Μια προφητική επιστολή

«Παρακολουθείτε τη δίκη της Λειψίας; Φαντάζομαι πως ναι, όλοι το κάνουν. Όλα δείχνουν ότι προετοιμάζεται το πιο φρικτό δικαστικό έγκλημα της ιστορίας. Αυτή η δίκη συμπυκνώνει ό,τι αποκρουστικότερο χαρακτηρίζει τη σημερινή Γερμανία».

Το 1933, όταν ο Χίτλερ ανέλαβε την εξουσία, ο Τόμας Μαν και η σύζυγός του έκαναν διακοπές στην Ελβετία. Λόγω των βίαιων επιθέσεων που είχε εξαπολύσει ο συγγραφέας κατά του ναζισμού τα προηγούμενα χρόνια, ο γιος του τού συνέστησε να μην επιστρέψει στη Γερμανία. Κι έτσι ο Μαν παρέμεινε εξόριστος στο Κίσναχτ, κοντά στη Ζυρίχη. Στις 26 Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς, και ενώ οι περισσότεροι ευρωπαίοι ηγέτες θεωρούσαν τον Χίτλερ έναν αυταρχικό αλλά ρεαλιστή δικτάτορα με τον οποίο μπορούσαν να διαπραγματευθούν, έστειλε στον δημοσιογράφο Βίλχελμ Κίφερ ένα γράμμα όπου χαρακτήριζε τον δικτάτορα ενσάρκωση του κακού. Το γράμμα ξεχάστηκε για πολλές δεκαετίες στα συρτάρια μιας κυρίας από το Μόναχο. Μαζί με άλλα 180 χειρόγραφα, παραδόθηκε πριν από λίγες μέρες από τον εκδοτικό οίκο Κίφερ στην Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου. Και χθες δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην ιταλική Ρεπούμπλικα .

«Εγώ και η οικογένειά μου μετακομίσαμε εδώ πριν από μερικές εβδομάδες, όπου βρήκαμε καταφύγιο και ένα σπίτι στη λίμνη. Πάντα με γοήτευε η Ζυρίχη: μπορεί η Βασιλεία να έχει περισσότερο στυλ, αλλά η Ζυρίχη προσφέρει περισσότερη κοσμική ζωή. Όσο για την κατάστασή μου στη Γερμανία, είναι βυθισμένη στο σκοτάδι. Το σπίτι μου και ο τραπεζικός μου λογαριασμός έχουν κατασχεθεί από τις αρχές. Αλλά το καινούργιο μου βιβλίο έτυχε πολύ θερμής υποδοχής. Η πρώτη έκδοση εξαντλήθηκε γρήγορα και ετοιμάζεται η δεύτερη. Δεν μπορώ να πω ότι είναι ένα βιβλίο που δεν απαιτεί πνευματικές ικανότητες από αυτόν που το διαβάζει, αλλά σήμερα είναι πολλοί εκείνοι που ζητούν το καλύτερο, και δεν νομίζω πως πρέπει να τους απογοητεύσουμε και να τους αφήσουμε μόνους. Θα αναρωτιέστε, αγαπητέ κύριε Κίφερ, πόσο θα κρατήσει ακόμη αυτή η κατάσταση, αυτή η διφορούμενη και ημιεκδικητική σχέση ανάμεσα στη Γερμανία και τον υπόλοιπο κόσμο. Εγώ βλέπω να φτάνει ήδη η στιγμή όπου η κατηγορηματική απόρριψη αυτής της χώρας, η σαφής απόκρουση δηλαδή των δυνάμεων που την ελέγχουν, θα αποτελεί πλέον ζήτημα σεβασμού της αξιοπρέπειάς της και της ελευθερίας της».

Και αφού αναφέρεται στη δίκη της Λειψίας, με την οποία το καθεστώς προσπαθούσε να επιρρίψει σε έναν αποδιοπομπαίο τράγο την πυρπόληση του Ράιχσταγκ, ο συγγραφέας καταλήγει: «Ένα καταστροφικό τέλος σε αυτή την Κατάρα των ημερών μας, από το οποίο θα γεννηθεί ένας Νέος Κόσμος, είναι κάτι που δεν μπορούμε να ευχηθούμε αν λάβουμε υπόψη το πεπρωμένο κάθε ανθρώπου. Κι όμως, μυστικά αυτό ακριβώς ευχόμαστε, έστω κι αν είμαστε σίγουροι ότι στο τέλος θα πέσουμε κι εμείς στον γκρεμό».