Χάρις σε μια άνω τελεία

Oι παρατημένες εφημερίδες στα καθίσματα είχαν γίνει πια καθημερινό θέαμα στο Μετρό της Νέας Υόρκης. Κι έτσι, η διοίκηση αποφάσισε να τοποθετήσει την εξής επιγραφή σε όλα τα βαγόνια: «Παρακαλείστε να τη ρίχνετε στα καλάθια απορριμμάτων, είναι μια καλή είδηση για όλους». Η σύσταση θα περνούσε απαρατήρητη, αν ένας υπάλληλος της εταιρείας με γραμματικές ευαισθησίες δεν αποφάσιζε να αντικαταστήσει το κόμμα που χωρίζει τις δύο φράσεις με μια άνω τελεία (στα αγγλικά, όπου η άνω τελεία συμβολίζεται με το «;», μια τέτοια επέμβαση είναι απλή, στα ελληνικά θα ήταν λίγο πιο δύσκολη). Ένας δημοσιογράφος πρόσεξε το ασυνήθιστο σημείο στίξης και τηλεφώνησε στο γραφείο δημοσίων σχέσεων για να μάθει ποιος είχε αυτή την ιδέα. «Στην αρχή ανησύχησα, νόμιζα πως κάποιος παραπονιόταν», λέει ο δράστης, που λέγεται Νηλ Νέτσις, είναι 55 ετών και έχει μεταπτυχιακό στη δημιουργική γραφή. Ώσπου οι έπαινοι άρχισαν να έρχονται βροχή.

Είναι αλήθεια ότι στη σύγχρονη γλώσσα κυριαρχούν οι μικρές προτάσεις και η άνω τελεία αντιμετωπίζεται λίγο ως μουσειακό είδος. «Όταν ο Χέμινγουεϊ αυτοκτόνησε, έβαλε μια τελεία στη ζωή του. Τα γηρατειά, πάλι, μοιάζουν με άνω τελεία», είπε κάποτε ο Κουρτ Βόνεγκατ. Όπως γράφουν οι Νιου Γιορκ Τάιμς, άνθρωποι έχουν χάσει περιουσίες ή έχουν καταδικαστεί ακόμη και σε θάνατο για λανθασμένη χρήση της άνω τελείας σε νομικά έγγραφα. Το 2004, ένα δικαστήριο του Σαν Φρανσίσκο απέρριψε γι΄ αυτόν ακριβώς το λόγο την προσφυγή μιας συντηρητικής οργάνωσης εναντίον νόμου που επιτρέπει τον γάμο των ομοφυλοφίλων. Και για τον διαβόητο σήριαλ κίλερ Ντέηβιντ Μπέρκοβιτς, που γελοιοποιούσε για καιρό την αστυνομία και τον Τύπο με άριστα διατυπωμένα χειρόγραφα σημειώματα, είχαν πει κάποτε ότι χειριζόταν την άνω τελεία εξίσου καλά με το πιστόλι.

Αυτές οι ιστορίες, όμως, απλώς επιβεβαιώνουν την ιδιαίτερη γοητεία που ασκούσε πάντα η άνω τελεία- μια γοητεία που εξηγεί και τα συγχαρητήρια που έλαβε ο Νέτσις για την πρωτοβουλία του. Άψογη χαρακτήρισε τη χρήση της στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Λούις Μέναντ, καθηγητής αγγλικών στο Χάρβαρντ, ενώ για υπέροχο παράδειγμα ορθής στίξης μίλησε η Λυν Τρας, συγγραφέας του βιβλίου «Τρώει, πυροβολεί και φεύγει: μηδενική ανοχή απέναντι στη στίξη». Ακόμη και ο Νόαμ Τσόμσκι έκανε δήλωση, έστω κι αν ήταν για να ειρωνευτεί την εκπαιδευτική πολιτική του Μπους. Και η αγγλική Γκάρντιαν , σε κύριο άρθρο της που αφιέρωσε χθες στο θέμα, θυμήθηκε έναν πρώην διευθυντή της που φρόντιζε να διανθίζει πάντα τα κείμενά του με παλιομοδίτικα σημεία στίξης. «Είναι καλό να είσαι ειλικρινής * κι ακόμη καλύτερο να είσαι δίκαιος», είπε κάποτε. Πόσο όμορφη ακούγεται αυτή η κοινοτοπία χάρις σε μια άνω τελεία!