Καλές διακοπές!

Η στήλη θα απουσιάσει για τρεις εβδομάδες. Καλές διακοπές!

Σαμπάνια με τον Μλάντιτς

«H εκκένωση του θύλακα έγινε σύμφωνα με τους κανόνες της Συνθήκης της Γενεύης». Ρόμπερτ Φράνκεν, Ολλανδός υπήκοος, επικεφαλής της δύναμης των Ηνωμένων Εθνών στη Σρεμπρένιτσα.

Συμπληρώνονται σήμερα δέκα χρόνια από τη σφαγή 8.000 Μουσουλμάνων σε μια περιοχή που η διεθνής κοινότητα είχε ανακηρύξει «ασφαλή θύλακα»· και τα στοιχεία που συγκεντρώνονται στη Χάγη ολοκληρώνουν σιγά σιγά την εικόνα του εγκλήματος. Το βίντεο που προβλήθηκε με τις εν ψυχρώ δολοφονίες αμάχων Μουσουλμάνων από Σέρβους παραστρατιωτικούς, αλλά και οι ομολογίες εννέα αξιωματικών του στρατηγού Μλάντιτς, δείχνουν ότι το έγκλημα σχεδιάστηκε στο Βελιγράδι και καθοδηγήθηκε από τον Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Ο τελευταίος ήδη δίνει λόγο στη δικαιοσύνη. Μένει να γίνει το ίδιο με τον Κάρατζιτς και τον Μλάντιτς, για να αρχίσουν οι Σέρβοι και οι Βόσνιοι να αντιμετωπίζουν τη μεγαλύτερη σφαγή που έχει γνωρίσει η Ευρώπη μετά τον B' Παγκόσμιο Πόλεμο ως ιστορικό γεγονός.

Από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης δεν θα περάσουν, βέβαια, όλοι οι πρωταγωνιστές εκείνου του μακελειού. Με αφορμή τη σημερινή επέτειο, θυμόμαστε τον «ρεαλισμό» του λόρδου Όουεν και του Μπούτρος Γκάλι. Τους επαίνους του Γάλλου στρατηγού Μπρικμόν στον «επαγγελματισμό» των ανδρών του Κάρατζιτς. Τη δολοφονία του αντιπροέδρου της Βοσνίας, που αρπάχτηκε από το άρμα που τον μετέφερε στο Σαράγεβο κάτω από τα απαθή μάτια των Γάλλων στρατιωτών (ο διοικητής τους, συνταγματάρχης Σαρτρ, βραβεύθηκε αργότερα με τη Λεγεώνα της Τιμής). Την απίστευτη δήλωση του Ιάπωνα Γιασόσι Ακάσι, μεσολαβητή του ΟΗΕ, ότι «οι Σέρβοι είχαν σοβαρούς λόγους να επιτεθούν στον θύλακα». Τις φωτογραφίες του Ολλανδού διοικητή να πίνει σαμπάνια με τον Μλάντιτς μετά τη σφαγή. Την ελληνική σημαία, βέβαια, που ύψωσαν κάποιοι «εθελοντές» για να γιορτάσουν τη νίκη της Ορθοδοξίας.

«Αρχίζοντας από την πεποίθηση ότι ο λαός τους ανταποκρίνεται περισσότερο από όλους τους άλλους στην εικόνα του Θεού επί της Γης», λέει η Βελγίδα ανθρωπολόγος Κριστιάν Σταλέρ, «οι σχεδιαστές μιας εθνοκτονίας αισθάνονται ότι έχουν αναλάβει μία μεσσιανική αποστολή για την επιβολή της εθνοτικής τους κυριαρχίας σε όλο τον κόσμο». H σερβική ηγεσία είχε κάθε λόγο να πιστεύει ότι το έγκλημα στη Σρεμπρένιτσα θα γινόταν σιωπηρά αποδεκτό από τη διεθνή κοινότητα, όπως νωρίτερα είχαν γίνει δεκτά τα εγκλήματα στο Βούκοβαρ και το Μπίχατς. Αν η Ευρώπη δεν είχε κουνήσει το δαχτυλάκι της στα τριάμισι χρόνια που κράτησε η πολιορκία του Σαράγεβο, γιατί να αντιδράσει στην εξόντωση μερικών χιλιάδων «αλλοθρήσκων»; Οι υπολογισμοί αυτοί θα είχαν ασφαλώς επαληθευθεί αν δεν ανέτρεπαν τα δεδομένα κάποιες αλλαγές στο διεθνές σκηνικό, όπως ο θάνατος του κυριότερου προστάτη των Σέρβων, του Φρανσουά Μιτεράν, ή η απόφαση του Μπιλ Κλίντον να αγνοήσει την παραλυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση και να αναλάβει δράση.

Αλλά συχνά η Ιστορία γράφεται από συμπτώσεις.

