Ας γιορτάσουμε την κρίση!

Την ώρα που ο πλανήτης μαστίζεται από την ύφεση, αυτός μιλά για ηδονισμό. Στους πολιτικούς και τους οικονομολόγους που μιλούν για οικονομική κρίση επειδή τα νούμερα δεν βγαίνουν και η μηχανή δεν δουλεύει όπως θα έπρεπε, εκείνος απαντά ότι η κοινωνία γιορτάζει την ελαφρότητά της. Παραφράζοντας τον φιλόσοφο Ζαν Μπωντριγιάρ, που είχε πει ότι η περιγραφή της πτώσης των Διδύμων Πύργων είναι σημαντικότερη από την ίδια την τρομοκρατική πράξη, ο Μισέλ Μαφεσολί αναφωνεί: «Η κρίση για την οποία μας μιλούν στην πραγματικότητα δεν υπάρχει!».

Ο Μαφεσολί διδάσκει Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Εδώ και χρόνια αμφισβητεί την έννοια της «κοινωνίας των μαζών» και υποστηρίζει ότι ο σημερινός κόσμος αποτελείται από μια σειρά φυλών που συνδετικός τους κρίκος είναι τα συναισθήματα και τα σύμβολα. Αυτό που πραγματικά καταρρέει- λέει σε συνέντευξή του στο περιοδικό Λ΄ Εσπρέσσο - δεν είναι ο κόσμος, όπως προσπαθούν να μας πείσουν τα μέσα ενημέρωσης. Είναι ένα μοντέλο ζωής και κοινωνίας που για αιώνες αποτελούσε τη βάση του σύγχρονου πολιτισμού. Οι ηγετικές τάξεις και οι διανοούμενοι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι ο μύθος της προόδου αποτελεί το θεμέλιο της κοινωνίας. Οι καθημερινοί άνθρωποι όμως, και κυρίως οι νέοι, δεν θεωρούν πλέον ότι η εργασία και η παραγωγή παίζουν κεντρικό ρόλο στην ύπαρξή τους. Αυτό δεν σημαίνει ότι αδιαφορούν για τη δουλειά τους. Αρνούνται όμως να οικοδομήσουν την ταυτότητά τους γύρω από αυτήν.

Η δυτική εκδοχή της νεωτερικότητας, συνεχίζει ο Γάλλος κοινωνιολόγος, περιστρεφόταν πάντα γύρω από το μοντέλο του homo sapiens, ενός ανθρώπου ορθολογικού, χωρίς πάθη. Με τον τρόπο αυτό στραγγαλίστηκαν οι ανθρώπινες ορμές και θυσιάστηκε η έμφυτη τάση του ανθρώπου προς το άχρηστο. Τα ένστικτα αυτά έρχονται σήμερα με ορμή στην επιφάνεια. Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά πολλές από τις οικονομικές καταστροφές αυτών των ημερών, θα διαπιστώσουμε ότι οφείλονται στην ελαφρότητα και την παιχνιδιάρικη διάθεση μερικών επενδυτών ή χάκερ. Ο Ζερόμ Κερβιέλ, που έκλεψε 5 δισεκατομμύρια ευρώ από τη Σοσιετέ Ζενεράλ, δήλωσε στο δικαστήριο ότι το έκανε για να διασκεδάσει. Ο homo ludens παίρνει την εκδίκησή του από τον homo sapiens.

Κι αν όλα έχουν σχέση με τις ορμές και το παιχνίδι, γιατί ο Μαφεσολί ονόμασε το τελευταίο του βιβλίο Αποκάλυψη ; «Η κυριολεκτική σημασία της αποκάλυψης είναι ότι πρόκειται για μια τραγωδία εξαιτίας της οποίας ολοκληρώνεται μια εποχή και αρχίζει μια άλλη. Εκφυλίζοντας τον κόσμο σε μια σειρά ποσοτικών αρχών, είναι προφανές ότι η κοινωνία μας οδηγήθηκε σε μια ακραία φτώχεια. Η ευμάρεια δημιούργησε μια πνευματική φτώχεια που υπονομεύει τις βάσεις του συστήματος».