Επειδή τους πλήρωσε η Gazprom

Είκοσι ένας δημοσιογράφοι νεκροί. Πάνω από 300 αγωγές εναντίον όσων τολμούν να επικρίνουν το καθεστώς. Και ένα σχέδιο νόμου που θα περιορίσει ακόμη περισσότερο τα δικαιώματα των δημοσιογράφων. Ο απολογισμός μιας τραγικής πουτινικής εξαετίας.

Το 1997, όταν εργαζόταν ως στρατιωτικός ανταποκριτής, κινηματογράφησε ένα ρωσικό πολεμικό πλοίο να ρίχνει πυρηνικά απόβλητα στη Θάλασσα της Ιαπωνίας. Για την αποκάλυψη αυτή κρίθηκε ένοχος προδοσίας και καταδικάστηκε σε τρία χρόνια φυλάκιση, συμπεριλαμβανομένου ενός εξαμήνου σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Εκείνος όμως δεν το έβαλε κάτω. Όταν αποφυλακίστηκε, βάλθηκε να ψάχνει την ιστορία των αγωγών. Τον ενοχλούσε η σκέψη ότι ο αγωγός Νorth Stream, για παράδειγμα, μπορεί να ανακουφίσει τους Γερμανούς αλλά δεν θα κάνει καμιά διαφορά στην καθημερινή ζωή των Ρώσων. Τον ενοχλούσε και το τεράστιο κόστος αυτών των προγραμμάτων: η κατασκευή του συγκεκριμένου αγωγού, που θα περάσει από τη Βαλτική, επρόκειτο να κοστίσει δύο δισεκατομμύρια και τελικά θα κοστίσει έξι. Πήγε και βρήκε λοιπόν συναδέλφους του από τις πόλεις από τις οποίες θα περάσει ο αγωγός. «Γιατί δεν γράφετε αυτά που είδα;» τους ρώτησε. Η απάντηση ήταν αφοπλιστική: «Επειδή μας πλήρωσε η Gazprom».

Ο Γκριγκόρι Πάσκο είναι άνθρωπος με πείσμα. Ξέρει ότι με αυτά που κάνει κινδυνεύει ανά πάσα στιγμή να έχει την τύχη της Άνα Πολιτκόφσκαγια και των άλλων δημοσιογράφων που έπεσαν θύματα του καθήκοντος στην πουτινική «δημοκρατία», αλλά επιμένει. Χάρις στον θόρυβο που προκάλεσαν οι δικές του αποκαλύψεις, άλλωστε, η Ρωσία σταμάτησε ύστερα από τριάντα χρόνια να ρίχνει πυρηνικά απόβλητα στον ωκεανό. Έχει επίγνωση ότι στη χώρα του δεν μένουν παρά ελάχιστα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης: ο ραδιοφωνικός σταθμός Εcho Μoskwy, η εφημερίδα Νowaja Gazeta. Γνωρίζει τις δημοσκοπήσεις που δίνουν στον πρόεδρο δημοτικότητα της τάξεως του 80%, αλλά δεν τις πιστεύει. Ούτε συμφωνεί με την άποψη ότι οι Ρώσοι δεν ενδιαφέρονται για τη δημοκρατία. Όταν δεν ξέρεις τι είναι δημοκρατία- λέει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Μπερλίνερ Τσάιτουνγκ - δεν μπορείς να αποφασίσεις αν τη θέλεις ή όχι. Πρώτα πρέπει να σου δοθεί η ευκαιρία να τη δοκιμάσεις. Σήμερα, οι Ρώσοι ενημερώνονται αποκλειστικά από κρατικά δίκτυα όπως το Κανάλι Ένα ή το ΝΤW. Ο Πούτιν είναι ένα προϊόν της τηλεόρασης, όλη μέρα τον δείχνουν να κάνει σκι ή πολεμικές τέχνες. Γι΄ αυτό είναι τόσο δημοφιλής. Όσο για το Ιnternet, οι χρήστες στη Ρωσία είναι λιγότεροι από 25 εκατομμύρια. Και η κυβέρνηση ετοιμάζεται να το περιορίσει κι αυτό.

Αν ο Στάλιν και ο Μπρέζνιεφ είχαν μια ιδεολογία, λέει ο Πάσκο, η σημερινή κυβέρνηση θέλει μόνο να βγάλει χρήματα. Μα εδώ ο ρώσος συνάδελφος αδικεί τον εαυτό του, ο Πούτιν δεν είναι Γιέλτσιν, οι φιλοδοξίες του είναι πολύ μεγαλύτερες.