Αθλητισμός εναντίον τρομοκρατίας

Το μεσημέρι της 12ης Μαρτίου 2004, όταν οι δείκτες έδειξαν δώδεκα, οι οδηγοί βγήκαν από τα αυτοκίνητά τους, οι μικροπωλητές σταμάτησαν να πουλάνε τα προϊόντα τους, οι βιομηχανικοί εργάτες έσβησαν τις μηχανές, οι ταμίες των σούπερ-μάρκετ σηκώθηκαν από τις θέσεις τους, οι δημοσιογράφοι έσβησαν τους υπολογιστές τους, κι όλοι μαζί τήρησαν ενός λεπτού σιγή για τα 191 θύματα των τρομοκρατών που είχαν κτυπήσει ένα 24ωρο νωρίτερα. Υστερα ξέσπασαν σε λυγμούς. Αλλά η απελπισία δεν κράτησε πολύ. Το βράδυ, εκατομμύρια άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους της Μαδρίτης, της Βαρκελώνης, του Μπιλμπάο, της Σεβίλλης, της Βαλένθια και όλων των άλλων πόλεων της Ισπανίας. Συνωστίστηκαν στα μετρό και στα λεωφορεία, προκαλώντας, σχεδόν προσκαλώντας τους τρομοκράτες να κτυπήσουν ξανά. «Εσείς αγαπάτε τη ζωή, εμείς αγαπάμε το θάνατο», είχε πει ο άνθρωπος της αλ-Κάιντα που ανέλαβε την ευθύνη για τις επιθέσεις. «Εμείς αγαπάμε τη ζωή και θα σας νικήσουμε», απάντησαν με αποφασιστικότητα οι Ισπανοί.
Την ίδια μέρα, σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε στο γήπεδο της Ρεάλ, ο Ντέηβιντ Μπέκαμ έστειλε το δικό του μήνυμα. «Όταν συμβαίνουν τέτοια πράγματα», τόνισε, «οι χώρες και οι λαοί ενώνονται. Είμαι Αγγλος και ζω στην Ισπανία, αλλά όλοι έχουν ενωθεί ανεξάρτητα από την εθνικότητά τους, κι αυτό είναι καλό. Δείχνει τη δύναμη των ανθρώπων. Είναι σκληρό για όλους, αλλά είναι καλό να είσαι μέρος της κατάστασης». Ενας δημοσιογράφος βρισκόταν σ’ένα μπαρ του Λονδίνου γεμάτο με μεθυσμένους Βρετανούς, κι έγραψε πως την ώρα που μιλούσε ο Μπέκαμ επικρατούσε απόλυτη σιωπή. Την επομένη, οι αγώνες του ισπανικού πρωταθλήματος, όπως και όλων των ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων, διεξήχθησαν κανονικά. Οι παίκτες φορούσαν μαύρα περιβραχιόνια, κράτησαν ενός λεπτού σιγή, αλλά έπαιξαν με πάθος. Όχι σαν να μην είχε συμβεί τίποτα – ακριβώς επειδή είχε συμβεί κάτι τραγικό, ακριβώς επειδή κάποιοι έσπειραν το θάνατο, εκείνοι έδειξαν ότι λατρεύουν τη ζωή.
Οι μαζικοί δολοφόνοι, γράφει ο Τζων Κάρλιν στην Ιντιπέντεντ, κάνουν αυτά που κάνουν επειδή είναι κλεισμένοι σε έναν κόσμο μολυσμένο με παρανοϊκές φαντασιώσεις καταπίεσης και εκδίκησης. Ο αθλητισμός, ένας κόσμος από τον οποίο εμπνέονται ακόμη και μερικές από αυτές τις χαμένες ψυχές, αντιπροσωπεύει την ακριβώς αντίθετη αντίληψη. Οι εκδικητικές θρησκείες και οι καταστροφικοί ανταγωνισμοί που οδηγούν τους τρομοκράτες διχάζουν, υποβιβάζουν και ευτελίζουν. Ο αθλητισμός ενώνει και εξυψώνει. Ορισμένοι άνθρωποι λατρεύουν τον Μωάμεθ, άλλοι τον Χριστό, κι άλλοι το Βούδα. Πολλοί λατρεύουν τις σημαίες, ακόμη περισσότεροι τα χρήματα. Ολες οι φυλές όμως, κι όλες οι θρησκείες, μπορούν να λατρέψουν τον Μπέκαμ, τον Ζινεντίν Ζιντάν, την Κέλυ Χολμς ή τον Χισάμ Ελ Γκερούζ.
Κι αυτό, οι τρομοκράτες δεν θα το καταλάβουν ποτέ.

Σύγκρουση συμφερόντων

Δεν πέρασαν πολλές ώρες από τις φονικές εκρήξεις στο Λονδίνο και άρχισε στους «καφενέδες της επικράτειας» το γνωστό τροπάρι: καλά να πάθει το σκυλάκι του Μπους, θεία δίκη για το Ιράκ, η βία φέρνει βία κ.λπ. Καλό είναι λοιπόν να υπενθυμίσουμε μερικά πράγματα.

1. Οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου έγιναν ΠΡΙΝ από τους πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Είχαν βέβαια προηγηθεί το Βιετνάμ, η Χιλή και η Γκρενάδα, αλλά περιέργως ο Οσάμα Μπιν Λάντεν δεν τα συμπεριέλαβε στις ανακοινώσεις του.

