Οι πηγές του αντισημιτισμού

Ένα βασανιστικό ερώτημα απασχολεί τις τελευταίες ημέρες πολιτικούς, διανοούμενους και δημοσιογράφους στη Γαλλία: η απαγωγή και ο φόνος ενός νεαρού Εβραίου έξω από το Παρίσι συνιστούν αντισημιτική πράξη ή απλώς ένα ακόμη σύμπτωμα της αυξανόμενης εγκληματικότητας στα προάστια; «Ο Ιλάν ήταν Εβραίος, και οι Εβραίοι είναι πλούσιοι», είπε ένας από τους συλληφθέντες, αναφερόμενος στο θύμα. Αυτή η συσχέτιση των Εβραίων με το χρήμα, εκτός από γνωστό κλισέ και πηγή αναρίθμητων ανεκδότων, μήπως είναι πλέον και επικίνδυνη; Ή ο αντισημιτισμός είναι κάτι πολύ ευρύτερο και πολύ σοβαρότερο, που για να τεκμηριωθεί προϋποθέτει οργανωμένες διώξεις των Εβραίων με σκοπό την απομόνωσή τους;

Αφού στην αρχή διατύπωσε ορισμένες επιφυλάξεις, η γαλλική πολιτική τάξη φαίνεται τώρα να υιοθετεί την εκδοχή του ρατσιστικού εγκλήματος. Ο πρόεδρος Σιράκ και ο πρωθυπουργός Ντε Βιλπέν παρέστησαν προχθές το βράδυ σε θρησκευτική τελετή στη μνήμη του Ιλάν που έγινε στη μεγάλη συναγωγή του Παρισιού, ενώ αύριο θα πραγματοποιηθεί στο Παρίσι μεγάλη διαδήλωση κατά του ρατσισμού και του αντισημιτισμού. Τα μέσα ενημέρωσης συνιστούν ψυχραιμία, πολλοί σχολιαστές επιμένουν ότι πρόκειται για ένα έγκλημα στυγερό, αλλά όχι κατ' ανάγκην αντισημιτικό. Αλλά ο Ζακ Αταλί διαφωνεί. «Υπάρχουν δύο πηγές αντισημιτισμού στην ιστορία, ο Θεός και το χρήμα», λέει στη Λιμπερασιόν ο συγγραφέας του βιβλίου «Οι Εβραίοι, ο κόσμος και το χρήμα», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Fayard. «Ο αντισημιτισμός κατηγορεί ανέκαθεν τους Εβραίους για θεοκτονία ή μονοπώληση του χρήματος. Μισούν τους Εβραίους επειδή εφηύραν τον μονοθεϊσμό και μισούν τους Εβραίους επειδή αναγκάστηκαν να κάνουν δουλειές που είχαν σχέση με το χρήμα. Οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι δεν επέτρεπαν στους Εβραίους να εγκατασταθούν στην Ευρώπη ή στο Ισλάμ αν δεν τους δάνειζαν χρήματα. Και ύστερα τους έδιωχναν ή τους σκότωναν».

Το βέβαιον είναι ότι η δολοφονία του Ιλάν δεν έχει σχέση με την κατάσταση στην Παλαιστίνη ή με την υποστήριξη του Ισραήλ προς τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. H «συμμορία των βαρβάρων» που υπέγραψε την πράξη δεν προσπάθησε καμιά στιγμή να της προσδώσει ιδεολογικό χαρακτήρα. Μήπως όμως αυτό είναι ακόμη πιο επικίνδυνο; Μήπως η αντισημιτική κουλτούρα έχει διαπεράσει πλέον τη γαλλική κοινωνία; «Όταν δείξαμε νέους έξω από ένα σχολείο να λένε ότι όλοι οι Εβραίοι είναι πλούσιοι, όλος ο κόσμος είπε ότι αυτά είναι εφηβικές ανοησίες», θυμάται ο Υβ Αζερουάλ, που είχε προκαλέσει συζητήσεις πριν από δύο χρόνια με το ρεπορτάζ του στη France 2 για τον αντισημιτισμό στα προάστια. «Όταν δείξαμε νεαρούς μαύρους και παιδιά μεταναστών να ενθαρρύνουν μπροστά στην κάμερα τις δολοφονίες Εβραίων, είπαν ότι πρόκειται για μερικούς αλήτες. Και σήμερα μας εκπλήσσει που μια συμμορία μαύρων μουσουλμάνων σκοτώνει έναν Εβραίο, λες και δεν υπάρχει στην ιστορία αυτή ούτε παρελθόν ούτε μέλλον».