Οι δίκαιοι πόλεμοι και ο κρατικός τρόμος

O Αμερικανός συγγραφέας και φιλόσοφος Μάικλ Γουόλτσερ, γνωστός από το βιβλίο του «Δίκαιοι και Άδικοι Πόλεμοι», έγραψε το 2002 πως ένα από τα προβλήματα της Μέσης Ανατολής είναι η υπεραπλούστευση της σύγκρουσης των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων. Στην πραγματικότητα, συνέχισε, διεξάγονται τέσσερις πόλεμοι σε διαφορετικές στιγμές, ο καθένας από τους οποίους απαιτεί μια διαφορετική ηθική απάντηση. Ένας παλαιστινιακός πόλεμος με στόχο την καταστροφή του Ισραήλ. Ένας παλαιστινιακός πόλεμος για τον τερματισμό της κατοχής και τη δημιουργία ενός κράτους δίπλα στο Ισραήλ. Ένας ισραηλινός πόλεμος με στόχο την ασφάλεια στο εσωτερικό των συνόρων του 1967. Και ένας ισραηλινός πόλεμος για το Μεγάλο Ισραήλ, τους οικισμούς και τα κατεχόμενα εδάφη.

Σύμφωνα με τον Γουόλτσερ, ο πρώτος πόλεμος είναι άδικος, ενώ ο δεύτερος θα μπορούσε να γίνει χωρίς τη χρήση βίας. Το βέβαιο πάντως είναι ότι «για να κερδηθεί ο δεύτερος, πρέπει να χαθεί ο πρώτος». Τι γίνεται όμως με τους ισραηλινούς πολέμους; Πότε ο δίκαιος πόλεμος για την υπεράσπιση της ύπαρξης του Ισραήλ μετατρέπεται σε έναν άδικο πόλεμο για την εξόντωση των αντιπάλων του; Με άλλα λόγια, στις πόσες εκατοντάδες νεκρά παιδιά, στα πόσα «χειρουργικά λάθη», αρχίζει να γέρνει η ζυγαριά προς την άλλη μεριά;

Τα περισσότερα παιδιά που έχουν σκοτωθεί στη Γάζα - έγραφε προχθές ο Γκίντεον Λέβι στη Χααρέτζ - δεν πέθαναν επειδή η Χαμάς τα χρησιμοποιούσε ως ασπίδα, αλλά επειδή ο ισραηλινός στρατός βομβάρδισε τα ίδια, τις οικογένειές τους ή τα σπίτια τους. «Να γιατί το αίμα των παιδιών της Γάζας δεν έχει βάψει τα χέρια της Χαμάς, αλλά τα δικά μας».

Ο Γουόλτσερ έχει προτείνει και έναν άλλο όρο που καθορίζει το πότε είναι δικαιολογημένος ο κρατικός τρόμος: την «ανώτατη έκτακτη ανάγκη». Οι Σύμμαχοι αναγκάστηκαν να βομβαρδίσουν τη Δρέσδη, σκοτώνοντας δεκάδες χιλιάδες αμάχους, όταν βρέθηκαν μπροστά στην εφιαλτική προοπτική να ηττηθούν από τους ναζί. Με την ίδια λογική, το Ισραήλ θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι ισοπεδώνει τη Λωρίδα της Γάζας μπροστά στον κίνδυνο οι ρουκέτες της Χαμάς να πλήξουν μια πόλη σαν το Τελ Αβίβ. Όπως σημειώνει όμως ο αρχισυντάκτης της Ομπζέρβερ Πίτερ Μπόμοντ, στην κατηγορία της «ανώτατης έκτακτης ανάγκης» θα μπορούσε να εμπίπτουν και οι επιπτώσεις από τον οικονομικό αποκλεισμό της Γάζας. Εξαιτίας του αποκλεισμού αυτού, τον οποίο το Ισραήλ αρνήθηκε να άρει παρόλο που ήταν υποχρεωμένο με βάση τη συμφωνία εκεχειρίας, η κοινωνία της Γάζας έφτασε στα όρια της αποσύνθεσης, η οικονομία κατέρρευσε, και ένας στους δύο κατοίκους ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας. Παρόλο λοιπόν που η Γάζα δεν αποτελεί κράτος, και στην ουσία είναι εξίσου κατεχόμενη με τη Δυτική Όχθη, μήπως όλα τα παραπάνω δικαιολογούν τον «κρατικό τρόμο» της Χαμάς;