγγραφέα: «Θα ξέρω ότι έχω γεράσει όταν πάψω να ξυπνάω θυµωµένος». «Ξυπνάω θυµωµένος κάθε µέρα», απάντησε ο Χίτσενς. «Ξυπνάει όµως και χαµογελώντας, σαν δελφινάκι», συµπλήρωσε η γυναίκα του, η Κάρολ Μπλου. «Στην υγειά σου», είπε ο Ρούσντι. «Ας µη µικρύνει ποτέ η σκιά σου». «Κι όχι, `ψύλλοι από χίλιες καµήλες ας βρουν σπίτι στις µασχάλες σου`;».

Ο Χίτσενς δεν χάνει ποτέ το χιούµορ του. «Οι χαρακτηρισµοί ξεπλένονται από πάνω µου όπως το σπέρµα από το πρόσωπο µιας πορνοστάρ», απάντησε κάποτε στους αριστερούς πρώην συντρόφους του που τον έβριζαν επειδή υποστήριξε τον πόλεµο στο Ιράκ. Δεν είναι σίγουρα ο άνθρωπος που θα µετανιώσει για το παρελθόν του. Ούτε θα χάσει το θάρρος της γνώµης του. «Ενα από τα πράγµατα που συνειδητοποίησα γράφοντας αυτό το βιβλίο», είπε πρόσφατα, «είναι ότι πρέπει να είναι αληθινό».

Σάββατο, Ιουλίου 03, 2010

Ενα δηλητηριασμένο δώρο





Εξι μήνες μετά τον καταστροφικό σεισμό που στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 250.000 ανθρώπους, η βοήθεια φτάνει με το σταγονόμετρο στην Αϊτή και τα προγράμματα ανασυγκρότησης καθυστερούν. Υπάρχει όμως μια εξαίρεση. Υπάρχει μια εταιρεία που παραμέρισε τα συμφέροντά της και έκανε στον λαό της Αϊτής ένα δώρο για να ανακουφίσει τα βάσανά του. Είναι η Μonsanto και το δώρο είναι 475 τόνοι σπόρων από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς.

Υπάρχουν όμως και αχάριστοι άνθρωποι, που δεν εκτιμούν τέτοιες φιλανθρωπικές κινήσεις. «Τα δηλητηριασμένα δώρα της Μonsanto θέλουν να μετατρέψουν και πάλι την Αϊτή σε αποικία, όχι πια της Γαλλίας, αλλά της ίδιας της εταιρείας και των άλλων πολυεθνικών του αγροτοβιομηχανικού τομέα», έγραψε στην ιστοσελίδα Ηuffington Ρost η Ρόνι Κάμινς, από την αμερικανική Ενωση Καταναλωτών Βιολογικών Προϊόντων. Με πρωτοβουλία δέκα αγροτικών οργανώσεων του κινήματος Via campesina, χιλιάδες αγρότες που φορούσαν κόκκινα πουκάμισα και μεγάλα ψάθινα καπέλα πραγματοποίησαν διαδήλωση στις 4 Ιουνίου στο Ιντσε φωνάζοντας συνθήματα κατά της Μonsanto και καίγοντας συμβολικά υβριδικούς σπόρους καλαμποκιού. «Οι σπόροι αυτοί, τους οποίους πρέπει να αγοράζουμε κάθε χρόνο, θα σκοτώσουν τους εγχώριους σπόρους που υπάρχουν εδώ και δύο αιώνες και θα κάνουν τους αγρότες ομήρους των εταιρειών», υποστηρίζει ο Σαβάν ΖανΜπατίστ, ηγέτης του κινήματος και φίλος της Ντανιέλ Μιτεράν. Οπως λέει, η Αϊτή έχει άφθονους παραδοσιακούς σπόρους, αλλά οι αγρότες δεν έχουν χρήματα για να τους αγοράσουν.

Κι έτσι μπαίνουν στο παιχνίδι οι ξένοι ευεργέτες. «Εμείς δεν υποχρεώνουμε κανέναν να χρησιμοποιήσει τους σπόρους μας», λέει ο εκπρόσωπος της Μonsanto Ντάρεν Ουόλις. «Ενα αντίστοιχο δώρο πάντως που κάναμε το 2006 στο Μαλάουι οδήγησε στον πενταπλασιασμό της παραγωγής». Τα πρώτα δύο φορτία, συνολικού βάρους 130 τόνων, έχουν ήδη φτάσει στην Αϊτή, και τα υπόλοιπα αναμένονται μέσα στους προσεχείς 12 μήνες. Σύμφωνα με την κυβέρνηση, από το δώρο αυτό θα επωφεληθούν 10.000 αγρότες. Κι αν αυτό δεν συμβεί, αν έχουν δίκιο οι διαδηλωτές και οι αγρότες οδηγηθούν σε μια νέα σκλαβιά, δεν θα είναι δα η πρώτη φορά. Οπως έχει αναγνωρίσει ο ίδιος ο Μπιλ Κλίντον, οι καλλιεργητές ρυζιού της Αϊτής καταστράφηκαν τη δεκαετία του ΄80 από τις εισαγωγές επιδοτούμενου αμερικανικού ρυζιού, όταν οι διεθνείς οργανισμοί επέβαλαν την κατάργηση των προστατευτικών δασμών.

