Χορεύοντας στους τάφους

Τελικά, όλη αυτή η ιστορία λειτούργησε θετικά. Εμείς μάθαμε για ένα άγνωστο στρατόπεδο συγκέντρωσης και ένα άγνωστο συγκρότημα τριπ χοπ. Και οι τρεις μουσικοί από το Μπρίστολ είχαν την ευκαιρία να δείξουν την ευαισθησία τους.

O Αλεξάνταρ Μόσιτς δεν μπορούσε να κρύψει την οργή του. «Εδώ έχασαν τη ζωή τους 48.000 άνθρωποι, είναι το μοναδικό στρατόπεδο συγκέντρωσης που δεν αναφέρουν τα βιβλία. Το άφησαν να ρημάξει. Το ακύρωσαν. Και τώρα θα χορέψουν πάνω του. Είναι σαν να κάνεις έναν γάμο σε νεκροταφείο». Ο Μόσιτς είναι πρώην κρατούμενος στο στρατόπεδο Σαζμίστε, που οι Γερμανοί το έλεγαν Τσέμλιν. Το στρατόπεδο αυτό το είχε σχεδιάσει προσωπικά ο Άιχμαν και δεν έμοιαζε με τα άλλα. Πρώτα απ΄ όλα βρισκόταν στο κέντρο της πόλης, όλοι μπορούσαν να δουν τι γινόταν εκεί μέσα. Ύστερα δεν υπήρχαν θάλαμοι αερίων ούτε φούρνοι. Οι ναζί φόρτωναν τους κρατουμένους σε ένα ειδικό φορτηγό με αέρια που είχε έρθει από το Βερολίνο, τους έλεγαν ότι θα τους μεταφέρουν σε ένα πιο ανθρώπινο μέρος και τους εξολόθρευαν στον δρόμο. Από το 1941 ώς το 1944 πέρασαν από εδώ 100.000 Εβραίοι, κομμουνιστές και Τσιγγάνοι. Η Χίλντα Ντατς, η Άννα Φρανκ της Σερβίας, έγραφε στις επιστολές της ότι οι ναζί έσφαζαν ακόμη και τους γιατρούς και τις νοσοκόμες που δούλευαν στο νοσοκομείο του στρατοπέδου. Εδώ άφησε κι εκείνη την τελευταία της πνοή. Υπολογίζεται ότι από τους Εβραίους της Σερβίας δεν γλίτωσε ούτε το 10%. Άλλωστε η Σερβία είχε ανακηρυχθεί από τον Χίτλερ «η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα χωρίς Εβραίους». Πριν φύγουν, οι ναζί έκαψαν όσα πτώματα πρόλαβαν κι έριξαν τις στάχτες στον Σάβα.

Το 1987, η τότε κυβέρνηση κήρυξε το Σαζμίστε «πολιτιστική κληρονομιά του Βελιγραδίου». Στα χρόνια του Μιλόσεβιτς, όμως, το παλιό στρατόπεδο πουλήθηκε σε μια ιδιωτική εταιρεία που τα είχε καλά με το καθεστώς και στη συνέχεια άλλαξε χέρια πολλές φορές. Πριν από τρία χρόνια, γράφει η Κοριέρε ντέλα Σέρα, το παλιό νοσοκομείο των Εβραίων βρήκε επιτέλους τη θέση του στη σύγχρονη εποχή. Έσβησαν τα συνθήματα από τους τοίχους, πέταξαν τα όργανα των βασανιστηρίων κι έφτιαξαν ένα κέντρο διασκέδασης που το ονόμασαν «Ρoseydon Ηall». Εκεί επρόκειτο να παίξει χθες το αγγλικό συγκρότημα Κosheen. Η πρώτη ροκ συναυλία σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.

Ο 29χρονος μάνατζερ δεν καταλαβαίνει τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν. «Εκδηλώσεις γίνονται εδώ τα τρία τελευταία χρόνια, τι διαφορά υπάρχει ανάμεσα σ΄ έναν αγώνα ξιφασκίας και μια ροκ συναυλία; Όσο για την ιστορική μνήμη, ρωτήστε τον δήμαρχο που μας πούλησε το μέρος». Ο δήμαρχος σηκώνει τα χέρια ψηλά: «Είναι τρομερό να γίνεται εκεί μια συναυλία, αλλά δεν μπορώ να κάνω τίποτα, ο χώρος είναι ιδιωτικός». Τελικά, τη λύση την έδωσαν οι ίδιοι οι Κosheen: «Αν γνωρίζαμε την ιστορία αυτού του τόπου, δεν θα συμφωνούσαμε ποτέ να παίξουμε εκεί. Και τώρα που τη μάθαμε, ματαιώσαμε τη συναυλία μας».