Καλύτερα από το τίποτα

«Η σύλληψη του Κάρατζιτς; Ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός. Ή, για να το πούμε διαφορετικά, λίγη δικαιοσύνη είναι καλύτερη από καθόλου δικαιοσύνη. Αλλά ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις...» Άντονι Ντουόρκιν.

Στη Χάγη δεν τον περίμεναν πια. Και τώρα που επιτέλους θα τον φιλοξενήσουν- γιατί σύντομα θα τον φιλοξενήσουν, όσα δικονομικά κόλπα κι αν κάνει ο δικηγόρος του- οι αξιωματούχοι του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου φοβούνται ότι θα επαναληφθεί το προηγούμενο του Μιλόσεβιτς. Πρώτα απ΄ όλα, ο Ράντοβαν Κάρατζιτς ανακοίνωσε ότι θα υπερασπιστεί ο ίδιος τον εαυτό του, γεγονός που θα οδηγήσει σε μεγάλες κωλυσιεργίες και καθυστερήσεις. Ύστερα υπάρχει πάντα η απειλή μιας απεργίας πείνας: σε μια προηγούμενη περίπτωση, το Δικαστήριο είχε διατάξει την υποχρεωτική σίτιση του κρατουμένου, αλλά εκείνος άσκησε έφεση, την κέρδισε, και είδε τα αιτήματά του να ικανοποιούνται. Αν ληφθεί υπόψη ότι η θητεία του Δικαστηρίου λήγει το 2010, γίνεται αντιληπτό πόσο δύσκολο είναι να ολοκληρωθεί η δίκη σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Ακόμη και στην περίπτωση, όμως, που επισπευστούν οι διαδικασίες και καταστεί δυνατή η έκδοση απόφασης, η διεθνής δικαιοσύνη θα έχει μόνο μερικώς νικήσει. Όχι μόνο επειδή παραμένει ελεύθερος ο άλλος δήμιος της Σρεμπρένιτσα, ο Ράτκο Μλάντιτς. Αλλά και επειδή είναι πολύ δύσκολο να πληρώσουν οι δήμιοι του Θιβέτ ή της Τσετσενίας. Όπως λέει στην Κοριέρε ο βρετανός πολιτικός αναλυτής Άντονι Ντουόρκιν, που εργάζεται στο ευρωπαϊκό Συμβούλιο διεθνών σχέσεων στις Βρυξέλλες, για να υπάρξει πλήρης δικαιοσύνη θα πρέπει η δικαιοσύνη να πάρει διαζύγιο από την πολιτική. Τα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί στην Τσετσενία, για παράδειγμα, δεν θα διερευνηθούν πιθανότατα ποτέ, αφού η Ρωσία μπορεί να εμποδίσει οποιαδήποτε σχετική πρόταση στο Συμβούλιο Ασφαλείας ασκώντας το δικαίωμα του βέτο. Επιπλέον, η Ρωσία δεν είναι μέλος του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, όπως δεν είναι μέλη η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Δικαιούται λοιπόν να θεωρεί κανείς ότι υπάρχει άλλο σύστημα δικαιοσύνης για τους αδύνατους κι άλλο για τους ισχυρούς.

Τουλάχιστον η σύλληψη του Κάρατζιτς θα διευκολύνει την παραπομπή σε δίκη του άλλου δολοφόνου εναντίον του οποίου έχει εκδώσει ένταλμα σύλληψης το Διεθνές Δικαστήριο, δηλαδή του προέδρου του Σουδάν αλ-Μπασίρ; Εδώ τα πράγματα είναι ακόμη πιο μπερδεμένα. Γιατί αν χρειάστηκαν πάνω από 11 χρόνια για να εντοπιστεί ο Κάρατζιτς, που στο κάτω-κάτω ήταν ξοφλημένος, θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να συλληφθεί ο άνθρωπος που καλώς ή κακώς αποτελεί τον μοναδικό συνομιλητή της Δύσης στην κρίση του Νταρφούρ. Αλλά όλες αυτές οι δυσκολίες, οι ατέλειες και οι αδικίες, δεν σημαίνουν ότι η σύλληψη του Κάρατζιτς αποτελεί μια πύρρειο νίκη. Το αντίθετο, λέει ο Ντουόρκιν: η εξέλιξη αυτή δείχνει ότι η διεθνής δικαιοσύνη έχει μεγάλες δυνατότητες. Κι ας έχει, σε θεσμική μορφή, ηλικία μόλις 15 ετών. Προηγουμένως, υπήρχε μόνο η Νυρεμβέργη.