Η αρχιτεκτονική δεν αλλάζει ποτέ

«Το πρόβλημα με τους ουρανοξύστες είναι ότι δεν ξέρουμε τι να σκεφτούμε γι΄αυτούς. Οι πιο ψηλοί πύργοι του κόσμου κατασκευάζονται σήμερα σε πόλεις που δεν ξέρουμε να τις βρούμε στον χάρτη». Ντέγιαν Σούτζιτς

Ας πάρουμε το παράδειγμα του Ντουμπάι, που από αρχιτεκτονική άποψη βρίσκεται κάπου ανάμεσα στη Βομβάη και το Παρίσι. Εκεί βλέπεις κάθε είδους ακρότητα, ένα χιονοδρομικό κέντρο στη μέση της ερήμου, τέτοια πράγματα. Και συναντάς περισσότερους Ινδούς, Ιρανούς και Κινέζους παρά Άραβες. Πρόκειται για μια υβριδική κουλτούρα που μαθαίνει από τη Σιγκαπούρη, την πρώτη πόλη-κράτος μαζί με το Χονγκ Κονγκ. Πρώτα ιδρύουν μια αεροπορική εταιρεία και μετά επενδύουν σε Γκούγκενχαϊμ. Εκεί ο κόσμος αλλάζει μπροστά στα μάτια σου. Όπως αλλάζει και στις πόλεις της Ευρώπης. Πριν από είκοσι χρόνια θα ήταν αδιανόητο να κτίσεις ουρανοξύστες στο Λονδίνο και στη Βαρκελώνη, ο κόσμος ήταν συνηθισμένος σε μια εικόνα και ήταν δύσκολο να την αλλάξεις. Έπειτα ο δήμαρχος του Λονδίνου πήγε στο Πεκίνο, είδε ότι πρώτα είχαν φτιάξει την περίμετρο της πόλης και μετά είχαν αρχίσει να δημιουργούν θέσεις εργασίας, και εισήγαγε το μοντέλο στη Βρετανία. Μας αντιγράφουν και αντιγράφουμε τα αντίγραφα, λέει στην «Ελ Παΐς» ο Ντέγιαν Σούτζιτς, ένας από τους πιο έγκυρους κριτικούς αρχιτεκτονικής στον κόσμο. Έτσι είναι η αρχιτεκτονική, μεταδίδεται σαν τη γρίπη των πτηνών.

Όταν ο Σούτζιτς συνειδητοποίησε ότι δεν θα γινόταν ποτέ καλός αρχιτέκτονας, το έριξε στη δημοσιογραφία. Έγραφε για χρόνια στην «Ομπζέρβερ», ύστερα ίδρυσε το μυθικό περιοδικό Βlue Ρrint, ανέλαβε τη διεύθυνση του ιταλικού Domus. Σήμερα είναι διευθυντής του Design Μuseum, στη νότια όχθη του Τάμεση. Η αρχιτεκτονική δεν αλλάζει ποτέ, γράφει στο βιβλίο του «Η αρχιτεκτονική της εξουσίας». Είναι αλήθεια ότι σήμερα υπάρχει περισσότερος κόσμος στον πλανήτη και μετακινούμαστε περισσότερο. Αλλά ο κόσμος πάντα μετακινούνταν. Οι πόλεις είναι πιο παλιές από τις χώρες. Το Λονδίνο υπήρχε πολύ πριν από την Αγγλία. Πριν από 2.000 χρόνια, η Αλεξάνδρεια ήταν μια πόλη με Εβραίους, Λατίνους και Άραβες. Η παγκοσμιοποίηση δεν είναι κάτι καινούργιο. Όλα κύκλους κάνουν. Σήμερα βλέπουμε καραβάνια αρχιτεκτόνων να μετακομίζουν από το Πεκίνο στο Ντουμπάι. Ο επόμενος σταθμός είναι το Καζαχστάν. Ουρανοξύστες, Γκούγκενχαϊμ, για να επιστρέψουμε μοιραία και πάλι στην εποχή της λιτότητας. Οι φοιτητές ανακαλύπτουν εκ νέου τη σχολή των Σμίθσον.

Το βιβλίο του Σούτζιτς κυκλοφορεί τώρα και στα κινέζικα, αλλά χωρίς το κεφάλαιο για την πλατεία Τιαν Ανμέν, ο συγγραφέας δέχθηκε να λογοκριθεί για να μην του απαγορεύσουν την είσοδο στην Κίνα, είναι υπερβολικά ενδιαφέροντα όσα γίνονται εκεί. Έχει πάει έξι φορές, και κάθε φορά βλέπει μια διαφορετική χώρα. Αν ίδρυε σήμερα ένα περιοδικό αρχιτεκτονικής, το Πεκίνο θα είχε έδρα. Η κατάσταση είναι προεπαναστατική, σίγουρα το Κομμουνιστικό Κόμμα το έχει καταλάβει.