Η νέα ρεαλπολιτίκ είναι κοσμοπολίτικη

Στη Βρετανία πολλαπλασιάζονται οι απεργίες κατά της παρουσίας εργαζομένων από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες άρχισε μια τηλεοπτική εκστρατεία κατά της εισόδου ξένων ειδικευμένων εργατών. Να ταμπουρωθούμε λοιπόν, για να σώσουμε ό,τι μπορούμε;

Το δόγμα της εθνικής ρεαλπολιτίκ είναι απλό: τα εθνικά συμφέροντα πρέπει να εκπληρώνονται με εθνικές πολιτικές. Αυτό το δόγμα χρησίμευε πριν από την εποχή της επανάστασης των τηλεπικοινωνιών και του Ιnternet. Τώρα πια δεν είναι απλώς άχρηστο αλλά και επικίνδυνο. Και πρέπει να αντικατασταθεί από αυτό που ο Γερμανός κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ αποκαλεί «κοσμοπολίτικη ρεαλπολιτίκ» ή πολιτική των «χρυσών αλυσίδων», τη δημιουργία δηλαδή ενός πυκνού δικτύου συμμαχιών και υπερεθνικών αλληλεξαρτήσεων, μέσω των οποίων θα αποκατασταθούν η μετα-εθνική εθνική κυριαρχία και η οικονομική ευημερία.

Αν δεν είχε εκδηλωθεί αυτή η οικονομική κρίση, γράφει ο Μπεκ στην Ελ Παΐς, θα έπρεπε να την εφεύρουμε. Και αυτό, για να μάθουν η Αγγελα Μέρκελ και ο υπουργός της επί των Οικονομικών Πέερ Στάινμπρεκ αυτό που έχουν καταλάβει οι συνάδελφοί τους στο Λονδίνο, το Παρίσι, τη Μαδρίτη και- ώς ένα βαθμό- στην Ουάσιγκτον, ότι όποιος επιλέγει τον δρόμο του εθνικισμού δρα εν τέλει με αντιπατριωτικό τρόπο. Μόνο όταν πηγαίνει καλά η Ευρώπη, πηγαίνει καλά και η Γερμανία. Μόνο όταν πηγαίνει καλά ο κόσμος, μπορεί η πρώτη εξαγωγός χώρα του πλανήτη- δηλαδή η Γερμανία - να πωλήσει τα προϊόντα της. Είναι απορίας άξιον πώς δεν το καταλαβαίνουν αυτό στη Γερμανία και επιμένουν στον δρόμο του προστατευτισμού. Επιτέλους, γιατί οι Γερμανοί ευρωπαϊστές δεν βάζουν τις φωνές;

Ο κοσμοπολίτικος ρεαλισμός έχει να κάνει με το άνοιγμα των θεσμών των εθνικών κρατών ώστε να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της παγκόσμιας εποχής. Με τη μεταχείριση των μειονοτήτων, των ξένων, των περιθωριακών. Με το πρόβλημα που θέτουν τα ανθρώπινα δικαιώματα διαφορετικών ομάδων σε σχέση τόσο με την εδραίωση όσο και με τη μεταρρύθμιση της δημοκρατίας. Με την προσπάθεια να αποφευχθούν οι εκρήξεις βίας λόγω της δυσαρέσκειας και της απογοήτευσης των ατόμων. Είναι η επόμενη μεγάλη ιδέα που πρέπει να δοκιμαστεί, μετά την αποτυχία του εθνικισμού, του κομμουνισμού, του σοσιαλισμού και του νεοφιλελευθερισμού. Είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για να επιβιώσει η ανθρωπότητα κατά τον 21ο αιώνα χωρίς να περιπέσει στη βαρβαρότητα.

Ας αποκαλέσουμε «πρώτη νεωτερικότητα» το σύνολο των ιδεών για την οικονομία, την κοινωνία και την πολιτική που έχουν διατυπωθεί στο πλαίσιο των εθνικών κρατών. Και «δεύτερη νεωτερικότητα» τις παγκόσμιες οικονομικές και οικολογικές κρίσεις, τις αυξανόμενες ανισότητες και τις προκλήσεις της πολιτιστικής, πολιτικής και στρατιωτικής παγκοσμιοποίησης. Μόνο αν κάνουμε διάκριση ανάμεσα σε αυτές τις δύο έννοιες- καταλήγει ο Μπεκ- θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τα προστατευτικά αντανακλαστικά που, μετά τη διάλυση της διπολικής παγκόσμιας τάξης, απειλούν να οδηγήσουν την Ευρώπη σε πνευματική και πολιτική παράλυση.