Ακρότητες και δόγματα
«Οι κυβερνήσεις, οι τράπεζες και τα οικονομικά ιδρύματα μοιάζουν με έναν τυφλό που προσπαθεί να βγει από έναν λαβύρινθο κτυπώντας τους τοίχους με διάφορα μπαστούνια».
OΈρικ Χόμπσμπομ είναι πάντα ευθύς στις αναλύσεις του και καίριος στις επισημάνσεις του. Αλλά ούτε αυτός ισχυρίζεται πως γνωρίζει την έξοδο από την κρίση. Αυτό που γνωρίζει είναι πως απέτυχαν και τα δύο συστήματα που δοκιμάστηκαν τον περασμένο αιώνα: οι κεντρικά σχεδιασμένες οικονομίες σοβιετικού τύπου και η ανεξέλεγκτη καπιταλιστική οικονομία της ελεύθερης αγοράς. Το μέλλον- γράφει ο Βρετανός ιστορικός στηνΓκάρντιανανήκει στις μεικτές οικονομίες, όπου το ιδιωτικό συνυπάρχει με το δημόσιο. Η ακριβής σύνθεση του μείγματος είναι το μεγάλο ερώτημα των ημερών μας. Για να μην επαναληφθούν όμως τα λάθη του παρελθόντος, θα πρέπει όλοι να θυμούνται κάτι: ότι η οικονομική ανάπτυξη, και η ευημερία στην οποία οδηγεί, δεν αποτελούν σκοπό, αλλά μέσο. Δεν αρκεί να αυξάνεται το εισόδημα και η κατανάλωση των ατόμων. Πρέπει και να διευρύνονται οι ευκαιρίες (αυτό που ο Αμάρτυα Σεν αποκαλεί «δυνατότητες») του συνόλου, μέσα από δημόσιες πρωτοβουλίες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Το πραγματικό κριτήριο της «επιτυχίας» του Λονδίνου δεν είναι το ποσοστό συνεισφοράς του στο βρετανικό ΑΕΠ ή ο αριθμός των εστιατορίων με αστέρια Μichelin, αλλά η ποιότητα των δημόσιων σχολείων και νοσοκομείων του.
Όλοι καταδικάζουν σήμερα τις ακρότητες που οδήγησαν στην κρίση. Όπως επισημαίνει όμως ο Χόμπσμπομ, πολύ λιγότεροι έχουν αναθεωρήσει τη στάση τους απέναντι σε βασικά δόγματα που οδήγησαν σε αυτές τις ακρότητες. Όπως ότι το μοντέλο της ιδιωτικής, κερδοφόρας επιχείρησης είναι πάντα ο αποτελεσματικότερος, και άρα ο καλύτερος, τρόπος να γίνονται τα πράγματα. Ή ότι το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στους πολύ πλούσιους και τους υπόλοιπους δεν έχει και τόση σημασία, αρκεί να βελτιώνεται λίγο η ζωή της πλειοψηφίας. Η συναίνεση είναι πλαστή. Και πουθενά δεν θα δοκιμαστεί περισσότερο αυτή η συναίνεση παρά στην αντιμετώπιση του μεγάλου προβλήματος του αιώνα: της περιβαλλοντικής κρίσης.
Δεν αρκούν τα πακέτα ανάκαμψης της οικονομίας. Πρέπει να αλλάξουμε και λογική. Το βρετανικό περιοδικό Νew Scientist, στηριζόμενο στις ιδέες ενός Αμερικανού ειδικού για τη βιώσιμη ανάπτυξη που λέγεται Χέρμαν Ντέιλι, περιέγραψε πριν από λίγους μήνες μια φανταστική κοινωνία που διέπεται από δύο βασικές αρχές: δεν χρησιμοποιούμε τους φυσικούς πόρους γρηγορότερα απ΄ όσο χρειάζονται για να ανανεωθούν και δεν πετάμε τα σκουπίδια μας γρηγορότερα απ΄ όσο χρειάζονται για να απορροφηθούν. Στην κοινωνία αυτή, ο φόρος εισοδήματος έχει αντικατασταθεί από έναν περιβαλλοντικό φόρο. Οι ανισότητες διορθώνονται με τρόπους που έχει προτείνει ο Πλάτων εδώ και τέσσερις αιώνες. Τα εισοδήματα είναι μικρότερα. Η ιδιοκτησία έχει διαφορετικό χαρακτήρα. Και δίνεται έμφαση σε αξίες που κοντεύουμε να ξεχάσουμεόπως ο χρόνος.
posted by Μιχάλης Μητσός @ 12:52 μ.μ.
4 comments
4 Comments:
Έγραψε ο σεβαστός καθηγητής Χομπσμπάουμ για "δημόσιο", και ο συνειρμός για το τι εστί διφθορά του δημοσίου, μου ήρθε υπό μορφή ανεκδότου, μιας και οι κουμπάροι ξαναέγιναν επίκαιροι.
At the height of a political corruption trial, the prosecuting attorney attacked a witness. "Isn't it true," he bellowed, "that you accepted five thousand dollars to compromise this case?"
The witness stared out the window, as though he hadn't hear the question.
"Isn't it true that you accepted five thousand dollars to compromise this case?" the lawyer repeated. The witness still did not respond.
Finally, the judge leaned over and said, "Sir, please answer the question."
"Oh," the startled witness said, "I thought he was talking to you."
Παρά ταύτα έχει δίκιο ο ιστορικός, έτσι δεν είναι nik-athenian;
Για την εσπερία πιθανότατα έχει δίκιο. Στη χώρα μας το "δημόσιο" συγχέεται με το πιθάρι των Δαναΐδων και ο μεγάλος ιδ. τομέας με αχόρταγους/ημιαυτόνομους σατράπες. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα.
απέτυχαν και τα δύο συστήματα που δοκιμάστηκαν τον περασμένο αιώνα: οι κεντρικά σχεδιασμένες οικονομίες σοβιετικού τύπου και η ανεξέλεγκτη καπιταλιστική οικονομία της ελεύθερης αγοράς.
Ας τα θεωρήσουμε για μια στιγμή δεδομένα αυτά. Τότε,
Το μέλλον [που] ανήκει στις μεικτές οικονομίες, όπου το ιδιωτικό συνυπάρχει με το δημόσιο, δεν μπορεί να είναι απλά ένας ποσοτικός συνδυασμός μεταξύ δύο συστημάτων που απότυχαν. Όχι οτι αυτό είναι λογικώς αδύνατο, αλλά γιατί αν ισχύει αυτό τότε πρέπει να δεχτούμε οτι τα συστήματα που κατέρρευσαν, το έπαθαν από κάποιο λάθος... δοσολογίας και όχι από αντιθέσεις που διατρέχουν όλες τις παραλλαγές και τις μορφές τους.
Η εκτίμηση λοιπόν οτι τα δύο συστήματα (υπό του ενός εκ των οποίων ζούμε σήμερα) απέτυχαν, καλεί απευθείας για κοινωνική ανατροπή. Τι έχει να μας πει επ'αυτού ο Ε.Χόπσμπωμ, δεδομένου οτι, όπως συνετά διαπιστώνει συγκάτοικός σου στήλη,
"Το σύστημα που πέρασε κάποτε τον κόσμο από το σκοτάδι στο φως, φαίνεται πως τα έχει κάψει πια τα κεριά του. Και βρίσκεται σήμερα σε τέτοιο αδιέξοδο, που νιώθει αναγκασμένο να καταργεί τις ίδιες τις ιδρυτικές αρχές του";;
Δημοσίευση σχολίου
<< Home