Η ώρα του διαλόγου

Ίσως λίγοι να το πρόσεξαν. Στην αρχή της ομιλίας του, ο Ομπάμα είπε «Είμαστε ένα έθνος χριστιανών και μουσουλμάνων», έκανε μια παύση, και συνέχισε: «και εβραίων, ινδουιστών και αθέων».

Ίσως βέβαια να ήταν τυχαία αυτή η παύση. Ίσως ο πρόεδρος να ήθελε σ΄ εκείνο ακριβώς το σημείο να πάρει μια ανάσα (αλλά ήταν μόνο στην αρχή) ή να είχε τρακ επειδή μιλούσε μπροστά σε μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια κόσμο (δεν το έδειξε στην υπόλοιπη ομιλία του). Για τον Γάλλο ισλαμολόγο Ζιλ Κεπέλ, πάντως, αυτή η παύση ισοδυναμεί με μια μικρή επανάσταση. Η συγκεκριμένη ιεράρχηση, η αναφορά δηλαδή πρώτα στους μουσουλμάνους και στη συνέχεια- ύστερα από ένα κενό- στους εβραίους, αποκαλύπτει ποια θα είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Ομπάμα: η σύσφιγξη των δεσμών με τον μουσουλμανικό κόσμο, η αποκατάσταση ενός διαλόγου βασισμένου «στο αμοιβαίο συμφέρον και σεβασμό», όπως τόνισε σε ένα άλλο σημείο. Η ασφάλεια του Ισραήλ θα εξακολουθήσει φυσικά να κατέχει κεντρικό ρόλο στην αμερικανική πολιτική, λέει ο Κεπέλ στη Ρεπούμπλικα . Αλλά ο μουσουλμανικός κόσμος αποκτά ξαφνικά μια ιδιαίτερη βαρύτητα.

Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της ισραηλινής κυβέρνησης Χαϊμ Ραμόν, η αμερικανική πολιτική στη Μέση Ανατολή δεν πρόκειται να αλλάξει: θα εξακολουθήσει να βασίζεται στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας και υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης του ισραηλινού με το παλαιστινιακό κράτος. Αν το δεύτερο σκέλος της φράσης είναι βέβαιο, το πρώτο είναι συζητήσιμο. Οι τρομοκράτες για το Ισραήλ ίσως να μην είναι ίδιοι με τους τρομοκράτες για τον Ομπάμα. Πρώτα απ΄ όλα, η ίδια η λέξη «τρομοκρατία» απουσίαζε σχεδόν επιδεικτικά από τον λόγο του νέου προέδρου. Ύστερα, η επιλογή του Τζορτζ Μίτσελ ως απεσταλμένου στη Μέση Ανατολή μάλλον δεν ικανοποιεί και τόσο το Ισραήλ. Γιος ενός Ιρλανδού και μιας Λιβανέζας μετανάστριας, γνωστός από τις ειρηνευτικές του προσπάθειες στη βόρεια Ιρλανδία, ο 75χρονος πρώην γερουσιαστής είχε ζητήσει το 2001 με έκθεσή του από το Ισραήλ να σταματήσει τον εποικισμό των παλαιστινιακών εδαφών και να πάψει να πυροβολεί άοπλους διαδηλωτές. Αν κρίνουμε από τις θηριωδίες που συνέβησαν στη Γάζα, μάλλον οι Ισραηλινοί δεν τον άκουσαν...

Για τον Μπους, τα πράγματα ήταν απλά: όλοι οι ισλαμιστές είναι τρομοκράτες, είτε πρόκειται για την αλ-Κάιντα είτε για τη Χαμάς, τους Ταλιμπάν ή τους αντάρτες του Ιράκ. Η πολιτική του Ομπάμα μάλλον δεν θα είναι τόσο ισοπεδωτική. Όπως επισημαίνει στην Ελ Παΐς ένας άλλος γνωστός Γάλλος ισλαμολόγος, ο Ολιβιέ Ρουά, η Χαμάς δεν είναι τίποτα άλλο από ένα παραδοσιακό παλαιστινιακό εθνικιστικό κίνημα με ισλαμική ενδυμασία, οι Ταλιμπάν εκφράζουν την ταυτότητα των Παστούν και οι Ιρακινοί αντάρτες θέλουν μέρος της εξουσίας. Όλες οι στρατιωτικές λύσεις εναντίον τους, στο πλαίσιο του «πολέμου κατά του τρόμου», έχουν αποτύχει. Ήλθε λοιπόν η ώρα του διαλόγου.