Η επιστήμη κατά της φτώχειας

Γιατί, παρ΄ όλες τις προσπάθειες που έχουν γίνει, είναι τόσο δύσκολο να καταπολεμηθεί η φτώχεια; Γιατί τα σχετικά προγράμματα αλλού πάνε καλά κι αλλού αποτυγχάνουν;

Δύο είναι οι λύσεις που δοκιμάζονται συνήθως για την καταπολέμηση της φτώχειας. Η μία είναι να διατίθενται χρήματα, που μοιραία πρέπει συνεχώς να αυξάνονται. Η άλλη είναι να παραδίδονται οι φτωχοί στο έλεος της αγοράς. Μια 36χρονη Γαλλίδα διανοούμενη έρχεται τώρα να προτείνει έναν τρίτο δρόμο: τη χρησιμοποίηση της επιστήμης προκειμένου η εφαρμογή των προγραμμάτων κατά της φτώχειας να γίνεται με αποτελεσματικό τρόπο. Με αυτόν τον σκοπό ίδρυσε πριν από μερικά χρόνια με μερικούς συναδέλφους της το Ρoverty Αction Lab (Εργαστήρι Δράσης κατά της Φτώχειας). Με αυτό το αντικείμενο ξεκίνησε έναν κύκλο διαλέξεων στο «Έβερεστ της γαλλικής πνευματικής ζωής», το College de France, όπου κατέχει μια καινούργια έδρα που λέγεται «Γνώσεις εναντίον φτώχειας».

Πρώην συνεργάτις γνωστών οικονομολόγων όπως ο Τζέφρι Σακς, και τακτική αρθρογράφος της Λιμπερασιόν , η Ντυφλό πιστεύει ότι τα προγράμματα κατά της φτώχειας μπορεί να αξιολογούνται με «τυχαίες δοκιμές» (random testing), όπως κάνουν οι φαρμακευτικές εταιρείες με τα φάρμακα. Σε ένα από τα πιο γνωστά της άρθρα αναλύει μια μεταρρύθμιση του διοικητικού μηχανισμού στην Ινδία, στο πλαίσιο της οποίας ανατέθηκε στις διοικητικές περιφέρειες ενός κρατιδίου να διαχειριστούν τους τοπικούς πόρους, υπό τον όρο στο ένα τρίτο των περιφερειών (που επελέγησαν τυχαία) οι υπεύθυνοι να είναι γυναίκες. Όπως αποδείχθηκε, στις περιφέρειες αυτές το ποσοστό των δημοσίων δαπανών που διατέθηκε στην κοινωνική υποδομή (πόσιμο νερό, υγεία, εκπαίδευση) ήταν σημαντικά υψηλότερο. Αυτό δείχνει ότι οι επιπτώσεις της αποκέντρωσης στην καταπολέμηση της φτώχειας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την τοπική διακυβέρνηση. Κάνοντας ανάλογες συγκρίσεις σε διάφορες χώρες και διάφορους τομείς, η νεαρή φιλόσοφος και οι συνεργάτες της αποκόμισαν πολύτιμα συμπεράσματα, όπως για παράδειγμα ότι ένα πρόγραμμα είναι πιο αποτελεσματικό όταν συνοδεύεται από κάποιο «δώρο»: οι κάτοικοι ενός χωριού θα δεχθούν πιο εύκολα να πάρουν ένα φάρμακο αν συνοδεύεται από ένα κιλό φασόλια. Το σύνθημα «εκπαίδευση, εκπαίδευση, εκπαίδευση» δεν είναι αρκετό- πρέπει να εξασφαλίζεται ότι οι μαθητές και οι δάσκαλοι εμφανίζονται στο σχολείο. Και στις φτωχές χώρες έχει αποδειχθεί ότι η συμμετοχή αυξάνεται σημαντικά όταν συνοδεύεται από ένα δωρεάν γεύμα.

Η Εστέρ Ντυφλό είναι αριστερή (όπως έλεγε άλλωστε πάντα ο Άγγελος Ελεφάντης, ένας διανοούμενος είναι «μοιραία» αριστερός). Είναι στρατευμένη. Είναι νέα και μαχητική. Στην πρώτη διάλεξή της, την περασμένη Πέμπτη, σημειώθηκε κοσμοσυρροή, κι έμειναν έξω από το κτίριο εκατοντάδες άτομα, συμπεριλαμβανομένου του πρώην πρωθυπουργού Ντομινίκ ντε Βιλπέν. Το ίδιο γίνεται και στην Ελλάδα (όχι, δεν αναφερόμαστε στους πρώην πρωθυπουργούς) όταν έρχονται να μιλήσουν σημαντικές προσωπικότητες. Η δίψα για γνώση υπάρχει, κάπως πρέπει να μεταφραστεί και σε πράξη.