Παρασκευή, Ιουλίου 02, 2010

Ορια και δεοντολογία





Η πολιτική πλευρά του θέµατος λύθηκε: ο στρατηγός απεπέµφθη. Υπάρχει όµως και µια άλλη πλευρά, που αφορά το επάγγελµά µας. Για την ακρίβεια, τη δηµοσιογραφική δεοντολογία.

«Δεν έχω εµπιστοσύνη στον Μάικλ Χάστινγκς! Υπάρχουν κάποιοι άγραφοι νόµοι που απαγορεύουν στον δηµοσιογράφο να δηµοσιεύει ενοχοποιητικά στοιχεία για τον συνοµιλητή του. Ο Χάστινγκς δεν τους τήρησε». Αστραψε και βρόντηξε τις προάλλες στο CΝΝ η Λάρα Λόγκαν, δηµοσιογράφος στο «60 minutes» του CΒS, κατά του ρεπόρτερ που έγραψε στο Ρόλινγκ Στόουν το µοιραίο κείµενο για τον πρώην διοικητή των αµερικανικών δυνάµεων στο Αφγανιστάν. «Και, σε κάθε περίπτωση, ο Χάστινγκς δεν υπηρέτησε την πατρίδα του όπως έκανε ο Μακρίσταλ», ήταν η κορωνίδα της πατριωτικής της επίθεσης.

Αµεση, και µακροσκελής, ήταν η απάντηση του περιοδικού. Ο λόγος που η Λάρα Λόγκαν επικαλείται την ιστορία των άγραφων νόµων - έγραψε ο Ματ Τάιµπι - «είναι ότι µοιάζει µε όλους αυτούς τους "αξιοσέβαστους" δηµοσιογράφους αυτής της χώρας που δεν ξέρουν για ποιον δουλεύουν. Εϊ, µάγκες, δεν είστε στην υπηρεσία των ανθρώπων που καλύπτετε! Τόσο δύσκολο είναι να το καταλάβετε; Τι διάολο κάνουµε στο Αφγανιστάν; Σε τι χρησιµεύει όλο αυτό το αίµα και όλο αυτό το µίσος; Ποιοι είναι οι επικεφαλής αυτού του σχεδίου, ποιο είναι το πρόγραµµά τους, και τι σχέση έχει µε το πρόγραµµα που ψηφίσαµε;». Υπέρ του Ρόλινγκ Στόουν τάχθηκε και η Εϊµι Ντέιβιντσον, αρχισυντάκτρια του Νιου Γιόρκερ, για την οποία οι αλαζονικές παρατηρήσεις του στρατηγού Μακρίσταλ για τον Λευκό Οίκο και τη Γαλλία δείχνουν τις δυσκολίες που αντιµετωπίζουν οι Ηνωµένες Πολιτείες στο Αφγανιστάν. Κατά συνέπεια, πρέπει να δοθούν στη δηµοσιότητα.

Είναι αλήθεια ότι ο Χάστινγκς υπερέβη κάποια όρια. Για παράδειγµα, ο στρατηγός τού αποκάλυψε ότι ψήφισε τον Οµπάµα, ζητώντας του να µην το δηµοσιεύσει αφού αποτελεί προσωπικό θέµα - κι εκείνος το δηµοσίευσε. Κατά τα άλλα, όµως, ο Μακρίσταλ είχε απόλυτη επίγνωση ότι οι δηλώσεις του θα δηµοσιεύονταν, αφού η οµάδα του είχε λάβει 30 ερωτήσεις από τον «fact checker» του περιοδικού (δηλαδή τον άνθρωπο που είναι εξουσιοδοτηµένος να επαληθεύει το περιεχόµενο ενός άρθρου πριν δηµοσιευτεί). «Ο κακόµοιρος ο στρατηγός έχει χάσει τα τελευταία 50 χρόνια της πολιτιστικής ιστορίας αυτού του τόπου, και δεν ήξερε ότι δεν πρέπει να µιλάει on σε ένα δηµοσιογράφο», έγραψε ο Ντέιβιντ Μπρουκς στους Νιου Γιορκ Τάιµς. «Από δω και στο εξής, οι στρατιωτικοί δεν θα µιλούν πια στους δηµοσιογράφους, και οι τελευταίοι θα έχουν χειρότερη αντίληψη για τους πολέµους που διεξάγουµε», διαµαρτυρήθηκε ο Μαξ Φίσερ στο περιοδικό Ατλάντικ.

