Κολληµένοι µε τον Στάλιν

Οι ηγέτες της Κούβας έδειξαν από την αρχή τις προθέσεις τους. Συγκάλεσαν το 6ο συνέδριο του Κοµµουνιστικού Κόµµατος στην πεντηκοστή επέτειο του συνεδρίου της Πλάγια Χιρόν, τον Απρίλιο του 1961, κατά το οποίο διακηρύχθηκε ο «σοσιαλιστικός» χαρακτήρας της επανάστασης. Η υιοθέτηση του µοναδικού κόµµατος, της κρατικής οικονοµίας και της µαρξιστικής-λενινιστικής ιδεολογίας, η πρόσδεση δηλαδή στο σοβιετικό στρατόπεδο, θεωρήθηκε τότε αναγκαία για να αντιµετωπιστεί ο µεγάλος εχθρός, οι Ηνωµένες Πολιτείες φυσικά, ένα τέρας στο οποίο συγχωνεύονταν η κακία της αυτοκρατορίας και η µοχθηρία των προδοτών. Μισό αιώνα αργότερα, ο εχθρός ουσιαστικά δεν υπάρχει πια, αλλά το σοβιετικό µοντέλο επιβεβαιώνεται.

Στην πραγµατικότητα, γράφει ο κουβανός ιστορικός Ραφαέλ Ρόχας στην «Ελ Παΐς», το παιχνίδι κρίθηκε πριν ανοίξει το συνέδριο: όταν απορρίφθηκαν 45 προτάσεις µε το αιτιολογικό ότι υποστήριζαν τη «συγκέντρωση της ιδιοκτησίας», κάτι που βρίσκεται «σε ανοιχτή αντίθεση µε την ουσία του σοσιαλισµού». Η Κούβα είναι βέβαια η χώρα όπου κατ’ εξοχήν η ιδιοκτησία είναι συγκεντρωµένη – αλλά στα χέρια του Κράτους. Κατά τα άλλα οι προτάσεις εκείνες όχι µόνο δεν προέβλεπαν µια νεοφιλελεύθερη ιδιωτικοποίηση, αλλά αρκούνταν να ζητούν το άνοιγµα µικρών και µεσαίων ιδιωτικών επιχειρήσεων µε µεγαλύτερες δυνατότητες πρόσληψης εργαζοµένων. ∆εν έφτασαν όµως ποτέ στο συνέδριο, ούτε καν για να αποδοκιµαστούν.

Θυµίζοντας τη φρασεολογία του αδελφού του για το «µέλι της εξουσίας», µε το οποίο είχε δικαιολογηθεί η αποποµπή του Κάρλος Λάχε και του Φελίπε Πέρες Ρόκε, ο Ραούλ Κάστρο αναγνώρισε ότι για οπορτουνιστικούς λόγους προωθήθηκαν εσπευσµένα σε υψηλά αξιώµατα «άπειρα και ανώριµα στελέχη», µε αποτέλεσµα να µην υπάρχει σήµερα µια δεξαµενή ικανών ανθρώπων να ασκήσουν την εξουσία. Και ποιος θα λύσει αυτό το πρόβληµα; Μα ο ίδιος φυσικά, στα ογδόντα του, που θα είναι ο πρώτος γραµµατέας για τα επόµενα πέντε χρόνια και, προσοχή, η θητεία του δεν θα είναι πλέον δυνατό να ανανεωθεί παρά µία, µόνο µία φορά! Στα ενενήντα του δηλαδή θα αποσυρθεί. ∆εύτερος γραµµατέας του κόµµατος ορίστηκε ο επίσης 80χρονος Χοσέ Ραµόν Ματσάδο Βεντούρα, που είναι ήδη δεύτερος στην ιεραρχία του κράτους και της κυβέρνησης.

Με αυτήν τη συγκέντρωση εξουσιών – σηµειώνει ο Ρόχας – η παλιά γενιά διεκδικεί κληρονοµικά δικαιώµατα στο κουβανικό έθνος, που όµοιά τους συναντάµε µόνο στον σταλινισµό. Στις περιπτώσεις τουλάχιστον του Βιετνάµ ή της Κίνας, το κοµµουνιστικό κόµµα έκοψε τον οµφάλιο λώρο που το συνέδεε µε τους ιστορικούς ηγέτες και θέσπισε αξιοκρατικά κριτήρια για το µέλλον. Ο Φιντέλ, ο Ραούλ και ο Ματσάδο Βεντούρα έδειξαν έτσι ότι είναι πιο πιστοί στον Στάλιν παρά στον Μάο.

Στο συνέδριο αυτό, προκρίθηκε η συνέχεια έναντι της αλλαγής και η διατήρηση του καθεστώτος της ιστορικής ελίτ έναντι της ελεύθερης διακίνησης προγραµµάτων και αυτόνοµων ηγετών. Και το γεγονός αυτό θα µετατρέψει µοιραία τις «λύσεις» του Ραούλ Κάστρο σε εργοστάσιο παραγωγής νέων προβληµάτων.