2. Οι επιθέσεις της 11ης Μαρτίου μπορεί να έγιναν σε μία χώρα η κυβέρνηση της οποίας είχε ταχθεί υπέρ του πολέμου στο Ιράκ, περιέργως όμως δεν σκότωσαν κανένα μέλος αυτής της κυβέρνησης. Οι εκατοντάδες νεκροί και τραυματίες της Μαδρίτης ανήκαν σε μία κοινωνία που διαδήλωνε με πάθος εναντίον εκείνου του πολέμου.

3. Οι επιθέσεις της 7ης Ιουλίου δεν έγιναν στο Γκλένιγκλς, όπου συνεδρίαζαν οι ισχυροί του κόσμου, αλλά στα μέσα μεταφοράς του Λονδίνου με τα οποία μετακινούνταν οι απλοί άνθρωποι. Για όποιον μπερδεύτηκε, οι αμυχές στο πρόσωπο του Μπους δεν ήταν αποτέλεσμα βομβιστικών εκρήξεων, αλλά της πτώσης του από το ποδήλατο.

4. H σύνοδος της Ομάδας των Οκτώ, με την έναρξη της οποίας ήθελαν οι τρομοκράτες να συμπέσουν οι επιθέσεις τους, δεν εξετάζει τρόπους να προκληθεί ακόμη μεγαλύτερη ασφυξία στους φτωχούς και τους απελπισμένους, αλλά μέτρα για τη διαγραφή των χρεών τους και τη βελτίωση της πρόσβασης των προϊόντων τους στις διεθνείς αγορές. Είναι ίσως η πρώτη φορά που μια τέτοια σύνοδος έχει τόσο τολμηρή ατζέντα. Βασικός υπαίτιος είναι ο άνθρωπος που η Αλ Κάιντα θέλησε να «τιμωρήσει»: ο Τόνι Μπλερ.

5. H Αλ Κάιντα δεν στελεχώθηκε από Ιρακινούς που θέλουν να διαμαρτυρηθούν για την κατοχή της χώρας τους, αλλά σε μεγάλο βαθμό από Άραβες μαχητές που προέρχονταν από τη Βοσνία, το Αφγανιστάν και την Τσετσενία. Ένας από τους κυριότερους στόχους της είναι ασφαλώς η αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων από το Ιράκ - όχι όμως για να αναπνεύσουν ελεύθερα οι Ιρακινοί, αλλά για να λιθοβολείται μέχρι θανάτου όποια γυναίκα φοράει δυτικά ρούχα. Απώτερος στόχος του δικτύου είναι η δημιουργία ενός χαλιφάτου με έδρα τη Σαουδική Αραβία.

6. Είναι βέβαιον ότι θα ακούσουμε πάλι αυτές τις ημέρες διάφορα ηρωικά κηρύγματα για τα δεινά των Παλαιστινίων. Παρατηρείται όμως εδώ μία σύγκρουση συμφερόντων. Για τους τρομοκράτες, η σωτηρία των Παλαιστινίων βρίσκεται στο να ρίξουν τους Ισραηλινούς στη θάλασσα. Για τους Παλαιστινίους η λύση είναι η σταδιακή αποχώρηση του στρατού κατοχής από τα εδάφη τους μέσα από διαπραγματεύσεις.

7. Εξαιτίας της πολιτικής που ακολουθεί ο Μπους τα τελευταία χρόνια ο κόσμος έχει γίνει περισσότερο ανασφαλής, ανελεύθερος, επικίνδυνος. Επιθέσεις όπως οι χθεσινές ενισχύουν τον Μπους και κατά συνέπειαν κάνουν τη ζωή μας ακόμη πιο δύσκολη.

