Όταν οι μπλόφες τιμωρούνται

Τελικά ο Μαρξ έκανε λάθος. Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται μόνο εν είδει φάρσας, αλλά και τραγωδίας, τα παθήματα δεν γίνονται μαθήματα και, στην πολιτική τουλάχιστον, την πληρώνουν πάντα οι αδύνατοι.

Από επετειακή άποψη, αισθάνεται κανείς τον πειρασμό να κάνει μια παράτολμη σύγκριση. Σαράντα ακριβώς χρόνια μετά την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία, τα ρωσικά τανκς κυκλοφορούν και πάλι στους δρόμους μιας μικρής χώρας (της Γεωργίας), τρομοκρατώντας τον πληθυσμό της και επιβάλλοντας στην ηγεσία της τις επιλογές της υπερδύναμης. Την ίδια ώρα, ένας Ρώσος στρατηγός απειλεί μια άλλη χώρα που τολμά να ακολουθήσει αυτόνομη πολιτική (την Πολωνία) ότι μπορεί να αποτελέσει πυρηνικό στόχο. Αλλά η σύγκριση είναι παραπλανητική, οι συνθήκες είναι διαφορετικές, η Γεωργία δεν είναι η Τσεχοσλοβακία του 21ου αιώνα, τη σύγκρουση την προκάλεσε εκείνη, η Ρωσία κατάλαβε ότι ούτε η Αμερική ούτε η Ευρώπη επρόκειτο να την υποστηρίξουν και την τιμώρησε παραδειγματικά. Δηλαδή τιμώρησε τους αδύνατους, τους άμαχους, υπολογίζοντας ότι ο ηγέτης τους, ο τυχοδιώκτης Σαακασβίλι, θα πληρώσει στην επόμενη φάση και η χώρα του θα επιστρέψει εκ νέου στη ρωσική επιρροή.

Όχι, η καταλληλότερη σύγκριση δεν είναι με το 1968, αλλά με το 1992, όταν η Γεωργία του Έντουαρντ Σεβαρντνάντζε έστειλε ξαφνικά τον στρατό της εναντίον της άλλης επαρχίας που διεκδικεί την ανεξαρτησία της, της Αμπχαζίας. Είχαν και πάλι βομβαρδιστεί πόλεις, άμαχοι είχαν και πάλι σκοτωθεί, τραυματιστεί και ξεσπιτωθεί, η Ρωσία είχε και πάλι επέμβει, και η Γεωργία είχε ηττηθεί. Όπως υπενθυμίζει ο Νιλ Άτσερσον με άρθρο του στην Ομπζέρβερ, ωμότητες έκαναν τότε και οι δύο πλευρές, πρώτα οι παραστρατιωτικοί της Γεωργίας, κι ύστερα εκείνοι της Αμπχαζίας, υποβοηθούμενοι από τους «εθελοντές του βορείου Καυκάσου» που έσπευσαν να τους βοηθήσουν να πάρουν εκδίκηση. Σήμερα, στις περισσότερες ωμότητες στο έδαφος της Γεωργίας πρωταγωνιστούν Οσέτιοι, Τσετσένοι και υπερεθνικιστές Ρώσοι «Κοζάκοι», αλλά αν η επίθεση του Σαακασβίλι είχε πετύχει, οι δολοφόνοι θα ήταν ασφαλώς Γεωργιανοί και τα θύματα Οσέτιοι.

Αν η διαπίστωση ότι οι περισσότεροι πολιτικοί αδυνατούν να διδαχθούν από τα λάθη τους είναι θλιβερή, η πρόσφατη κρίση στον Καύκασο οδηγεί και σε συγκεκριμένα γεωπολιτικά συμπεράσματα. Οι διακηρύξεις της Δύσης περί της εδαφικής ακεραιότητας της Γεωργίας είναι άνευ νοήματος, όπως ήταν άνευ νοήματος και οι αντίστοιχες διακηρύξεις περί της ακεραιότητας της Γιουγκοσλαβίας. Η Νότια Οσετία και η Αμπχαζία θα ακολουθήσουν τον δρόμο του Κοσόβου: αλλά αν η πρώτη μάλλον θα απορροφηθεί από τη Ρωσία, η δεύτερη θα μπορούσε να γίνει μια απολύτως βιώσιμη ανεξάρτητη χώρα της Μαύρης Θάλασσας. Για να συμβεί αυτό, παρατηρεί ο Άτσερσον, θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να επιδείξει λίγη φαντασία στην εξωτερική της πολιτική. Σε αντίθετη περίπτωση, αν οι μπλόφες συνεχιστούν, η επόμενη σύγκρουση δεν θα αργήσει, έχει ήδη προαναγγελθεί, θα είναι στην Ουκρανία.