Μια υπέροχη ανατολή

Εχουν περάσει πια πάνω από τέσσερις µήνες από τότε που ξεκίνησαν οι εξεγέρσειςστη Μέση Ανατολή. Το τοπίο έχει ασφαλώς αλλάξει ριζικά. Τα πρώτα σύννεφα είναι όµως ήδη εµφανή. Και δεν λείπουν εκείνοι που µιλούν για την αρχή µιας «αντεπανάστασης».

ΑΙΓΥΠΤΟΣ. Ο Μουµπάρακ έφυγε, οι γιοι του είναι στη φυλακή, η Πλατεία Ταχρίρ άδειασε, αλλά αυτοί που οργανώνονται πολιτικά και βγαίνουν συνεχώς στην τηλεόραση δεν είναι οι επαναστάτες. Είναι οι εκπρόσωποι των Σαλαφιτών, του σκληρού Ισλάµ δηλαδή, που σύµφωνα µε ορισµένους υπολογισµούς µπορεί στις εκλογές του ερχόµενου Σεπτεµβρίου να πάρουν 5% µε 10%. Γύρω στο 35% των ψήφων αναµένεται να πάρει η Μουσουλµανική Αδελφότητα. Αν προσθέσουµε και κάνα δυο µικρά ισλαµιστικά κόµµατα, οδηγούµαστε στο συµπέρασµα ότι στο πρώτο δηµοκρατικό κοινοβούλιο της Αιγύπτου – που θα επεξεργαστεί το νέο Σύνταγµα και θα διαµορφώσει την προοπτική της χώρας για τις επόµενες δεκαετίες – µπορεί να έχουν την πλειοψηφία οι ισλαµιστές. «Το ενδεχόµενο αυτό είναι πολύ πιθανό», λέει στον Γκίντεον Ράχµαν των «Φαϊνάνσιαλ Τάιµς» ένας δυτικός διπλωµάτης στο Κάιρο. Και οι κίνδυνοι ενός πολιτικού και οικονοµικού χάους µεγαλώνουν.

ΛΙΒΥΗ. Η δυτική επέµβαση ήταν επιβεβληµένη: στις αρχές του 21ου αιώνα δεν ήταν δυνατόν ναεπιτραπεί σε άλλον έναν δικτάτορα να σφάξει τον λαό του. Οµως οι φόβοιπολλών αναλυτών για το λεγόµενο stalemate (τέλµα) φαίνεται να επιβεβαιώνονται. Οι δυνάµεις των εξεγερµένων αποδείχθηκαν άτολµες και ανοργάνωτες, κάτι διόλου περίεργο βέβαια, αφού δεν διαθέτουν σύγχρονο οπλισµό. Και οι βοµβαρδισµοί του ΝΑΤΟ, αντίνα διώξουντον Καντάφι από την εξουσία, αποκαλύπτουν σοβαρές διαµάχες στους κόλπους της Συµµαχίας. «Η οικολογία της δράσης», έγραφε τις προάλλες ο Εντγκάρ Μορέν στη «Μοντ, «µας δείχνει πως, αφού αυτή η δράση αναληφθεί, παύει συχνά να υπακούει στις προθέσεις των εµπνευστών της, παρεκτρέπεται και µερικές φορές οδηγείται στην αντίθετη κατεύθυνση».

ΣΥΡΙΑ. Οι «αντιιµπεριαλιστές» τρίβουν τα χέρια τους: να το κλασικό παράδειγµα της υποκρισίας της Δύσης, να τα δύο µέτρα και δύο σταθµά, στη Λιβύη βοµβαρδίζουµε κι εδώ µε το ζόρι καταδικάζουµε. Ο Τζόναθαν Λόρενς το βλέπει διαφορετικά. Οπως λέει αυτός ο αναλυτής του Brookings Institution και του Council on Foreign Relations στη «Ρεπούµπλικα», στη Συρία υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να καταρρεύσει το κεντρικό κράτος. Επιπλέον, δεν µπορεί ναείναι κανείς σίγουρος για το ποιόν των ανθρώπων που διαδηλώνουν. Αυτό που πρέπει µε κάθε τρόπο να αποφευχθεί είναι η αντικατάσταση ενός αυταρχικού καθεστώτος από άλλους αυταρχισµούς.

Μπορεί λοιπόν να γίνει ένας πρώτος απολογισµός; Οχι, είναι πολύ νωρίς. Το µόνο που µπορεί να πει κανείς για τις αραβικές εξεγέρσεις είναι εκείνο που είχε πει ο Χέγκελ για το 1789: «Ηταν µια υπέροχη ανατολή του ήλιου»…