Συνωμοσία κατά του Πετρελαίου

«Άπληστοι οικολόγοι και διεφθαρμένοι επιστήμονες έχουν οδηγήσει τον κόσμο στην επικίνδυνη ψευδαίσθηση ότι το να οδηγείς αυτοκίνητο και να καταναλώνεις ηλεκτρικό ρεύμα προκαλούν υπερθέρμανση της Γης». Μάικλ Κράιτον, από το τελευταίο του μυθιστόρημα State of Fear.
H Γη έχει γίνει θερμότερη τον τελευταίο μισό αιώνα, και αυτό οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Το συμπέρασμα αυτό, στο οποίο έφτασε το 2001 η Διακυβερνητική Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Αλλαγές, επιβεβαιώνεται από τρεις νέες μελέτες που δημοσιεύτηκαν το τελευταίο εννεάμηνο. Μια έρευνα στην οποία έλαβαν μέρος 160 επιστήμονες από 8 χώρες διαπίστωσε ότι ο πάγος στην Αρκτική καλύπτει μια περιοχή κατά 20% μικρότερη σε σχέση με τη δεκαετία του '60. Μια γεωλογική μελέτη της Ανταρκτικής Χερσονήσου έδειξε ότι το 87% των παγετώνων που μελετήθηκαν στην περιοχή συρρικνώνεται με αυξανόμενους ρυθμούς τα τελευταία 50 χρόνια. Και μια μελέτη του Ιδρύματος Ωκεανογραφίας Scripps, που εδρεύει στην Καλιφόρνια, απέδειξε ότι η θέρμανση των ωκεανών μπορεί να εξηγηθεί μόνο ως αποτέλεσμα ανθρωπογενών κλιματικών αλλαγών.
Μπροστά σε τέτοια αδιάσειστα στοιχεία, πώς είναι δυνατόν η αμερικανική κυβέρνηση να εξακολουθεί να αρνείται οποιαδήποτε συμφωνία που διαπνέεται από τη «λογική» της Συνθήκης του Κυότο; Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν κάποιοι ­ ελάχιστοι ­ επιστήμονες που αμφισβητούν με σοβαρά επιχειρήματα τη δουλειά της πλειοψηφίας των κλιματολόγων. Ένας απ' αυτούς είναι ο 80χρονος Φρεντ Σίνγκερ, ο πρώτος επιστήμονας που προέβλεψε πριν από τριάντα χρόνια ότι η αύξηση του πληθυσμού θα οδηγούσε σε αύξηση των αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αν ξεκινήσετε τις συγκρίσεις από τη δεκαετία του '40 ­ λέει στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς ­ θα διαπιστώσετε ότι η Γη ψυχραίνεται, δεν θερμαίνεται. Κι αν τα στοιχεία των δορυφόρων δείχνουν ότι το τελευταίο διάστημα ο πλανήτης έχει γίνει θερμότερος, αυτό δεν ισχύει για την ατμόσφαιρα. H τήξη των πάγων στην Αρκτική οφείλεται σε προγενέστερα φαινόμενα (οι πάγοι έχουν «μνήμη») και η θέρμανση των ωκεανών θα είναι πρόσκαιρη.
Γιατί όμως αυτά τα επιχειρήματα δεν επικυρώνονται από επιστημονικές μελέτες; Εδώ αρχίζουν οι θεωρίες συνωμοσίας. Ο Σίνγκερ πιστεύει ότι τα μεγάλα επιστημονικά περιοδικά αρνούνται να δημοσιεύσουν στοιχεία που αντίκεινται στις θεωρίες του περιβαλλοντικού «λόμπι». Για πολλά στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, η άποψη ότι πρέπει να περιοριστούν τα μεγάλα αυτοκίνητα και τα πολυέξοδα κλιματιστικά συστήματα είναι «κομμουνιστική» ή «αντιαμερικανική». Μην ακούτε τι λένε οι επιστήμονες δημοσίως, σε ιδιωτικές συζητήσεις λένε τα αντίθετα, ισχυρίζεται ο γνωστός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Μάικλ Κράιτον. Οι Ακαδημίες Εθνικών Επιστημών όλων των χωρών της Ομάδας των Οκτώ πάντως, μαζί μ' εκείνες της Βραζιλίας, της Κίνας και της Ινδίας, συμφωνούν με τα συμπεράσματα της συντριπτικής πλειοψηφίας των επιστημόνων, και τον περασμένο μήνα κάλεσαν με ανοιχτή τους επιστολή τους ηγέτες του κόσμου να λάβουν μέτρα. Δύσκολα μπορεί να κατηγορήσει κανείς κι αυτές ότι μετέχουν στην Παγκόσμια Συνωμοσία κατά του Πετρελαίου.

