Σαρκομπερλουσκονισμός

Δυτικά των Άλπεων, έχουμε τον Σαρκοζί. Ανατολικά, από σήμερα, τον Μπερλουσκόνι. Κι άμα κοιτάξουμε όλο το τοπίο, βλέπουμε έναν σαρκομπερλουσκονικό νεοφιλελευθερισμό.

Αυτή τη φορά ο Μπερλουσκόνι δεν έδωσε υποσχέσεις. Δεν χρειάστηκε. Προτίμησε να υποδυθεί τον πολιτικό-μάρτυρα: το να κυβερνάς, είπε, σημαίνει να κουβαλάς τον σταυρό. Μίλησε επανειλημμένα για θυσίες- όπως και ο Σαρκοζί. Υποσχέθηκε, όπως κι εκείνος, να κάνει ανοίγματα προς την Κεντροαριστερά (δηλαδή θα προτείνει το υπουργείο Πολιτισμού στον Ντάριο Φο;). Αντίθετα μ΄ εκείνον, έκανε διάφορα σεξιστικά και ρατσιστικά σχόλια, ενώ έφτασε να σχίσει δημοσίως το πρόγραμμα του Βελτρόνι. Και οι Ιταλοί (για να είμαστε δίκαιοι: οι μισοί Ιταλοί) τον ψήφισαν. Απογοητευμένοι από την πολιτική, κουρασμένοι από τη γραφειοκρατία, δυσαρεστημένοι από την παντοκρατορία της Μαφίας, ψήφισαν τον άνθρωπο που εξασφαλίζει τη διαιώνιση των δεινών τους. Τον επιχειρηματία που λέει ότι δεν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων στο πρόσωπό του, παρά μόνο προστασία των συμφερόντων του μέσα από την προστασία των συμφερόντων του συνόλου. Ας πρόσεχαν.

Λένε πως την τελευταία φορά που οι Ιταλοί πήραν στα σοβαρά έναν πολιτικό ήταν στην περίπτωση του Μπενίτο Μουσολίνι. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Από τότε αποφάσισαν να μην ασχοληθούν ξανά σοβαρά με το θέμα. Κι έβγαλαν τρεις φορές πρωθυπουργό τον Μπερλουσκόνι.

Ως πρωθυπουργός, ο Σίλβιο θα βοηθήσει σε πολλά σημεία τον Νικολά: είναι και οι δύο υπέρ της πυρηνικής ενέργειας, εναντίον της ΕΚΤ, υπέρ της αποστολής πρόσθετων στρατευμάτων στο Αφγανιστάν. Αλλά το φαινόμενο του σαρκομπερλουσκονισμού είναι κάτι ευρύτερο. Κι έχει κάποιες σημαντικές διαφορές από τον νεοφιλελευθερισμό. Στόχος του είναι να μετατρέψει το κράτος Προνοίας σε «κράτος Μετανοίας», κατά την έκφραση του Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ. Σε ένα σύστημα, δηλαδή, απαλλαγμένο από την ασφαλιστική και την πολιτισμική του διάσταση. Αυτό που απειλείται δεν είναι τόσο το κοινωνικό σύστημα, όσο η θέση και ο ρόλος του κράτους στους κόλπους του καπιταλισμού. Και αυτό που εξυμνείται είναι η εργασία, που μετατρέπει τον πολίτη σε καταναλωτή.

Πώς να συμφιλιωθεί η ασκητική καθολική ηθική της εργασίας με το νέο πνεύμα του ηδονιστικού καπιταλισμού; Απάντηση: με τη βαθμιαία στροφή του λατινικού μοντέλου του καπιταλισμού προς το αμερικανικό ισοδύναμό του. Με αυτή την έννοια, γράφει ο Γάλλος καθηγητής Πιερ Μυσσό στη Λιμπερασιόν, ο σαρκομπερλουσκονισμός είναι ένας λατινοποιημένος αμερικανισμός, ευέλικτος, ικανός να προσαρμόζεται κάθε φορά σε μια διαφορετική εθνική πραγματικότητα. Τα βασικά του στοιχεία είναι η συσπείρωση της Δεξιάς και η χρησιμοποίηση μεθόδων που δανείζεται από την τηλεόραση, το μάνατζμεντ και το μάρκετινγκ. Πρόκειται για μια βαθιά συντηρητική πολιτική, αλλά με πολύ «νεο-» και πολύ «αντι-».

Όλα αυτά δεν μπορούν βέβαια να σβήσουν τις ευθύνες της Αριστεράς, που εμφανίζεται σε όλη την Ευρώπη άτολμη, άνευρη, άοσμη και άγευστη. Αλλά αυτά είναι χιλιοειπωμένα, χρειάζονται επειγόντως φρέσκες ιδέες.