H μάχη της επιβίωσης

Για να γίνει η φτώχεια παρελθόν, όπως απαίτησαν το Σάββατο εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, δεν αρκεί η αύξηση της βοήθειας προς τους φτωχούς. Ακόμη σημαντικότερο είναι να φτάνουν ανεμπόδιστα τα προϊόντα τους στις αγορές μας.
Ο ενθουσιασμός από την πρόσφατη ανακοίνωση για τη διαγραφή του χρέους 18 φτωχών χωρών του Τρίτου Κόσμου δεν κράτησε πολύ. H αύξηση της τιμής του πετρελαίου που ακολούθησε, και υπολογίζεται ότι θα επιβαρύνει τις φτωχές χώρες κατά 9 επιπλέον δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο, ήταν αρκετή για να θέσει και πάλι σε κίνηση την κινούμενη άμμο της υπερχρέωσης. Το κεφάλαιο της φτώχειας και των τρόπων καταπολέμησής της είναι σύνθετο, οι ευθύνες βαραίνουν πολλές πλευρές, για να έχουν νόημα συναυλίες όπως οι προχθεσινές πρέπει η συγκίνηση που προκαλούν τα τραγούδια να μη δίνει τη θέση της μόλις σβήνουν οι προβολείς στον κυνισμό, στην απάθεια και στη σιωπή. Από τα δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους που παρακολούθησαν άλλωστε από την τηλεόραση τον Γκέλντοφ και τους άλλους καλλιτέχνες, ελάχιστοι ζουν στην Αφρική. Το Σάββατο, όπως και κάθε ημέρα, οι Αφρικανοί ήταν συγκεντρωμένοι στη μάχη της επιβίωσης.
Δύο οικονομολόγοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ο Ραγκουράμ Ραγιάν και ο Αρβίντ Σουμπραμανιάν, υποστηρίζουν σε δύο καινούργιες μελέτες τους πως δεν υπάρχει απόδειξη ότι η βοήθεια τονώνει την ανάπτυξη. Όταν δεν υπάρχει μέριμνα για αύξηση της παραγωγικότητας ­ λένε ­ η βοήθεια οδηγεί απλώς σε αύξηση των μισθών, ανατίμηση του εθνικού νομίσματος και μείωση της ανταγωνιστικότητας των εξαγωγών (τη λεγόμενη Ολλανδική Ασθένεια). Αν το επιχείρημα αυτό ακούγεται αρκούντως κυνικό, το βέβαιο είναι ότι η βοήθεια που παρέχεται σε μια χώρα πρέπει να είναι καλά σχεδιασμένη για να είναι αποτελεσματική. H Μποτσουάνα, που έχει δεχθεί περιορισμένη βοήθεια, κατάφερε χάρις σε μια πολιτική μεταρρυθμίσεων και μια φωτισμένη ηγεσία να φτάσει σήμερα σε ένα κατά κεφαλήν ετήσιο εισόδημα που φτάνει τα 6.600 ευρώ.
Εκτός από τα 50 δισεκατομμύρια ευρώ που δίνουν κάθε χρόνο οι πλούσιες χώρες για τη βοήθεια, δαπανούν ακόμη 900 δισεκατομμύρια για εξοπλισμούς και 350 δισεκατομμύρια για γεωργικές επιδοτήσεις. Οι πρώτοι επιτρέπουν τη διαιώνιση των πολέμων και των σφαγών. Οι δεύτερες καταδικάζουν τους αγρότες του Τρίτου Κόσμου στη φτώχεια: οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις στη ζάχαρη, για παράδειγμα, έχουν οδηγήσει στην πείνα τους συνεταιρισμούς γυναικών της Σενεγάλης. Εκτός από το να φωνάζουμε συνθήματα, είμαστε διατεθειμένοι να δεχθούμε μέτρα για να σταματήσει αυτή η αδικία; Ο Τόνυ Μπλαιρ πρότεινε να καταργηθούν μέχρι το 2010 τόσο η «έκπτωση» της χώρας του όσο και οι επιδοτήσεις. Μήπως έχει δίκιο;
«Τίποτα δεν εξαφανίζεται τόσο γρήγορα όσο η συμπόνια, τίποτα δεν έχει μικρότερη διάρκεια ζωής από τη δέσμευση που προκαλεί ένα σώου», έγραψε χθες η αριστερή εφημερίδα του Βερολίνου Tagesspiegel, αναφερόμενη στις συναυλίες Live8. Τίποτα δεν είναι πιο βαρετό από τα κούφια συνθήματα.