Τα απομνημονεύματα ενός «διαταραγμένου»

Ένα από τα δύο συμβαίνει. Είτε ο Τζον Γκίντερ Ντιν είναι ανισόρροπος, όπως τον είχε χαρακτηρίσει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πριν τον αποκαταστήσει, είτε είναι ένας τίμιος και σώφρων διπλωμάτης που οι καταγγελίες του πρέπει να εξεταστούν σοβαρά.

O Ντιν ξεκίνησε τη μακρά διπλωματική του σταδιοδρομία στις αρχές της δεκαετίας του ΄60, σε χώρες της Δυτικής Αφρικής που είχαν μόλις αποκτήσει την ανεξαρτησία τους. Εβραίος, που η οικογένειά του διέφυγε από το Ολοκαύτωμα, υπηρέτησε στη συνέχεια στο Βιετνάμ (όπου ήταν ένας «νομιμόφρων διαφωνών»), στην Καμπότζη, στη Δανία, στον Λίβανο, στην Ταϊλάνδη και την Ινδία. Οι απόψεις του δεν ταυτίζονταν πάντα μ΄ εκείνες των προϊσταμένων του: υποστήριζε, για παράδειγμα, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έπρεπε να είχαν προσπαθήσει να διαπραγματευτούν με τους Ερυθρούς Χμερ αντί να αφήσουν τη χώρα στις άγριες διαθέσεις τους. Η μεγάλη, και μοιραία, διαφωνία του με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ εκδηλώθηκε όμως μετά τον θάνατο του Πακιστανού προέδρου Ζία ουλ Χακ κατά τη συντριβή του αεροσκάφους του, τον Αύγουστο του 1988. Ο Ντιν πληροφορήθηκε από ανώτατες πηγές στο Νέο Δελχί ότι πίσω από το δυστύχημα βρισκόταν πιθανότατα η Μοσάντ και/ή οι ινδικές μυστικές υπηρεσίες, που ανησυχούσαν για το πυρηνικό πρόγραμμα του Πακιστάν. Αμέσως επέστρεψε στην Ουάσινγκτον για να ενημερώσει τους ανωτέρους του. Η αντίδραση των τελευταίων ήταν να τον χαρακτηρίσουν πνευματικά διαταραγμένο και να τον απολύσουν από το σώμα ύστερα από τριάντα χρόνια υπηρεσίας.

Είναι αλήθεια πως η θέση του Ντιν είχε επιβαρυνθεί και από ένα άλλο γεγονός. Όπως γράφει στα απομνημονεύματά του, που θα κυκλοφορήσουν τον ερχόμενο μήνα με τίτλο «Ζώνες Κινδύνου: Ο αγώνας ενός διπλωμάτη για τα συμφέροντα της Αμερικής», τον Αύγουστο του 1980 αποτέλεσε στόχο δολοφονικής επίθεσης στη Βηρυτό. Τα όπλα που χρησιμοποίησαν οι τρομοκράτες είχαν κατασκευαστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και είχαν παραδοθεί στους Ισραηλινούς, οι οποίοι στη συνέχεια τα έδωσαν σε μια χριστιανική παραστρατιωτική οργάνωση. «Είμαι απόλυτα πεισμένος ότι η Μοσάντ ήταν αναμειγμένη στην επίθεση», γράφει ο 82χρονος πρώην διπλωμάτης, που είχε επικριθεί τότε από πολιτικούς και μέσα ενημέρωσης του Ισραήλ για τις επαφές του με τους Παλαιστινίους. «Το Ισραήλ προσπάθησε να με δολοφονήσει δι΄ αντιπροσώπου».

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ είχε ερευνήσει κι εκείνη την υπόθεση, χωρίς να μάθει ποτέ κανείς τα πορίσματά του. Ο Ντιν, πάντως, όχι μόνο αποκαταστάθηκε (όταν ήταν πια ακίνδυνος), αλλά και βραβεύτηκε για τις υπηρεσίες του. «Αρκετά χρόνια αργότερα», γράφει, «έμαθα ποιος είχε δώσει την εντολή να χαρακτηριστώ διαταραγμένος. Ηταν ο ίδιος άνθρωπος που θα με επαινούσε στη συνέχεια για τις υπηρεσίες μου: ο τότε υπουργός Εξωτερικών Τζορτζ Σουλτς». Όταν το περιοδικόΝέισιοντον ρώτησε την περασμένη εβδομάδα γιατί το έκανε αυτό ο Σουλτς, ο Ντιν απάντησε: «Τον ανάγκασαν».