Διακρίσεις στα καφέ

Η Αμερικανίδα οικονομολόγος Κέτλιν Νόουλς Μάιερς έκανε ένα πείραμα. Μαζί με μερικούς φοιτητές της, επισκέφθηκε οκτώ καφέ στην περιοχή της Βοστώνης και μέτρησε πόση ώρα χρειαζόταν για να σερβιριστούν οι άνδρες και οι γυναίκες. Το συμπέρασμά της, όπως παρουσιάζεται σε μια μελέτη 21 σελίδων, είναι ότι οι άνδρες σερβίρονται κατά μέσον όρο 20 δευτερόλεπτα νωρίτερα από τις γυναίκες. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι οι λευκοί πελάτες εξυπηρετούνται πιο γρήγορα από τους μαύρους, οι ηλικιωμένοι πιο γρήγορα από τους νέους και οι όμορφοι πιο γρήγορα από τους άσχημους. Αλλά οι ενδείξεις αυτές δεν αναλύθηκαν περαιτέρω, είτε γιατί δεν ενδιέφεραν τους ερευνητές είτε γιατί οι λόγοι αυτών των διακρίσεων είναι προφανείς.

Πού οφείλεται όμως η διαφορά των είκοσι δευτερολέπτων; Κάποιος θα μπορούσε να πει ότι οι γυναίκες παραγγέλνουν συνήθως πιο πολύπλοκα ποτά, ενώ οι άνδρες προτιμούν τα «σκληρά». Ακόμη όμως κι όταν συγκριθούν άνδρες και γυναίκες με πολύπλοκα γούστα, πάλι οι πρώτοι εξυπηρετούνται γρηγορότερα. Μήπως τα αρσενικά μέλη του προσωπικού καθυστερούν τις γυναίκες για να τις φλερτάρουν; Μα κι αυτή η εκδοχή καταρρίπτεται αν λάβει κανείς υπόψη του ότι η καθυστέρηση εις βάρος των γυναικών μεγαλώνει όταν το καφέ είναι γεμάτο: δύσκολα θα πιστέψει κανείς ότι τα γκαρσόνια φλερτάρουν περισσότερο όταν οι ουρές είναι μεγαλύτερες. Υποχρεωτικά λοιπόν καταλήγει κανείς ότι η καθυστέρηση οφείλεται στην περιφρόνηση: άλλωστε, όταν τα μέλη του προσωπικού είναι αποκλειστικά γυναίκες, η χρονική διάκριση εξαφανίζεται.

Το φαινόμενο αυτό είναι περίεργο, σχολιάζει ο Τιμ Χάρφορντ στο ηλεκτρονικό περιοδικό Slate. Τα καφέ αποτελούν ιδιαίτερα ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, και οι οικονομολόγοι ξέρουν ότι ο ανταγωνισμός εξαλείφει τις διακρίσεις. Πριν από 50 ολόκληρα χρόνια, ο οικονομολόγος και Νομπελίστας Γκάρι Μπέκερ σημείωνε ότι οι επιχειρήσεις με πολλούς ανταγωνιστές που κρατούν μια ρατσιστική ή σεξιστική στάση είναι καταδικασμένες αργά ή γρήγορα να κλείσουν. Άλλοι οικονομολόγοι ανακάλυψαν στη συνέχεια ότι η αύξηση του διεθνούς εμπορίου, που ενέτεινε τις ανταγωνιστικές πιέσεις σε πολλές αγορές, είχε ως αποτέλεσμα να περιοριστούν οι διακρίσεις κατά των γυναικών. Και τότε πώς εξηγείται η «αντίσταση» που παρουσιάζουν τα καφέ;

Ίσως να είναι θέμα απόστασης: για να υπάρχει πραγματικός ανταγωνισμός, θα πρέπει τα δύο καφέ να είναι τόσο κοντά ώστε μια γυναίκα να χρειάζεται λιγότερο από 20 δευτερόλεπτα για να πάει από το ένα στο άλλο. Ίσως πάλι η αγορά να βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας του προβλήματος. Από τα κλαμπ και τα μπαρ αποκλειστικά για άνδρες περάσαμε στα καφέ, που χωρίς αμφιβολία είναι πιο φιλικά προς τις γυναίκες. Ίσως λοιπόν να είναι θέμα χρόνου προτού ένας επιχειρηματίας αποφασίσει να ανοίξει μια αλυσίδα που στην είσοδο θα γράφει: «Απαγορεύεται η είσοδος στους άνδρες».