Ραντεβού με τον θάνατο

Το Φουσούν είναι μια βιομηχανική πόλη της παλιάς Μαντζουρίας, βορειοανατολικά του Πεκίνου. Εδώ έμεινε η Λιου Τσουνλάν για πάνω από 25 χρόνια, μέχρι το φθινόπωρο του 2004 που έφυγε για το Παρίσι. Ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή.

Στην πραγματικότητα, η Λιου και ο σύζυγός της, ο Ζανγκ Μπαϊλιάνγκ, δεν είχαν ποτέ χρήματα. Ούτε καμιά σοβαρή επαγγελματική προοπτική. Η Λαϊκή Δημοκρατία είχε όμως εξασφαλισμένη την καθημερινή τους επιβίωση. Εκείνη δούλευε σε μια υφαντουργία, εκείνος σε ένα εργοστάσιο επίπλων. Πρότυπό τους, όπως και όλων των Κινέζων που γεννήθηκαν μετά το 1949, ήταν ο σύντροφοςπρότυπο Λέι Φενγκ, τον οποίο εφηύρε ο Μάο το 1963. Τα χαμογελαστά του πορτρέτα εξακολουθούν να βρίσκονται παντού, στα εστιατόρια, τα βενζινάδικα, τα δημόσια κτίρια. Σ΄ αυτόν ονειρευόταν η Λιου να μοιάσει και ο γιος της. Αλλά τα πράγματα άλλαξαν. Τα εργοστάσια άρχισαν να κλείνουν, οι καμινάδες έπαψαν να καπνίζουν, στο Πεκίνο ο Ντενγκ Σιαοπίνγκ άρχισε να μιλά για μια πολιτική μεταρρυθμίσεων που θα οδηγούσε τη χώρα στην κινεζική εκδοχή του σοσιαλισμού, δηλαδή σε έναν ανεξέλεγκτο καπιταλισμό. Η Λιου μάθαινε τη λειτουργία της οικονομίας της αγοράς κερδίζοντας 600 γιουάν (60 ευρώ) το μήνα. Και το 1998, όταν η υφαντουργία ξαφνικά έκλεισε, έγινε μια «σιαγκάνγκ», όπως λένε στα κινέζικα τους ανέργους.

Η ιδέα να μεταναστεύσει της ήρθε το 2003, όταν ο άνδρας της έχασε κι αυτός τη δουλειά του και ο γιος τους άρχισε να μιλά για γάμο. Γύρω της οι γυναίκες είχαν αρχίσει να εξαφανίζονται, οι φήμες έλεγαν ότι πήγαιναν στη Δύση κι έβγαζαν πολλά λεφτά. Την ίδια εποχή μιλούσαν στο Παρίσι για μια νέα γενιά Κινέζων μεταναστών, συνήθως μεσήλικες γυναίκες, πιο φτωχές και πιο χαμένες από την πρώτη γενιά. Τις έλεγαν «ντονγκμπέι» (βορειοανατολικές). Το ταξίδι Πεκίνο- Παρίσι κόστιζε 70.000 γιουάν (7.000 ευρώ), μόνο πήγαινε χωρίς έλα, όσο οι μισθοί δέκα ετών στο εργοστάσιο της Λιου. Τη συγκέντρωση των χρημάτων την ανέλαβε η μεγάλη της αδελφή. Κι ένα πρωί, η Λιου έφυγε, με μερικά δεκάευρα στην τσέπη, χωρίς να ξέρει λέξη γαλλικά ή αγγλικά, ούτε το πότε θα επιστρέψει.

Ήταν ήδη κουρασμένη: όπως διέγνωσε ένας γιατρός στη Γαλλία, έπασχε από υπέρταση και διαβήτη. Δύο επιλογές είχε, ή να κρατά παιδιά ή να γίνει πόρνη. Στην αρχή πρόσεχε παιδιά, αλλά κουραζόταν γρήγορα κι έτσι έκανε διάφορες άλλες δουλειές. Ό,τι χρήματα κέρδιζε, τα έστελνε στην πατρίδα για να ξεπληρώσει το οικογενειακό της χρέος. Όταν η αίτησή της για χορήγηση ασύλου απορρίφθηκε τον Νοέμβριο του 2005, πέρασε στην παρανομία. Στις 20 Σεπτεμβρίου οι αστυνομικοί κτύπησαν την πόρτα της κι εκείνη πήδησε από τον πρώτο όροφο. Την επομένη πέθανε. Οι δικοί της το έμαθαν έξι μέρες αργότερα. Αυτό που τους ενδιαφέρει τώρα είναι να επαναπατρίσουν τη σορό της. «Στην Κίνα», λέει ο Ζανγκ Μπαϊλιάνγκ, «το τελευταίο ραντεβού με τον θάνατο έχει μεγάλη σημασία».