Tο τσουκάλι με το κοτόπουλο

Στο βιβλίο του Γκέοργκ Μπύχνερ «Ο Θάνατος του Δαντών», υπάρχει μία φράση που λέει: «Ένα κοτόπουλο στο τσουκάλι κάθε αγρότη, και η επανάσταση παθαίνει αποπληξία». Οποιαδήποτε σύγκριση με τη σημερινή πραγματικότητα είναι αυθαίρετη και παραπλανητική.
H Κίνα προτείνει ένα μοντέλο «κομματικής δικτατορίας». H Ρωσία διολισθαίνει προς το παλιό, δοκιμασμένο (και αποτυχημένο) μοντέλο «κρατικής δικτατορίας». Οι Ηνωμένες Πολιτείες εφαρμόζουν με επιτυχία ένα μοντέλο «συναισθηματικής δικτατορίας». Και η Ιταλία του Σίλβιο Μπερλουσκόνι έχει μετατραπεί σε μια «μιντιακή δικτατορία». Ο 21ος αιώνας έχει μετατραπεί σε ένα εργαστήριο νεο-αυταρχισμού, όπου ο καπιταλισμός δεν έχει πλέον ανάγκη τη δημοκρατία και τα πολιτικά συστήματα περνούν σε μετα-φιλελεύθερες μορφές. H κατάσταση θυμίζει λίγο την περίοδο του Μεσοπολέμου, όπου ακόμη και φιλελεύθερες προσωπικότητες σαν τον Τόμας και τον Χάινριχ Μαν έλεγαν πως ο φιλελευθερισμός τελείωσε και πως τα προβλήματα μπορούν να λυθούν μόνο με σκληρά μέτρα.
Αυτή είναι η απαισιόδοξη διάγνωση του αιρετικού Γερμανού φιλοσόφου Πέτερ Σλότερνταϊκ, ενός ανθρώπου που υποστήριξε με πάθος το NAI στο Ευρωσύνταγμα για να δει να θριαμβεύει ένα «ξενοφοβικό ΟΧΙ μεταμφιεσμένο σε εθνική υπερηφάνεια». Τα πρόσφατα δημοψηφίσματα, λέει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Der Tagesspiegel, δείχνουν ότι εισερχόμαστε σε μια φάση νεο-προστατευτισμού, κατά την οποία οι χώρες που επωφελήθηκαν περισσότερο από την Ευρώπη καταγγέλλουν όψιμα την επέκτασή της προς ανατολάς. Αυτό σημαίνει ότι οι μηχανισμοί που θα έπρεπε να ενώνουν αυτές τις χώρες με τον ευρωπαίο προμηθευτή τους δεν λειτουργούν πια. Στην πραγματικότητα, οικοδομήσαμε ένα ανεγκέφαλο σύστημα υπερεθνικών τραπεζικών μεταφορών προς κακομαθημένες χώρες όπου εξακολουθεί να κυριαρχεί το εθνικό συναίσθημα. Χώρες ενός αυξανόμενου εγωισμού, που λοξοκοιτάζουν προς τον αυταρχισμό. Το ευρωπαϊκό δοκιμαστήριο της στροφής προς τον νεο-αυταρχισμό είναι ο μπερλουσκονισμός.
Υπάρχει αντίδοτο στην αυταρχική δημοκρατία; Μπορεί να σωθεί ο φιλελευθερισμός; H ιστορία προσφέρει μια λύση, και δεν είναι πολύ ελκυστική: τη συμμαχία της δημοκρατίας με τον ασκητισμό. Τον 16ο και τον 17ο αιώνα, η ισπανική αυτοκρατορία ήθελε να επεκτείνει την κυριαρχία της μέχρι την Ολλανδία. Δημιουργήθηκε τότε ένα κίνημα, η λεγόμενη Αντίσταση Γκόιζεν, με σύνθημα: «Καλύτερα νεκρός παρά σκλάβος». H σύγχρονη εκδοχή αυτού του συνθήματος θα ήταν: «Καλύτερα φτωχός παρά ανελεύθερος». Για να πετύχουμε και τον πλούτο και την ελευθερία, λέει ο Σλότερνταϊκ, θα έπρεπε να οικοδομήσουμε ένα υπερεθνικό σύστημα αλληλεγγύης, διεθνοποιώντας την κοινωνική ασφάλιση και εισάγοντας ένα ευρωπαϊκό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας και συνταξιοδότησης. Με τον τρόπο αυτό, η μεγάλη μηχανή της ευημερίας που κρατά ζωντανό το κοινωνικό σώμα θα ήταν αποκλειστικά φτιαγμένη από ευρωπαϊκά εξαρτήματα. Αντί να κάνουμε όμως αυτή την ευρωπαϊκή επανάσταση, κρατάμε σφιχτά το τσουκάλι για να μη μας πάρουν το κοτόπουλο. Γιατί; Επειδή είμαστε παγιδευμένοι σε θαλάμους εθνικών ψευδαισθήσεων. Το έθνος-κράτος είναι το εθνικό μας πάρκο.

Aπό πού ξεκινά η επανάσταση;

Μπορεί οι Ιταλοί να είναι πρωταθλητές του σεξ, όπως απέδειξε η έρευνα της «Γουώλ Στρητ Τζέρναλ», αλλά φαίνεται πως προτιμούν τις «ορθόδοξες» καταστάσεις. Ιδίως εάν είναι αριστεροί.
Την ώρα που η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ισπανίας σπάει ένα ακόμη κοινωνικό ταμπού νομιμοποιώντας τους γάμους μεταξύ των ομοφυλοφίλων, η ιταλική Αριστερά σπαράσσεται από μια καινούργια διαμάχη: περνά πράγματι η προλεταριακή επανάσταση από την πρωκτική ηδονή, όπως είχε υποστηρίξει παλιότερα ο φιλόσοφος Λουτσάνο Παρινέττο (1935-2002), ή η συζήτηση αυτή αποπροσανατολίζει τις μάζες από τα πραγματικά τους προβλήματα; Το θέμα προέκυψε από ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε την Κυριακή 26 Ιουνίου στο ένθετο Queer της εφημερίδας Λιμπερατσιόνε, που είναι το όργανο της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης του Φάουστο Μπερτινότι. Ο Άλντο Νόβε, που υπέγραφε το άρθρο με τίτλο «Ο δεσμός του σεξ με την επανάσταση», έκανε μια εξαντλητική, και κάπως σκοτεινή, ανάλυση για τη σχέση της λατρείας του πρωκτού με τη συσσώρευση του κεφαλαίου, εμπλέκοντας τον Μαρξ, τον Βέμπερ, τον Ντελέζ, τον Γκουαταρί και το απόκρυφο Ευαγγέλιο του Θωμά. Αυτό που ενόχλησε όμως πολλούς αναγνώστες και ένα μέρος της κομματικής ιεραρχίας ήταν η αναφορά στον Παρινέττο, του οποίου μια συλλογή δοκιμίων κυκλοφόρησε πρόσφατα με τίτλο «Ένας Μαρξ διαστροφικός-διαφορετικός». Άλλοι αντέδρασαν οργισμένα, επισημαίνοντας ότι η συζήτηση για την επαναστατική πρωκτική απόλαυση δεν προωθεί την ταξική ενότητα, και άλλοι το 'ριξαν στην ειρωνεία. «Επιτέλους», έγραψε κάποιος, «μάθαμε από πού ξεκινά το επαναστατικό προτσές: από τον κώλο μας».
Μάταια προσπάθησε ο Νόβε να δώσει εξηγήσεις λίγες ημέρες αργότερα, εξηγώντας ότι αυτό που του άνοιξε τα μάτια ήταν η πορνογραφία. H εποχή είναι πολύ διαφορετική από τη δεκαετία του '60, όταν η Αριστερά υποστήριζε ότι το ιδιωτικό είναι πολιτικό. H σχέση της με το σεξ, και ιδιαίτερα το πρωκτικό, ήταν βέβαια πάντα προβληματική, η αναγνώριση και ο σεβασμός των διαφορετικοτήτων είχαν ένα όριο, οι ομοφυλόφιλοι άργησαν να γίνουν δεκτοί στα κομματικά γραφεία. Ξύνοντας παλιές πληγές, η Κοριέρε ντέλα Σέρα θυμήθηκε τη «δίκη» του Παζολίνι από το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, αλλά και τον τρόπο που απεπέμφθη το 1999 ο υπεύθυνος επικοινωνίας του τότε πρωθυπουργού Μάσιμο Ντ' Αλέμα. Όλα έδειχναν ότι ο Φαμπρίτσιο Ροντολίνο θα είχε μια λαμπρή καριέρα μέχρι την ημέρα που μια εφημερίδα προδημοσίευσε μια σκηνή από το βιβλίο του «Δεύτερη προειδοποίηση». Το «κοκκινισμένο μέλος του Τζοβάνι που ήταν καρφωμένο ανάμεσα στους γλουτούς της Μπεατρίτσε» ήταν αρκετό για να πάει ο συγγραφέας στο σπίτι του.
Και για να μην τα ρίχνουμε όλα στους ξένους, η στήλη θυμήθηκε έναν ομηρικό καβγά πριν από είκοσι χρόνια, όταν η διεύθυνση μιας εφημερίδας της ελληνικής Αριστεράς απέρριψε μετά βδελυγμίας πρόταση να εικονογραφηθεί καταλλήλως ένα κείμενο για τους τρόπους μετάδοσης του AIDS...

