Οι γάμοι στη μειοψηφία

«Δεν ανησυχούμε πια γι΄ αυτό το ζευγάρι. Έχει ήδη τρία παιδιά- ίσως να μη χρειάζονται άλλα συστατικά σε μια συνταγή της ευτυχίας».
(Βetter Ηomes and Gardens, 1944)

Στη μυθιστορηματική τετραλογία του «Λαγού», ο πρόσφατα χαμένος Τζον Άπνταϊκ περιγράφει τα προβλήματα και τις συγκρούσεις που ζει ένα παντρεμένο ζευγάρι επί τέσσερις συναπτές δεκαετίες. Στο μυθιστόρημά του «Ο Δρόμος της Επανάστασης», στο οποίο στηρίζεται η ταινία που προβάλλεται αυτές τις ημέρες στις αθηναϊκές αίθουσες, ο Ρίτσαρντ Γέιτς παρακολουθεί ένα ζευγάρι που δεν μπορεί να συμφωνήσει σε βασικές επιλογές της ζωής και φτάνει μοιραία σε μια τραγική λύση. Και οι δύο Αμερικανοί συγγραφείς εκφράζουν την απαισιοδοξία τους για το μέλλον του γάμου, ενός θεσμού ο οποίος μοιάζει να μην ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής.

Σύμφωνα με στοιχεία της βρετανικής Στατιστικής Υπηρεσίας, τα οποία επικαλείται ο Τιμ Λοτ στην Ιντιπέντεντ, το 2010 τα ανύπαντρα ζευγάρια θα ξεπεράσουν για πρώτη φορά στη Βρετανία τα παντρεμένα. Επιπλέον, το ποσοστό των διαζυγίων πλησιάζει ταχύτατα το 50%. Με άλλα λόγια, οι γάμοι θα περάσουν σύντομα στη μειοψηφία. Οι φεμινίστριες, ή τουλάχιστον οι πιο μαχητικές από αυτές που χαρακτήριζαν ανέκαθεν τον γάμο κάτι το πατριαρχικό και περιοριστικό, δικαιώνονται. Πού να οφείλεται αυτό το φαινόμενο; Στην υποχώρηση της θρησκείας; Στη συνειδητοποίηση ότι ένα παντρεμένο ζευγάρι πληρώνει περισσότερους φόρους; Στην απόφαση πολλών κυβερνήσεων να προσφέρουν στα ανύπαντρα ζευγάρια τα ίδια δικαιώματα με τα παντρεμένα;

Για τον Βρετανό αρθρογράφο, ίσως το κλειδί να είναι τα παιδιά. Όπως γράφει, μια φορά σε όλη του τη ζωή θυμάται τον πατέρα του να χάνει την ψυχραιμία του και να δέρνει τον μικρό του αδελφό: όταν ο τελευταίος μίλησε ά σχημα στη μητέρα του. Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς μια αντίστοιχη σκηνή στις σημερινές οικογένειες. Η φράση «περίμενε να έρθει ο πατέρας σου, και θα δεις» ανήκει στο παρελθόν. Το αίσθημα της πίστης εκδηλώνεται από τον κάθε γονιό προς τα παιδιά, όχι προς τον ή τη σύζυγό του. Προτεραιότητα έχει η εκπλήρωση των επιθυμιών των παιδιών, όχι του ζευγαριού. Κι αν αυτό οδηγεί (θεωρητικά τουλάχιστον) σε πιο ευτυχισμένα παιδιά, οδηγεί ταυτόχρονα σε πιο δυστυχισμένους γάμους. Η συνταγή του περιοδικού Βetter Ηomes and Gardens έχει αντιστραφεί.

Ίσως πάλι το πρόβλημα να είναι βαθύτερο. Παρά τους αγώνες που έχουν γίνει για την ισότητα των δύο φύλων, ίσως πραγματικά οι άνδρες και οι γυναίκες να απέτυχαν να καταλάβουν ο ένας τον άλλο. Πριν από λίγες ημέρες δημοσιεύσαμε σ΄ αυτές τις σελίδες ένα θέμα από το Νew Υork Τimes Μagazine για το άλυτο μυστήριο της γυναικείας επιθυμίας- και το θέμα αυτό εκτοξεύτηκε στην κορυφή της αναγνωσιμότητας. Χρειάζεται κι άλλη απόδειξη;