Δημοκρατική διαλεκτική

«Χώρα τεράστιας στρατηγικής σημασίας, που βρισκόταν ανέκαθεν στο σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης»: έτσι χαρακτηρίζει την Τουρκία ο Μπαράκ Ομπάμα σε συνέντευξή του στην «Κοριέρε ντέλα Σέρα». Ο αμερικανός πρόεδρος δεν κρύβει την ανησυχία του για τη στροφή αυτού του βασικού συμμάχου του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς. Δεν κρύβει επίσης ότι θα ήθελε να τη δει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αναγνωρίζει όμως ότι η ευρωπαϊκή απροθυμία δεν αποτελεί τον μόνο ή τον πιο καθοριστικό παράγοντα για την αλλαγή προσανατολισμού της Αγκυρας. Πρέπει κανείς να λάβει υπόψη και την εσωτερική δημοκρατική διαλεκτική αυτής της χώρας.

Υπερβολικές, αν όχι άτοπες, θεωρεί τις εκτιμήσεις για επιστροφή της Τουρκίας στις ανατολικές ισλαμικές της ρίζες και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Γιόσκα Φίσερ. Ακόμη κι αν αυτό συνέβαινε- γράφει στη «Φιγκαρό»- η ευθύνη θα ανήκε στη Δύση, και ειδικότερα στην Ευρώπη, που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει την Τουρκία ως πελάτη και όχι ως εταίρο. Από τότε που ο Σιράκ έδωσε τη θέση του στον Σαρκοζί και ο Σρέντερ στη Μέρκελ, η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν σταμάτησε να βάζει τρικλοποδιές στην Τουρκία, προτού τελικά την εγκαταλείψει. Αντί να έλθει πιο κοντά στη Δύση, η Τουρκία βελτίωσε έτσι τις σχέσεις της με τη Ρωσία και το Ιράν, δύο χώρες με τις οποίες είχε ανέκαθεν έναν περιφερειακό ανταγωνισμό.

Ο συμπαθής Φίσερ και ο ακόμη πιο συμπαθής Ομπάμα είναι ομολογουμένως κάπως μονόπλευροι. Η Τουρκία δεν είναι άμοιρη ευθυνών για την απομάκρυνσή της από την Ευρώπη: η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι διώξεις του Τύπου, η συνεχιζόμενη κατοχή μέρους της Κύπρου, δεν συνάδουν με τη συμπεριφορά ενός σύγχρονου, δημοκρατικού μέλους της ευρωπαϊκής οικογένειας. Η άρνησή της να υποστηρίξει τις νέες κυρώσεις κατά του Ιράν θα είχε νόημα μόνο αν συνοδευόταν από συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την επίλυση αυτού του προβλήματος. Οι υπαρκτές αυτές ευθύνες, όμως, δεν μπορούν να συγκαλύψουν την ευρωπαϊκή υποκρισία. Η Τουρκία δεν είναι ευπρόσδεκτη στην Ευρώπη για μια σειρά από σοβαρούς και απολύτως σεβαστούς λόγους. Ας της το πουν ευθέως. Ας εξηγήσουν οι Βρυξέλλες στην Αγκυρα ότι το κλαμπ έκλεισε, δεν δέχεται νέα μέλη. Ας της προτείνουν σε αντάλλαγμα κάποιον άλλο ρόλο. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να εκμεταλλευθούν την «εσωτερική δημοκρατική διαλεκτική» της προς όφελος της Ευρώπης.