H μάχη της επιβίωσης

Για να γίνει η φτώχεια παρελθόν, όπως απαίτησαν το Σάββατο εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, δεν αρκεί η αύξηση της βοήθειας προς τους φτωχούς. Ακόμη σημαντικότερο είναι να φτάνουν ανεμπόδιστα τα προϊόντα τους στις αγορές μας.
Ο ενθουσιασμός από την πρόσφατη ανακοίνωση για τη διαγραφή του χρέους 18 φτωχών χωρών του Τρίτου Κόσμου δεν κράτησε πολύ. H αύξηση της τιμής του πετρελαίου που ακολούθησε, και υπολογίζεται ότι θα επιβαρύνει τις φτωχές χώρες κατά 9 επιπλέον δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, ήταν αρκετή για να θέσει και πάλι σε κίνηση την κινούμενη άμμο της υπερχρέωσης. Το κεφάλαιο της φτώχειας και των τρόπων καταπολέμησής της είναι σύνθετο, οι ευθύνες βαραίνουν πολλές πλευρές, για να έχουν νόημα συναυλίες όπως οι προχθεσινές πρέπει η συγκίνηση που προκαλούν τα τραγούδια να μη δίνει τη θέση της μόλις σβήνουν οι προβολείς στον κυνισμό, στην απάθεια και στη σιωπή. Από τα δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους που παρακολούθησαν άλλωστε από την τηλεόραση τον Γκέλντοφ και τους άλλους καλλιτέχνες, ελάχιστοι ζουν στην Αφρική. Το Σάββατο, όπως και κάθε ημέρα, οι Αφρικανοί ήταν συγκεντρωμένοι στη μάχη της επιβίωσης.
Δύο οικονομολόγοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ο Ραγκουράμ Ραγιάν και ο Αρβίντ Σουμπραμανιάν, υποστηρίζουν σε δύο καινούργιες μελέτες τους πως δεν υπάρχει απόδειξη ότι η βοήθεια τονώνει την ανάπτυξη. Όταν δεν υπάρχει μέριμνα για αύξηση της παραγωγικότητας ­ λένε ­ η βοήθεια οδηγεί απλώς σε αύξηση των μισθών, ανατίμηση του εθνικού νομίσματος και μείωση της ανταγωνιστικότητας των εξαγωγών (τη λεγόμενη Ολλανδική Ασθένεια). Αν το επιχείρημα αυτό ακούγεται αρκούντως κυνικό, το βέβαιο είναι ότι η βοήθεια που παρέχεται σε μια χώρα πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένη για να είναι αποτελεσματική. H Μποτσουάνα, που έχει δεχθεί περιορισμένη βοήθεια, κατάφερε χάρις σε μια πολιτική μεταρρυθμίσεων και μια φωτισμένη ηγεσία να φτάσει σήμερα σε ένα κατά κεφαλήν ετήσιο εισόδημα που φτάνει τα 6.600 ευρώ.
Εκτός από τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ που δίνουν κάθε χρόνο οι πλούσιες χώρες για τη βοήθεια, δαπανούν ακόμη 900 δισεκατομμύρια για εξοπλισμούς και 350 δισεκατομμύρια για γεωργικές επιδοτήσεις. Οι πρώτοι επιτρέπουν τη διαιώνιση των πολέμων και των σφαγών. Οι δεύτερες καταδικάζουν τους αγρότες του Τρίτου Κόσμου στη φτώχεια: οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις στη ζάχαρη, για παράδειγμα, έχουν οδηγήσει στην πείνα τους συνεταιρισμούς γυναικών της Σενεγάλης. Εκτός από το να φωνάζουμε συνθήματα, είμαστε διατεθειμένοι να δεχθούμε μέτρα για να σταματήσει αυτή η αδικία; Ο Τόνυ Μπλαιρ πρότεινε να καταργηθούν μέχρι το 2010 τόσο η «έκπτωση» της χώρας του όσο και οι επιδοτήσεις. Μήπως έχει δίκιο;
«Τίποτα δεν εξαφανίζεται τόσο γρήγορα όσο η συμπόνια, τίποτα δεν έχει μικρότερη διάρκεια ζωής από τη δέσμευση που προκαλεί ένα σώου», έγραψε χθες η αριστερή εφημερίδα του Βερολίνου Tagesspiegel, αναφερόμενη στις συναυλίες Live8. Τίποτα δεν είναι πιο βαρετό από τα κούφια συνθήματα.

