Η μυστική συνταγή

Τα στοιχεία που έδωσε την περασμένη εβδομάδα στη δημοσιότητα η Στατιστική Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Eurostat) είναι δραματικά. Οι άνεργοι στην ευρωζώνη έφτασαν τον Νοέμβριο τα 16,4 εκατομμύρια. Ο δείκτης της ανεργίας παρέμεινε ουσιαστικά σταθερός στο 10,3% το τελευταίο δωδεκάμηνο αλλά πολλοί άνεργοι σταμάτησαν να ψάχνουν για δουλειά. Η ανεργία στην Πορτογαλία αυξήθηκε από 13% σε 13,2%, στην Ισπανία από 22,7% σε 22,9% και στην Ελλάδα από 13,3% σε 18,8%. Ακόμη πιο ζοφερή είναι η κατάσταση μεταξύ των νέων κάτω των 25 ετών: το ποσοστό της ανεργίας στην Ισπανία φτάνει το 49,6% και στην Ελλάδα το 46,6%.

Σ' αυτή την εικόνα όμως υπάρχει μια εξαίρεση. Ενώ στην υπόλοιπη και κυρίως στη Νότια Ευρώπη η ανεργία μεγάλωνε, στη Γερμανία μειωνόταν, φτάνοντας το 5,5%. Με εξαίρεση τον περασμένο Οκτώβριο, η ανεργία μειώνεται σταθερά στη χώρα από τον Ιούνιο του 2009. Ενώ η ανεργία στην ευρωζώνη είναι η μεγαλύτερη από την εποχή που κυκλοφόρησε το ευρώ, στη Γερμανία είναι η μικρότερη από την εποχή της ενοποίησης! Πώς εξηγείται αυτή η επιτυχία; Εχει η Γερμανία κάποια μυστική συνταγή;

Ενας βασικός παράγοντας είναι η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας που εφάρμοσε ο πρώην καγκελάριος Σρέντερ, η περίφημη Ατζέντα 2010. Η μείωση των επιδομάτων ανεργίας (Νόμος Hartz IV) οδηγεί τους ανέργους να επιστρέφουν γρηγορότερα στον δρόμο της εργασίας, ακόμη κι αν η αμοιβή της προτεινόμενης θέσης είναι μικρότερη ή οι προδιαγραφές της δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες τους. Επιπλέον, το επίπεδο των μισθών παρέμεινε σταθερό με τη συναίνεση των συνδικάτων: σύμφωνα με το γερμανικό Ινστιτούτο Οικονομίας (DIW), οι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν μέσα σε μια δεκαετία κατά 4%. Την ίδια περίοδο σημειώθηκε αύξηση του χρόνου εργασίας. Ολα αυτά οδήγησαν στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των γερμανικών επιχειρήσεων που σε συνδυασμό με τον υψηλό ρυθμό εξαγωγών επέτρεψαν στη Γερμανία να ανακάμψει μετά την ύφεση του 4,9% το 2009.

Αν λάβει κανείς υπόψη και την ευρεία χρήση της τακτικής της μερικής ανεργίας από τις γερμανικές επιχειρήσεις (δηλαδή της δυνατότητάς τους να διατηρούν εργαζομένους με τα δύο τρίτα του μισθού), μπορεί να καταλάβει πώς δημιουργήθηκε το χάσμα ανάμεσα στη Γερμανία και την υπόλοιπη Ευρώπη. Μπορεί να καταλάβει επίσης γιατί η Γερμανία δεν βιάζεται να δώσει μια λύση στην κρίση της ευρωζώνης. Ελλοχεύει όμως ένας κίνδυνος. Σε μια ενιαία αγορά, τα προβλήματα της περιφέρειας πλήττουν μοιραία κάποια στιγμή και τον πυρήνα. Τον Νοέμβριο διαπιστώθηκε στη Γερμανία μια απροσδόκητη πτώση των βιομηχανικών παραγγελιών κατά 4,8% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Μπορεί να είναι συγκυριακό. Μπορεί όμως να είναι και ενδεικτικό. Τα προϊόντα που εξάγεις πρέπει σε κάποιον να τα πουλήσεις. Την κυριαρχία που επιδιώκεις πρέπει σε κάποιον να την ασκήσεις.