800 δολάρια ανά καταγγελία

Ποιος είπε ότι στη Ρωσία δεν υπάρχει ελευθερία της έκφρασης; Ποιος ισχυρίστηκε ότι κάθε ανεξάρτητος δημοσιογράφος τρομοκρατείται ή δολοφονείται; Ορίστε, ο Σεργκέι Γκορσκόφ μπορεί να δημοσιεύει ό,τι θέλει.

Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του ΄90, μια νέα λέξη εμφανίστηκε στο λαϊκό λεξιλόγιο της Ρωσίας: kompromat, δηλαδή η χρησιμοποίηση της λάσπης για τη διευθέτηση των επιχειρηματικών, πολιτικών και προσωπικών διαφορών. Ήταν η εποχή που ο γενικός εισαγγελέας Γιούρι Σκουράτοφ σκάλιζε τα σκάνδαλα της κυβέρνησης Γιέλτσιν, αλλά αναγκάστηκε να σταματήσει όταν προβλήθηκε από την τηλεόραση ένα βίντεο που τον έδειχνε στο κρεβάτι με δύο πόρνες. Ο Γκορσκόφ, ένας πρώην χρηματιστής, είδε αμέσως την ευκαιρία που ανοιγόταν μπροστά του: θα αξιοποιούσε αυτόν τον πόλεμο λάσπης για να πλουτίσει. Και καθώς εκείνη ακριβώς την περίοδο είχε αρχίσει να μεταδίδεται και στη Ρωσία ο ιός του Διαδικτύου, ο καλύτερος τρόπος για να το κάνει ήταν δημιουργώντας μια ιστοσελίδα.

Την ονόμασε kompromat.ru. Και την έκανε γνωστή σε όλη τη χώρα τον Απρίλιο του 2001, χάρις σε μια διαρροή που είχε ως αφετηρία προφανώς το Κρεμλίνο: ο γνωστότερος και εγκυρότερος δημοσιογράφος της ρωσικής τηλεόρασης, ο Γεβγένι Κισέλεφ, εμφανιζόταν σε ένα βίντεο να συμμετέχει σε ένα όργιο. Χωρίς να διστάσει, προσέχοντας μόνο να μην καταστρέψει τον σέρβερ του από τον τεράστιο αριθμό επισκέψεων, ο Γκορσκόφ διάλεξε τα πιο ζουμερά κομμάτια και τα έθεσε στη διάθεση του κοινού. Είχε πια καθιερωθεί. Σύμφωνα με δικές του εκτιμήσεις, η αξία της επιχείρησής του φτάνει σήμερα τα 15 εκατομμύρια δολάρια. «Όταν ο κόσμος διαβάζει το σάιτ μου, νομίζει πως πίσω από αυτό υπάρχει ένας οργισμένος άνθρωπος, ένας ακτιβιστής, ένας ιδεαλιστής. Εγώ δεν είμαι τίποτα απ΄ αυτά. Πρόκειται αποκλειστικά για μπίζνες», λέει ο Γκορσκόφ στο περιοδικό Wired. Ο ίδιος, άλλωστε, δεν γράφει ποτέ. Απλώς αναπαράγει. Και προσφέρει, ή μάλλον πουλάει, βήμα σε όποιον θέλει να καταγγείλει κάποιον άλλο: η ταρίφα κυμαίνεται από 600 ώς 800 δολάρια ανά καταγγελία. Υπολογίζεται ότι οι μισές από τις καταγγελίες αυτές είναι ψευδείς, zakazukha, όπως τις λένε στη ρώσικη αργκό. Αλλά ούτε αυτό τον ενδιαφέρει. «Ο χαρακτήρας της επιχείρησης είναι τέτοιος, ώστε όταν η μια πλευρά μιας διαμάχης παραγγέλνει ένα άρθρο, η άλλη απαντά μέσα σε λίγες ώρες. Με τον τρόπο αυτό γίνονται γνωστές όλες οι απόψεις, και διαφυλάσσεται η αντικειμενικότητα».

Κάθε τόσο, βέβαια, η κυβέρνηση παρεμβαίνει. Λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές του περασμένου Φεβρουαρίου, για παράδειγμα, ο σέρβερ του Γκορσκόφ είχε πέσει. Μια μέρα μπήκαν πράκτορες της FSΒ και στο σπίτι του, και του πήραν το λάπτοπ. Σε γενικές γραμμές, όμως, ο πονηρός Ρώσος μπλόγκερ δουλεύει ανενόχλητος. Ούτε έχει κανείς αποπειραθεί να τον δολοφονήσει, όπως τόσους και τόσους δημοσιογράφους. Ίσως γιατί αυτός είναι «αντικειμενικός», ενώ εκείνοι ήταν όργανα του εχθρού...