Μαθήματα δημοσιογραφίας

Ο Αλμπέρ Καμύ μπαίνει σε μια μπουάτ μαζί με τους συναδέλφους του από την εφημερίδα Combat, που αγωνίστηκε κατά της ναζιστικής κατοχής. Είναι ενθουσιασμένος, και αναφωνεί: «Αξίζει τον κόπο να αγωνίζεσαι για ένα τέτοιο επάγγελμα!».

Τη σκηνή αυτή την περιγράφει ο διευθυντής του Νουβέλ Ομπζερβατέρ Ζαν Ντανιέλ στο βιβλίο του «Ο Καμύ κόντρα στο ρεύμα», το οποίο έχει αφιερώσει στον φίλο του και μέντορά του. Θυμάται πολύ καλά πώς τον γνώρισε. Οι νέοι της γενιάς του που είχαν έφεση στο γράψιμο δεν έκαναν διάκριση ανάμεσα στη φιλοσοφία, τη λογοτεχνία, την πολιτική στράτευση και τη δημοσιογραφία. Οι θεοί της εποχής εκείνης- ο Χέμινγουεϊ, ο Ντος Πάσος, ο Στάινμπεκ, ο Μαλρώ- τα έκαναν όλα. Έτσι κι ο ίδιος, όταν τελείωσε το πρώτο του άρθρο, πίστεψε ότι ήταν έτοιμος να γράψει βιβλίο (δεν είχε άδικο: ώς τώρα έχει γράψει είκοσι τέσσερα!). Αλλά αφορμή για τη γνωριμία του με τον Καμύ δεν ήταν εκείνο το άρθρο, παρά το περιοδικό Caliban που εξέδιδε τότε. Και, φυσικά, ο πόλεμος της Αλγερίας.

Ογδόντα οκτώ ετών σήμερα, μια θρυλική πια μορφή της γαλλικής δημοσιογραφίας, ο Ντανιέλ εργάστηκε και ως συντάκτης και ως διευθυντής. Και με τις δύο ιδιότητές του βρέθηκε ανάμεσα στην εξουσία και την ιστορία. Ένας άνθρωπος με εξουσία- λέει σε συνέντευξή του στην Ελ Παΐς - είναι ένας άνθρωπος που κάτι κρύβει, κι ο δημοσιογράφος πρέπει να το ανακαλύψει. Να ανακαλύψει το έγκλημα, χωρίς να παρασύρεται από τις φιλοδοξίες του. Να αναγνωρίζει τον ολοκληρωτισμό και να τον καταγγέλλει: αυτή είναι η πρώτη υποχρέωση του δημοσιογράφου, σύμφωνα με τον Καμύ. Έχει άλλες τρεις. Να μη λέει ψέματα. Να αρνείται να υποταχθεί. Να απορρίπτει οποιαδήποτε μορφή δεσποτισμού, ακόμη και προσωρινού. Ο Ντανιέλ προσθέτει ακόμη μία: να γνωρίζει ο δημοσιογράφος τις παγίδες της τεχνολογίας. Στο κάτω κάτω, όταν έγραφε τον οδηγό του ο Καμύ δεν υπήρχε ακόμη η τηλεόραση.

Η δημοσιογραφία, λέει ο Ντανιέλ, συνίσταται στο να ζεις την ιστορία την ώρα που παράγεται. Άλλωστε, όλα τα εργαλεία της πρόγνωσης έχουν χαθεί. Δεν υπάρχει οικονομική επιστήμη, δεν υπάρχει αναλυτική γνώση της οικονομίας. Όλοι έχουν κάνει λάθος. Εδώ και δέκα χρόνια κάνουν όλοι λάθος. Και το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η απίστευτη ιστορία του Ομπάμα. Ποιος την προέβλεψε, ποιος μπορούσε να την προβλέψει;

Τελικά είχε δίκιο ο Καμύ; Αξίζει τον κόπο να παλεύει κανείς γι΄ αυτό το επάγγελμα; Ο βετεράνος Γάλλος δημοσιογράφος κάνει μια μακρά παύση, προτού απαντήσει. «Αξίζει τον κόπο. Ναι, πιστεύω πως αξίζει τον κόπο. Άργησα να απαντήσω γιατί τελευταία είμαι πολύ ανήσυχος, και κάπως απαισιόδοξος. Ας πούμε, όμως, πως αξίζει τον κόπο».