Δεκαπέντε ευρώ τον μήνα

Σεξουαλικά κακοποιημένες, εξευτελισμένες, εγκαταλελειμμένες από τους συζύγους τους, ξεχασμένες από τον κόσμο, χιλιάδες Μουσουλμάνες της Βοσνίας βρίσκουν επιτέλους δικαίωση μέσα από τον κινηματογράφο. Μια δικαίωση που δεν θα τους αποδώσει βέβαια την κλεμμένη τους αξιοπρέπεια.

«Σε αυτόν τον πόλεμο, ο βιασμός είναι η τακτική των κατακτητών του γιουγκοσλαβικού στρατού, δηλαδή του στρατού της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, κατά την εισβολή στις κατεχόμενες περιοχές. Στα στρατόπεδα, σε ιδιωτικά στρατόπεδα, σε στρατόπεδα προσφύγων, σε στρατόπεδα εργασίας, σε στρατόπεδα βιασμού/θανάτου, ο βιασμός πραγματοποιείται από ομάδες, από μεμονωμένα άτομα, διαρκώς, με όλους τους δυνατούς τρόπους, με όλα τα δυνατά μέσα, και διατεταγμένα - εναντίον όλων των γυναικών, κοριτσιών και ηλικιωμένων. (...) Ζητάμε την υποστήριξη, τη βοήθεια και τη δραστηριοποίησή σας. Θέλουμε να συνεργαστούμε μαζί σας, γνωρίζοντας ότι αυτό που συμβαίνει σε μας σήμερα, αυτό που συνέβη σε κάποιες χθες, μπορεί να συμβεί σε σας αύριο. Ζητάμε ο βιασμός να παραπεμφθεί στο Διεθνές Δικαστήριο. Είναι ευθύνη όλων».

Αυτό ανέφερε έκκληση που απηύθυναν γυναίκες από τη Βοσνία προς την πολιτισμένη ανθρωπότητα τον Οκτώβριο του 1992 (δημοσιεύεται στο βιβλίο «Βοσνία-Ερζεγοβίνη. H μάχη της πολυεθνικής κοινωνίας», εκδ. Δελτίο Θυέλλης). H έκκληση δεν εισακούστηκε. Μέχρι το τέλος του πολέμου, το 1995, είχαν βιαστεί δεκάδες χιλιάδες γυναίκες, στην πλειονότητά τους Μουσουλμάνες της Βοσνίας. Κανείς δεν ξέρει πόσες από αυτές γέννησαν τα παιδιά των βιαστών τους. Κανείς δεν ξέρει πόσες κράτησαν τα παιδιά και πόσες τα έδωσαν σε ορφανοτροφεία ή για υιοθεσία. Μετά τον πρώτο εξευτελισμό από τους βιαστές τους, οι γυναίκες εξευτελίστηκαν για δεύτερη φορά από τους δικούς τους ανθρώπους, συζύγους, συγγενείς, γείτονες. Κρύφτηκαν, σώπασαν, κλείστηκαν στη μοναξιά τους. Πέρυσι, δέκα χρόνια μετά το τέλος του πολέμου, χαρακτηρίστηκαν επιτέλους «άμαχα θύματα του πολέμου». Και τους επιδικάστηκε αποζημίωση ύψους 15 ευρώ τον μήνα...

H Τζασμίλα Ζμπάνιτς πέρασε τον πόλεμο στο Σαράγεβο. Κάθε μέρα άκουγε ιστορίες για σεξουαλικές κακοποιήσεις γυναικών από Σέρβους στρατιώτες. Ήταν 17 ετών και δεν μπορούσε να συλλάβει το μέγεθος της κτηνωδίας. Άρχισε να μαζεύει μαρτυρίες. Μα χρειάστηκε να περάσει καιρός, να έρθει το 2000 και να αποκτήσει η ίδια παιδί, για να δώσει στις μαρτυρίες τη μορφή μιας ταινίας με πρωταγωνιστές όχι μόνο τα θύματα των βιασμών, αλλά και τα παιδιά τους. H βράβευσή της στο Βερολίνο ίσως να οφείλεται πράγματι, όπως έγραψαν κάποιοι κινηματογραφικοί κριτικοί, σε «πολιτικές σκοπιμότητες» (δηλαδή στις τύψεις της Δύσης). Όμως, όχι, η σκηνοθέτις της Γκερμπάβιτσα δεν είναι «στρατευμένη» (και ο βιαστής της κεντρικής ηρωίδας δεν είναι βέβαια Τσετσένος!). Τα βιώματά της παρουσίασε. Με την ελπίδα να δουν την ταινία Σέρβοι και Μουσουλμάνοι, ώστε να αρχίσει επιτέλους η επούλωση των πληγών. Είναι ακόμη νέα, έχει δικαίωμα στις ψευδαισθήσεις.