Ένα όμορφο δηλητήριο

Αγαπητέ Σονγκ Ντονγκ, γιατί χρησιμοποιείτε μπισκότα στην τέχνη σας; «Επειδή είναι γλυκά και λαχταριστά. Να θυμάστε, όμως, πως τα γλυκά πράγματα είναι επικίνδυνα αν φάτε πολλά. Είναι σαν ένα όμορφο δηλητήριο».

Πολλά είναι τα κίνητρα που μπορεί να έχει ένας καλλιτέχνης για να ασχολείται με την κατασκευή μπισκοτουπόλεων. Μπορεί, ας πούμε, να του αρέσουν πολύ τα μπισκότα, να έτρωγε από μικρός μπισκότα και να έχει αποκτήσει εξάρτηση. Μπορεί, πάλι, να συμβαίνει το αντίθετο: να του είχαν απαγορεύσει οι γονείς του όταν ήταν μικρός να τρώει μπισκότα και, τώρα που μεγάλωσε, να προσπαθεί να ανακτήσει τον χαμένο χρόνο. Μπορεί ακόμη να εκπροσωπεί μυστικά κάποια εταιρεία μπισκότων και να θέλει με την τέχνη του να κάνει διαφήμιση.

Ο Σονγκ Ντονγκ δεν περιλαμβάνεται σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες. Γεννήθηκε πριν από 40 χρόνια στο Πεκίνο και μεγάλωσε σε μια υποβαθμισμένη γειτονιά της πόλης. Τα χρόνια που διαμόρφωσαν την προσωπικότητά του σημαδεύτηκαν από πολλές και βαθιές αλλαγές. Αμέτρητα ιστορικά κτίρια καταστράφηκαν, για να δώσουν τη θέση τους σε απρόσωπα οικιστικά συγκροτήματα. Το σπίτι στο οποίο μεγάλωσε ο Σονγκ δεν υπάρχει πια. Και εκείνος ήταν πολύ μικρός για να έχει φωτογραφική μηχανή και να το απαθανατίσει προτού κατεδαφιστεί. Πρόλαβε όμως να ζωγραφίσει την αυλή όπου έπαιζε όταν ήταν μικρός. «Στην Κίνα», λέει στο περιοδικό Νιου Στέιτσμαν, «πολλά από τα πράγματα που έχουν οι άνθρωποι υπάρχουν μόνο με τη μορφή αναμνήσεων, σκίτσων ή φωτογραφιών».

Να λοιπόν το μυστικό του καλλιτέχνη: θέλει τα έργα του να είναι εφήμερα, να ζουν μονάχα στο μυαλό των ανθρώπων που τα βλέπουν. Οι μπισκοτουπόλεις του αποτελούν μνημεία σε έναν τρόπο ζωής που μπορεί να έχει νικηθεί, αλλά δεν έχει ξεχαστεί. H πρώτη του πόλη παρουσιάστηκε στη Σιάν της Κεντρικής Κίνας - και κράτησε μόλις δύο ώρες. Πάνω από χίλιοι άνθρωποι πήγαν να τη δουν, και καταβρόχθισαν και το τελευταίο κομματάκι. Το ίδιο συνέβη με άλλες τρεις πόλεις που εξέθεσε στη χώρα του. Ύστερα παρουσίασε άλλη μία στη Γαλλία. Και αυτή την εβδομάδα εκθέτει μία ακόμη στο ισόγειο του Selfridges, στο κέντρο του Λονδίνου. Εδώ ο κόσμος είναι πιο συγκρατημένος. «Οι συμπατριώτες μου είναι πεινασμένοι, θέλουν να φάνε όσο περισσότερα μπισκότα μπορούν», εξηγεί ο Σονγκ. «Στο Λονδίνο είναι αλλιώς. Εδώ δεν πεινούν τόσο».

Συνολικά, ο Σονγκ υπολογίζει ότι έχει χρησιμοποιήσει πάνω από 72.000 μπισκότα. Αλλά η τελευταία πόλη του έχει ένα πρόβλημα: χρηματοδοτείται εν μέρει από τη McVitie's, κι έτσι τα περιθώρια που είχε ο καλλιτέχνης ήταν περιορισμένα. Δεν χρησιμοποίησε, ας πούμε, κινέζικα μπισκότα, που είναι πολύχρωμα και φτιάχνουν πιο όμορφα κτίρια. Το αποτέλεσμα όμως είναι μάλλον πιο νόστιμο. Ένα ακόμη πιο όμορφο δηλητήριο.