Δηλαδή να αυτολογοκρινόµαστε για να µη µας βάζουν τιµωρία; Και δεν το κλείνουµε καλύτερα το µαγαζί;

Πέμπτη, Ιουλίου 01, 2010

Φεράρι για όλους





Για πολλούς αιώνες, η οικονοµική ανάπτυξη και η µαζική ευηµερία ήταν συνώνυµα µε την ευτυχία και αποτελούσαν τους κεντρικούς στόχους του ανθρώπου. Αλλά αυτοί οι στόχοι έχουν αρχίσει σήµερα να αµφισβητούνται.

Η αµφισβήτηση αυτή δεν είναι ριζική: οι υπέρµαχοι της µηδενικής ή αρνητικής ανάπτυξης δεν αποτελούν παρά µια πολύ µικρή µειοψηφία. Πολύ περισσότεροι είναι εκείνοι που υποστηρίζουν µεν την αναγκαιότητα της ανάπτυξης, εκφράζουν όµως µια σειρά από επιφυλάξεις. Μήπως υπάρχει κίνδυνος να εξαντληθούν οι λιγοστοί πόροι του πλανήτη; Μήπως η οικονοµική δραστηριότητα οδηγεί σε ανεξέλεγκτες κλιµατικές αλλαγές; Μπορεί να επιβιώσει ο πλανήτης αν η Κίνα αποκτήσει ένα βιοτικό επίπεδο ανάλογο µ' εκείνο των ανεπτυγµένων χωρών; Είµαστε σίγουροι ότι η µεγαλύτερη ευηµερία µάς κάνει πιο ευτυχισµένους; Μήπως έχουµε παγιδευτεί σε έναν κύκλο ξέφρενου καταναλωτισµού; Δεν είναι αλήθεια ότι η οικονοµική ανάπτυξη δηµιουργεί επικίνδυνες ανισότητες; Δεν είναι επίσης αλήθεια ότι η απληστία που προκλήθηκε από την οικονοµική ανάπτυξη οδήγησε στη σηµερινή οικονοµική κρίση;

Η ανησυχία για τις παρενέργειες της ανάπτυξης δεν είναι καινούργιο φαινόµενο. Χρονολογείται από τον Ροµαντισµό και την αντίδραση στην εκβιοµηχάνιση. Οπως γράφει όµως ο Ντάνιελ Μπεν-Αµι στο νέο του βιβλίο µε τίτλο «Φεράρι για όλους: Σε υπεράσπιση της οικονοµικής προόδου» (θα κυκλοφορήσει στις 14 Ιουλίου από τον εκδοτικό οίκο Ρolicy Ρress), η σηµερινή κατάσταση είναι διαφορετική. Οι συζητούµενοι περιορισµοί στην ανάπτυξη έχουν σφαιρικότερο χαρακτήρα και τοποθετούνται στο περιβαλλοντικό, ηθικό και κοινωνικό επίπεδο. Η ύφεση του 2008 επέτεινε τον προβληµατισµό. Πολλοί ισχυρίζονται ότι στη σηµερινή κατάσταση δεν µάς έφεραν συγκεκριµένες οικονοµικές επιλογές αλλά η µαζική κατανάλωση, και ζητούν αυτοσυγκράτηση. Μεγαλύτερη απήχηση βρίσκουν αυτά τα επιχειρήµατα στο στρατόπεδο της Αριστεράς. Κι αυτό αποδεικνύει ότι στον σηµερινό κόσµο οι ετικέτες «δεξιός» και «αριστερός» είναι συχνά παραπλανητικές.

Ο Μπεν-Αµι, που ιδεολογικά βρίσκεται πιο κοντά στο ελευθεριακό µοντέλο παρά σ' εκείνο της ελεύθερης αγοράς, αναγνωρίζει ότι σοβαρά προβλήµατα όπως η φτώχεια και οι ανισότητες παραµένουν. Πιστεύει όµως ότι η λύση είναι περισσότερη, όχι λιγότερη ανάπτυξη. Αύξηση, όχι µείωση του βιοτικού επιπέδου. Τα εµπόδια που προβάλλουν οι επικριτές της ανάπτυξης δεν είναι αξεπέραστα. Η απάντηση στην κλιµατική αλλαγή, για παράδειγµα, δεν είναι µείωση της κατανάλωσης ενέργειας, αλλά καλύτερη και καθαρότερη τεχνολογία. Κι επειδή η τεχνολογία είναι ακριβή, ο ρόλος της ανάπτυξης γίνεται καθοριστικός. Ο κυνισµός γύρω από αυτό το θέµα µάς στερεί τους πόρους για να επιλύσουµε τα προβλήµατα.

Οπως έλεγε η ριζοσπάστρια σουφραζέτα Σίλβια Πάνκχερστ, την οποία επικαλείται ο συγγραφέας στον πρόλογό του, «δεν κηρύσσουµε ένα ευαγγέλιο ένδειας, αλλά αφθονίας. Θέλουµε µια παραγωγή µεγαλύτερη απ' όσο οι άνθρωποι µπορούν να καταναλώσουν». Εκτοτε, βέβαια, έχουν περάσει αρκετές δεκαετίες.