Συμπτώσεις στο Βελιγράδι

Ο Ντούσαν Βελίτσκοβιτς δεν είχε απομακρυνθεί πολύ από τα στούντιο του καναλιού B92 στο Βελιγράδι, όταν κτύπησε το κινητό του τηλέφωνο. Ήταν μια καλή του φίλη, που είχε θυμώσει μαζί του επειδή στην εκπομπή όπου είχε λάβει μέρος απάντησε αρνητικά στην ερώτηση αν θα ειδοποιούσε την αστυνομία στην περίπτωση που έβλεπε τυχαία τον Ράτκο Μλάντιτς στον δρόμο. «Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα έπαιρνες το μέρος των εγκληματιών πολέμου», του είπε. Μάταια προσπάθησε να της εξηγήσει ότι αν έλεγε, ναι, θα κατήγγελλα τον Μλάντιτς στις αρχές, αυτό θα σήμαινε ότι εμπιστεύεται το σερβικό κράτος και τους ισχυρισμούς του ότι όλα αυτά τα χρόνια ο Σερβοβόσνιος στρατηγός δεν έχει πατήσει το πόδι του σε σερβικό έδαφος. Και η αλήθεια είναι ότι ο δημοσιογράφος δεν έχει καμιά εμπιστοσύνη στο σερβικό κράτος, πιστεύει αντίθετα ότι οι αρχές κρύβουν και προστατεύουν τους εγκληματίες πολέμου.

Στην επόμενη γωνία, ο Βελίτσκοβιτς έπεσε πάνω στον Αρχιεπίσκοπο Αμφιλόχιο. Πριν από λίγες ημέρες, ο πατριάρχης είχε χαρακτηρίσει τον Ράντοβαν Κάρατζιτς «αθάνατο». Μήπως λοιπόν η Εκκλησία είναι ο βασικός προστάτης αυτών των ανθρώπων; Μήπως εκείνη κρατά ενωμένο το λεγόμενο «αντι-χαγικό λόμπι»; Καθώς αυτές οι σκέψεις τριγυρνούσαν στο μυαλό του, είδε να έρχεται προς το μέρος του ο Κόστα Τσαβόσκι. Τον γνωρίζει από παλιά, την κομμουνιστική εποχή ήταν ένας από τους γνωστότερους διαφωνούντες της Γιουγκοσλαβίας. Σήμερα είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής και εξέχον μέλος της Σερβικής Ακαδημίας Επιστήμης και Τέχνης. Είναι επίσης πρόεδρος της λεγόμενης «Επιτροπής για την Υπεράσπιση του Ράντοβαν Κάρατζιτς», ενώ έχει αναλάβει εκστρατεία και υπέρ του Βόισλαβ Σέσελι που περιμένει να δικαστεί στη Χάγη. Αν η Εκκλησία είναι το μυστικό τμήμα του «αντι-χαγικού λόμπι», ο Τσαβόσκι ηγείται του πολιτικού του τμήματος.

Ο Βελίτσκοβιτς έγνεψε στον παλιό του γνώριμο και συνέχισε τον δρόμο του. Στα δεξιά του, στη μικρή πλατεία μπροστά στη Νομική Σχολή, ήταν συγκεντρωμένοι και συζητούσαν πολλοί νέοι άνθρωποι. Στον τοίχο δέσποζε μια αφίσα της φοιτητικής νεολαίας Nomokanon, που καλούσε σε μια εκδήλωση για τη «δέκατη επέτειο από την απελευθέρωση της Σρεμπρένιτσα». Ο δημοσιογράφος θυμήθηκε τα λόγια ενός φίλου του που σπουδάζει εδώ: «Ο πιο γρήγορος δρόμος προς τον δογματισμό και τον κρετινισμό». Το εγχειρίδιο που εξετάζεται στο μάθημα του διεθνούς δικαίου αναφέρεται κατά 90% σε βιβλία ηλικίας άνω των 50 ετών. Ο συγγραφέας, ονόματι Σμίλια Αβράμοφ, ήταν κατά σύμπτωση ο πρώτος μάρτυρας υπεράσπισης του Μιλόσεβιτς στη Χάγη.

