Η δικαστοκρατία της Τουρκίας

«Εκτιμώ ότι μια καινούργια νεο-εθνικιστική παράταξη θα σχηματίσει ένα πολιτικό κόμμα. Και υπό την πίεση του στρατού, του δικαστικού σώματος, της γραφειοκρατίας και των λεγόμενων διανοουμένων, το κόμμα αυτό θα αναλάβει την εξουσία».

Αυτή είναι η πρόβλεψη του καθηγητή Νιγιαζί Οκτέμ, ο οποίος διδάσκει Φιλοσοφία και Κοινωνιολογία στο Πανεπιστήμιο Μπιλγκί της Κωνσταντινούπολης και έχει μια εκπομπή πολιτικής συζήτησης στο κανάλι Μehtap. Η εικόνα του για τη σημερινή Τουρκία είναι ζοφερή. Δεν διστάζει μάλιστα να τη συγκρίνει με τη Γερμανία λίγο πριν από τον Χίτλερ, όταν οι διανοούμενοι της εποχής έστρεφαν τον στρατό και ορισμένες οργανώσεις εναντίον της αναδυόμενης εργατικής τάξης για να εμποδίσουν την άνοδό της στην εξουσία. Το ίδιο γίνεται και σήμερα στην Τουρκία: ο φασισμός ξανασηκώνει κεφάλι, με την υποστήριξη των λεγόμενων διανοουμένων. Η μυστηριώδης οργάνωση Εργκένεκον, που κατηγορείται ότι σχεδίαζε πραξικόπημα, είναι η τουρκική εκδοχή της Γκλάντιο, που στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου είχε στόχο την αποτροπή της ανάληψης της εξουσίας από τους κομμουνιστές.

Πρώην επικεφαλής του Τμήματος Δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Γαλατασαράι, ο Οκτέμ επιχειρεί μια μαρξιστική ανάλυση της κατάστασης: όσοι έχουν την οικονομική εξουσία, λέει στην εφημερίδα Ζαμάν, αποκτούν αργά ή γρήγορα και την πολιτική εξουσία. Στη σημερινή Τουρκία υπάρχει μια σειρά από δυναμικές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις - γνωστές ως «Τίγρεις της Ανατολίας»οι οποίες διευθύνονται από πιστούς μουσουλμάνους. Οι άνθρωποι αυτοί εξέλεξαν έναν πρόεδρο που η γυναίκα του φορά μαντίλα, κάτι που δεν μπορούν να δεχθούν όσοι είχαν πριν την πολιτική εξουσία, όπως οι πατρίκιοι στη Ρώμη δεν μπορούσαν να δεχθούν τους πληβείους. Είναι αλήθεια ότι οι ισλαμιστές προέβησαν σε διάφορες προκλήσεις στο παρελθόν. Αλλά οι άνθρωποι αλλάζουν, εξελίσσονται. Κι όπως λέει ο Ερντογάν, η οικονομία δεν ανήκει σε καμιά θρησκεία.

Σύμφωνα με τον Οκτέμ, η Τουρκία διοικείται σήμερα από μια δικαστοκρατία. Η πολιτική της τύχη βρίσκεται στα χέρια 11 δικαστών, από τους οποίους οι 8 διορίστηκαν από τον προηγούμενο πρόεδρο, τον Αχμέτ Σεζέρ. Οι άνθρωποι αυτοί ακυρώνουν όποιο νόμο δεν τους αρέσει ή θεωρούν ότι αντιτίθεται στον «κοσμικό χαρακτήρα του κράτους». Αλλά αυτή ακριβώς είναι η ιδέα πίσω από τη σαρία. Το μουσουλμανικό χαλιφάτο θεωρούσε ότι η εθνική κυριαρχία ανήκει στον Θεό και ότι ο Θεός είχε μεταβιβάσει την εξουσία στη δυναστεία των Ουμαγιάδων. Ο Λουδοβίκος ΣΤ΄ θεωρούσε ότι η εθνική κυριαρχία ανήκει στον Θεό και ότι ο Θεός την είχε μεταβιβάσει στη δυναστεία των Βουρβώνων. Στη σημερινή Τουρκία, η εθνική κυριαρχία ανήκει στον στρατό, τους δικαστές και τη γραφειοκρατία. Μ΄ άλλα λόγια, στο κατεστημένο.

Η απαγόρευση του κυβερνώντος κόμματος θα οδηγήσει μοιραία και στο τέλος των συνομιλιών με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά η Ευρώπη ήταν ανέκαθεν ο εγγυητής της τουρκικής δημοκρατίας. Η γειτονική χώρα βρίσκεται μπροστά σε μια πολύ μεγάλη κρίση, με απρόβλεπτες συνέπειες.