Πώς σώθηκε ο Πλίνιος ο Νεώτερος

Να αγαπάς. Να αναζητείς το καλό σε όλα τα πράγµατα. Να µη βλάπτεις τους άλλους. Να σκέφτεσαι αυτόνοµα. Να αναλαµβάνεις τις ευθύνες σου. Να σέβεσαι τη φύση. Να βάζεις τα δυνατά σου. Να ενηµερώνεσαι. Να είσαι ευγενής. Να είσαι θαρραλέος: τουλάχιστον κάνε µια ειλικρινή προσπάθεια. Αυτές είναι οι κατά Αντονι Γκρέιλινγκ σύγχρονες «Δέκα Εντολές». Και περιλαµβάνονται στο νέο βιβλίο του βρετανού καθηγητή Φιλοσοφίας µε τον φιλόδοξο (αν όχι αλαζονικό) τίτλο «Το καλό βιβλίο: Μια κοσµική Βίβλος» (Εκδ. Bloomsbury).Το περιεχόµενο δεν είναι λιγότερο φιλόδοξο: σε περισσότερες από 600 σελίδες, ο συγγραφέας παραθέτει σκέψεις, αποφθέγµατα και στίχους των µεγαλυτέρων διανοητών της Ιστορίας, από τον Τζων Λοκ µέχρι τον Λάο Τσε, αν και τη µερίδα του λέοντος κατέχουν οι κλασικοί της αρχαίας Ελλάδας και της Ρώµης.

Ο Γκρέιλινγκ ξεκινά αυτή την ανασκόπηση µε την παρατήρηση ότι η µέση ζωή του ανθρώπου διαρκεί λιγότερο από χίλιους µήνες. Πρέπει λοιπόν αυτό το σύντοµο χρονικό διάστηµα να το ζήσουµε µε συνετό τρόπο. Και να θυµόµαστε ότι ο υψηλότερος στόχος της ζωής είναι «η γνώση, για το καλό της ίδιας και του ανθρώπινου είδους». Το κυριότερο µειονέκτηµα του βιβλίου – γράφει ο βιβλιοκριτικός των «Φαϊνάνσιαλ Τάιµς» – είναι ότι δεν ξέρεις πού τελειώνουν οι αναφορές στους άλλους και ξεκινούν οι σηµειώσεις του συγγραφέα. Κι αν αυτή η «µεταµοντέρνα» προσέγγιση είναι αποδεκτή για µερικούς αφορισµούς, δεν βοηθά καθόλου όταν πρόκειται για ιστορικό υλικό.

Πέρα απ’ αυτό, όµως, το «Καλό βιβλίο» εντάσσεται σε µια σειρά πρόσφατων εκδόσεων που υποστηρίζουν ότι η ανάγνωση των κλασικών µάς κάνει καλύτερους ανθρώπους. Στο βιβλίο της «Ο αρχαίος οδηγός για τη σύγχρονη ζωή» (Εκδ. Profile Books), η Νάταλι Χέινς µας ταξιδεύει στην έκρηξη του Βεζούβιου το 79 µ.Χ. Ο Πλίνιος ο Νεώτερος παρακολουθούσε το γεγονός µε την οικογένειά του από τον κόλπο της Νεάπολης, όταν ο θείος του, ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, του ζήτησε να πλησιάσουν πιο κοντά για να σώσουν τους ανθρώπους που κινδύνευαν. Εκείνος αρνήθηκε, λέγοντας ότι θέλει να συνεχίσει να διαβάζει το έργο του Τίτου Λίβιου. Το αποτέλεσµα ήταν να γλιτώσει από τη µοίρα του θείου του, ο οποίος πέθανε από τα δηλητηριώδη αέρια που εισέπνευσε. Ηθικό δίδαγµα: η ανάγνωση των κλασικών µας σώζει (κυριολεκτικά) τη ζωή.

Ευρηµατικός, και πάντα φιλόδοξος, είναι ο τίτλος και ενός ακόµη βιβλίου αυτής της σειράς: «Οδηγώντας µε τον Πλάτωνα. Το νόηµα των ορόσηµων της ζωής» (Εκδ. Profile Books). Από τα µαθήµατα οδήγησης ο Ρόµπερτ Ρόουλαντ Σµιθ περνά στον στοχασµό για την ελευθερία, τη Βιρτζίνια Γουλφ, την ταινία «Θέλµα και Λουίζ», την ιδέα των ροµαντικών για την αναζήτηση και πάλι την ελευθερία. Οσο για την ίδια την άδεια οδήγησης, δεν αποτελεί παρά «ψευδή ελευθερία», αφού για να την πάρεις πρέπει να αποδείξεις ότι αφοµοίωσες τις οδηγίες του δασκάλου σου…