Πολλές συμπτώσεις μαζεύτηκαν εκείνη την ημέρα στον δρόμο του Ντούσαν Βελίτσκοβιτς. Αλλά ο δημοσιογράφος δεν κλονίζεται, το άρθρο του στον δικτυακό τόπο Opendemocracy ξεχειλίζει από αισιοδοξία, οι εγκληματίες πολέμου θα συλληφθούν, η δικαιοσύνη θα θριαμβεύσει.

Ναυάγιο ενώπιον κοινού

«Η ιδέα του Γκέρχαρντ Σρέντερ για πρόωρες εκλογές δεν ήταν κανένα καλοσχεδιασμένο πραξικόπημα. Είναι μια πολιτική αυτοκτονία που λαμβάνει χώρα δημοσίως, ένα ναυάγιο ενώπιον κοινού». Die Tageszeitung
Το θέαμα ενός καγκελάριου να ζητά σήμερα από το κοινοβούλιο την αποδοκιμασία της κυβέρνησής του ώστε να γίνουν εκλογές στις οποίες θα συντριβεί προσθέτει ομολογουμένως μια κωμική νότα στην κατά τα άλλα θλιβερή ευρωπαϊκή σκηνή. Στις 18 Σεπτεμβρίου, ο γερμανικός λαός θα εξευτελίσει τους σοσιαλδημοκράτες, θα τιμωρήσει τους Πράσινους και θα εκλέξει πανηγυρικά τη δική του «Θάτσερ». Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, μάλιστα, δείχνουν ότι η ήττα του Γκέρχαρντ Σρέντερ θα είναι διπλή, η αποδοκιμασία του θα έχει τόσο δεξιά σφραγίδα όσο και αριστερή. Θριαμβευτής των εκλογών δεν θα είναι μόνο το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα, αλλά και η Αριστερή Συμμαχία του Γκίζι και του Λαφονταίν.
Ο Γκρέγκορ Γκίζι είχε χαθεί τα τελευταία χρόνια. Αν και το μετα-κομμουνιστικό του Κόμμα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού έλαβε πριν από τρία χρόνια 17% στην ανατολική Γερμανία, ο ίδιος παραιτήθηκε απ’όλα τα αξιώματα και αποσύρθηκε από τη δημόσια ζωή. Αλλά μια περιπέτεια που είχε με την υγεία του, στη διάρκεια της οποίας χειρουργήθηκε στον εγκέφαλο, φαίνεται πως του έδωσε νέα πνοή. Βγήκε από το νοσοκομείο, έδωσε στη Μπιλντ τις φωτογραφίες από τα εγκεφαλογραφήματά του και ανακοίνωσε τη συγκρότηση εκλογικής συμμαχίας με έναν άλλο χαμένο αριστερό: τον πρώην υπουργό Οικονομικών Οσκαρ Λαφονταίν. Εκμεταλλευόμενος τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων από τις κοινωνικές περικοπές του καγκελάριου, ο συνασπισμός αυτός προσβλέπει σε ένα 10% των ψήφων και μια δυναμική παρουσία στο νέο κοινοβούλιο.
Αν o Γκίζι διακρίνεται από μια συνέπεια στις θέσεις του σε όλη του την πολιτική πορεία, δύσκολα μπορεί να πει κανείς το ίδιο για τον νέο του συνεργάτη. Στο τελευταίο του βιβλίο, ο Λαφονταίν καταγγέλλει την «υποχρεωτική μετανάστευση» που επέβαλαν στη Γερμανία οι ελίτ της και ζητά την αφαίρεση της ιθαγένειας από όσους «δεν μιλούν τη γερμανική γλώσσα και δεν πληρώνουν το μερίδιό τους στη φορολογία». Προχωρώντας ακόμη περισσότερο, δήλωσε πριν από λίγες ημέρες ότι είναι καθήκον του κράτους να προστατεύσει τους γερμανούς πατέρες και μητέρες από τους ξένους εργάτες, αποκαλώντας μάλιστα τους τελευταίους με τη λέξη που είχε χρησιμοποιήσει ο Χίτλερ: Fremdarbeiter. Οπως επισήμανε το Σπίγκελ, ο άλλοτε «κόκκινος Οσκαρ» μεταμορφώνεται με χαρακτηριστική άνεση σε ένα λαϊκιστή τύπου Χάιντερ ή Φόρταουν προκειμένου να προσελκύσει κάθε πικραμένο - αριστερό, άνεργο ή τουρκοφάγο.
Τα αποτελέσματα αυτής της στρατηγικής θα φανούν στις κάλπες. Εκείνοι που πιστεύουν όμως ότι με εξουσιομανείς καιροσκόπους σαν τον Οσκαρ Λαφονταίν ή τον Λωράν Φαμπιούς μπορεί να οικοδομηθεί μια νέα, μαχητική ευρωπαϊκή Αριστερά ίσως να πρέπει να αναθεωρήσουν τη στάση τους.