Το κάπνισμα και άλλα ανθρώπινα δικαιώματα

Ώστε ο Όσκαρ Ουάιλντ είχε πει ότι «το τσιγάρο είναι ο τέλειος τύπος της τέλειας απόλαυσης επειδή είναι εξαίσιο και σε αφήνει ανικανοποίητο»; Τόσο μεγάλη, τόσο αθέλητα ολοκληρωτική ικανοποίηση έδινε λοιπόν στον συγγραφέα το σεξ;

Στα «10 πράγματα που μας είπαν για το τσιγάρο», τα οποία παρουσίασε προχθές στον Ταχυδρόμο με εμφανές bias η Ρούλα Γεωργακοπούλου, η στήλη θα ήθελε να προσθέσει άλλα δύο. Το πρώτο μάς έρχεται από την Ιταλία: στα τρία χρόνια που ισχύει η απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους, τα εμφράγματα έχουν μειωθεί κατά 11%. Το δεύτερο ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα στην Αυστραλία: η απαγόρευση του καπνίσματος στα μπαρ και τις καφετέριες της χώρας συνέβαλε ώστε να μειωθεί κατά 30% ο αριθμός των καπνιστών ηλικίας 18-29 ετών. Μετά την επιτυχία που σημείωσε μάλιστα το μέτρο, οι αρχές εξετάζουν το ενδεχόμενο να απαγορεύσουν τη διαφήμιση αλκοόλ από την τηλεόραση τουλάχιστον μέχρι τις εννέα το βράδυ, ώστε να μην επηρεάζονται τα παιδιά.

Θεαματική επιτυχία έχουν τα μέτρα κατά του καπνίσματος που εφαρμόζονται τα τελευταία χρόνια και σε άλλες χώρες. Ικανοποίηση δεν εκφράζουν μόνον οι μη καπνιστές, αλλά και μεγάλο μέρος των καπνιστών, που αξιοποιούν την ευκαιρία για να το μειώσουν: μία συνάδελφος εξέφραζε την ευχή τις προάλλες από ένα ραδιοφωνικό σταθμό να ισχύσει κι εδώ η αυστηρή απαγόρευση του καπνίσματος, ώστε να αναγκαστεί και η ίδια να το κόψει! Δικαιώνεται λοιπόν, από τα αποτελέσματά της, αυτή η πολιτική; Η η απαγόρευση του τσιγάρου αποτελεί μια ακόμη παραβίαση των ατομικών ελευθεριών από το κράτος; Τι προτιμάμε: να «γίνουμε Αμερική» ή να ακούμε τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις να μας επαινεί που αποτελούμε «έναν από τους τελευταίους πλανήτες του κόσμου όπου επιτρέπεται το κάπνισμα»;

Πρόκειται ασφαλώς για μια μεγάλη συζήτηση. Έχει την υποχρέωση το κράτος να προστατεύει τους πολίτες από τον εαυτό τους, επιβάλλοντας για παράδειγμα σε όλους τους οδηγούς αυτοκινήτων να φορούν ζώνη και σε όλους τους μοτοσυκλετιστές να φορούν κράνος; Κι αν αύριο- όπως σχολίαζε ένας φίλος- απαγορευτεί η κατανάλωση ορισμένων τροφών προκειμένου να μειωθούν οι θάνατοι από χοληστερίνη; Στην περίπτωση του τσιγάρου, υπάρχει ένα ισχυρό επιχείρημα: η προστασία των μη καπνιστών. Γιατί όμως αρχίζει να επεκτείνεται το μέτρο και στα σπίτια και τα αυτοκίνητα; Είναι σωστό να ζητείται τώρα από τους καπνιστές στη Βρετανία να πληρώνουν ετήσια άδεια για την αγορά τσιγάρων; Εάν κάποιος θέλει να πεθάνει από καρκίνο των πνευμόνων, δικαιούται το κράτος να τον εμποδίσει, έστω και μόνο για να εξοικονομηθεί το κόστος της νοσηλείας του;

Σε μερικές δεκαετίες, που ο κόσμος θα είναι άκαπνος, αυτά τα επιχειρήματα θα ακούγονται α(κατα)νόητα. Είναι πολύ πιθανό, βέβαια, ότι και η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα είναι τότε πολύ διαφορετική.