Το μήνυμα του Μπάτμαν

Μα, γιατί δεν τον σκοτώνει, να ησυχάσουμε; Γιατί ο Μπάτμαν, ο προστάτης των Καλών, δεν ξεπαστρεύει τον Τζόκερ, ώστε να εκλείψει για πάντα από τον κόσμο το κακό;

Μια απάντηση είναι ότι θα ξεφυτρώσουν αμέσως άλλοι Πρίγκιπες του Κακού, και δεν μπορεί κανείς να τους σκοτώνει όλους, ιδιαίτερα μάλιστα αν ο σεναριογράφος της ταινίας έχει δίκιο, και τα κίνητρά τους δεν είναι έλλογα, παρά μονάχα η πρόκληση χάους (το ίδιο επιδιώκει και ο Οσάμα μπιν Λάντεν, εξ ου και ο διάλογος μαζί του είναι αδύνατος). Η αλήθεια βέβαια είναι ότι ο Τζόκερ είναι ο χειρότερος απ΄ όλους, ο πιο αδίστακτος, και η εξουδετέρωσή του θα λειτουργούσε ίσως αποτρεπτικά για τους επίδοξους μιμητές του. Αν δεχθούμε όμως αυτόν τον συλλογισμό, δεν πρέπει κατ΄ αναλογία να δεχθούμε ότι είναι χρήσιμος, αν όχι αναγκαίος, ο βασανισμός ενός υπόπτου για τρομοκρατία, αφού τυχόν ομολογία του θα σώσει αθώες ζωές;

Φυσικά ο Μπάτμαν δεν είναι παρά ένα κόμικς, που οδηγεί κάθε τόσο και σε μια ιδιαίτερα προσοδοφόρα ταινία. Όπως σημειώνουν όμως στη Χέραλντ Τρίμπιουν οι Μαρκ Ουάιτ και Ρόμπερτ Αρπ, συγγραφείς του βιβλίου «Μπάτμαν και Φιλοσοφία: ο Σκοτεινός Ιππότης της Ψυχής», η άρνηση του Μπάτμαν να σκοτώσει τον Τζόκερ δίνει τροφή για μερικές σκέψεις γύρω από τη φιλοσοφία και την ηθική. Τρεις είναι οι σχολές που παρέχουν σχετικές απαντήσεις. Ο Ωφελιμισμός, βασισμένος στα έργα του Τζέρεμι Μπένταμ και του Τζων Στιούαρτ Μιλ, θα υιοθετούσε πιθανότατα την εκτέλεση του Τζόκερ, με το επιχείρημα ότι οι ζωές που θα σώζονταν είναι περισσότερες από αυτή που θα χαθεί. Η Δεοντολογία, που απορρέει κατά κύριο λόγο από τα γραπτά του Ιμάνουελ Καντ, θα έδινε μεγαλύτερη έμφαση στην πράξη παρά στις συνέπειές της. Ο Τζόκερ μπορεί να είναι διεστραμμένος, αλλά παραμένει ένα ανθρώπινο ον για το οποίο πρέπει να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες. Οι εκτελέσεις από αυτόκλητους τιμωρούς παραπέμπουν στη ζούγκλα. Η ηθική των αρχαίων Ελλήνων, τέλος, θα επικέντρωνε την προσοχή της στον χαρακτήρα του ανθρώπου που σκοτώνει τον Τζόκερ. Θέλει πραγματικά ο Μπάτμαν να είναι ο άνθρωπος που σκοτώνει τους αντιπάλους του; Κι αν σκοτώσει τον Τζόκερ, τι θα τον εμποδίσει να κάνει το ίδιο με τους διαδόχους του;

Το συμπέρασμα είναι σαφές: μπορεί οι πράξεις του Τζόκερ να προκαλούν απέχθεια και αποτροπιασμό, αλλά υπάρχουν σοβαροί λόγοι για τους οποίους πρέπει να απορρίψουμε την εκτέλεσή του, όπως και την εκτέλεση οποιουδήποτε εγκληματία. «Δεν θέλω να γίνω αυτό που μισώ», απαντά ο Μπάτμαν όταν τον ρωτούν γιατί δεν σκότωσε τον αντίπαλό του. Η ταινία μπορεί να είναι από ορισμένες πλευρές αφελής, έως και προπαγανδιστική, αλλά το μήνυμα που εκπέμπει είναι χρήσιμο. Χώρια που τον διεστραμμένο εγκληματία υποδυόταν ένας τόσο τρυφερός άνθρωπος σαν τον Χηθ Λέτζερ...