Μια επιδημία δυστυχίας

Κάθε θλιμμένη οικογένεια είναι θλιμμένη για διαφορετικό λόγο. Κάθε θλιμμένος εργαζόμενος είναι θλιμμένος για τους ίδιους περίπου λόγους.

Η πρώτη ρήση ανήκει στον Λέον Τολστόι. Η δεύτερη ανήκει σ΄ έναν άνθρωπο πολύ λιγότερο γνωστό από τον Ρώσο συγγραφέα, που το τελευταίο του βιβλίο όμως είναι 100 φορές δημοφιλέστερο από την Άννα Καρένινα. Πρόκειται για τον Πάτρικ Λεντσιόνι, έναν Αμερικανό σύμβουλο μάνατζμεντ, που έγραψε τις Τρεις Ενδείξεις μιας Δυστυχισμένης Δουλειάς. Κατά την άποψή του, τρεις είναι οι λόγοι για τους οποίους αισθανόμαστε δυστυχείς στη δουλειά μας. Ο πρώτος είναι η ανωνυμία: νιώθουμε ότι κανείς δεν νοιάζεται για το ότι κάνουμε τη συγκεκριμένη δουλειά. Ο δεύτερος είναι η άγνοια για το αν κάνουμε καλά ή κακά τη δουλειά μας. Και ο τρίτος είναι η αίσθηση πως είτε την κάνουμε καλά είτε κακά, δεν έχει τελικά καμία σημασία. Και οι τρεις αυτοί λόγοι βρίσκονται σε έξαρση, λέει ο Λεντσιόνι, με αποτέλεσμα τα τρία τέταρτα όλων των εργαζομένων του κόσμου να μισούν τη δουλειά τους. Με άλλα λόγια, βρισκόμαστε εν μέσω μιας «επιδημίας δυστυχίας» από την οποία θα περάσουν αρκετά χρόνια για να βγούμε.

Το ότι το συγκεκριμένο βιβλίο βρίσκεται στην κορυφή των πωλήσεων της Αmazon αποτελεί από μόνο του μια επιβεβαίωση ότι η δυστυχία στον χώρο εργασίας είναι πράγματι ένα σύγχρονο φαινόμενο. Για τις εξηγήσεις όμως αυτού του φαινομένου χωρά μεγάλη συζήτηση. Σύμφωνα με τη Λούσι Κέλαγουεϊ, την «γκουρού» των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς για θέματα εργασίας και μάνατζμεντ, οι λόγοι τους οποίους επικαλείται ο Λεντσιόνι ταιριάζουν πολύ περισσότερο στη φοιτητική ζωή παρά στον χώρο εργασίας. Στο Πανεπιστήμιο αισθανόμαστε κατ΄ εξοχήν ανώνυμοι, άχρηστοι και χωρίς προοπτική: αρκεί να δει κανείς το κύμα καταλήψεων που μαστίζει αυτές τις μέρες τη Γαλλία. Όταν πιάνουμε δουλειά (στην περίπτωση βέβαια που είμαστε τυχεροί και βρίσκουμε δουλειά) παίρνουμε έναν μισθό και αυτό από μόνο του προσδίδει ένα νόημα στην απασχόλησή μας. Στην περίπτωση που αυτή η δουλειά είναι δημιουργική, το νόημα είναι κάπως μεγαλύτερο: το καθημερινό γράψιμο αυτής της στήλης απαιτεί κόπο και σκέψη, και η αίσθηση, ή έστω ψευδαίσθηση, ότι κάποιοι τη διαβάζουν προσφέρει χωρίς αμφιβολία μια στοιχειώδη ικανοποίηση. Όποιος τώρα αναζητεί ακόμη μεγαλύτερο νόημα στη δουλειά του, όποιος θέλει να επιβεβαιωθεί μέσα από τη δουλειά του, ας πρόσεχε.

Αν αισθανόμαστε λοιπόν δυστυχείς στη δουλειά μας, γράφει η Κέλαγουεϊ, φταίνε άλλα πράγματα. Φταίει η δουλειά, που μπορεί να είναι βαρετή, πολύ εύκολη ή πολύ δύσκολη. Φταίνε οι άνθρωποι γύρω μας, που μπορεί να είναι ανιαροί, επιθετικοί ή καταθλιπτικοί. Φταίει και το γενικότερο περιβάλλον, που μπορεί να είναι σκοτεινό ή ανθυγιεινό. Λύσεις υπάρχουν, και είναι διαφόρων ειδών, αλλά σ΄ αυτές δεν περιλαμβάνεται το μάνατζμεντ. Και ο λόγος είναι απλός: οι μάνατζερ είναι συνήθως πιο δυστυχείς από τους εργαζόμενους.