Ένας σύγχρονος Τειρεσίας

Δεν τον αποκαλούν τυχαία «φέιμους Σέιμους»: οι ποιητικές συλλογές του αντιστοιχούν στα δύο τρίτα των πωλήσεων όλων των έργων που υπογράφουν εν ζωή ποιητές στη Βρετανία. Σπάνιο προνόμιο, στ΄ αλήθεια.

Στις 5 Ιανουαρίου 1976, μια ομάδα μασκοφόρων σταμάτησε στο Κίνγκσμιλ της Βόρειας Ιρλανδίας ένα λεωφορείο με εργαζομένους που πήγαιναν στο σπίτι τους. Τους έβγαλαν έξω, τους έβαλαν σε μια σειρά και τους διέταξαν να πει ο καθένας τη θρησκεία του. Μεταξύ των εργαζομένων υπήρχε μόνο ένας καθολικός και όλοι ήταν σίγουροι ότι οι μασκοφόροι ήταν προτεστάντες. Όταν ήρθε η σειρά του προτεστάντη που στεκόταν δίπλα στον καθολικό, εκείνος του έσφιξε το χέρι και του είπε: «Φίλε, δεν θα σε προδώσουμε». Ύστερα δήλωσε και αυτός το θρήσκευμά του. Οι μασκοφόροι ξεχώρισαν τότε τους έντεκα προτεστάντες και τους πυροβόλησαν εν ψυχρώ (ως εκ θαύματος, ο ένας επέζησε). Ανήκαν στον ΙRΑ και αυτή η μαζική δολοφονία ήταν αντίποινα για τη δολοφονία έξι καθολικών την προηγουμένη.

Την ιστορία αυτή αφηγήθηκε ο Σέιμους Χήνυ κατά τη βράβευσή του με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 1995. Σε εκείνο το σφίξιμο του χεριού, είπε, βρισκόταν το μέλλον της Ιρλανδίας. Δώδεκα χρόνια μετά, με τον (προτεστάντη) Ίαν Πέισλι και τον (ηγέτη του Σιν Φέιν) Μάρτιν ΜακΓκίνες να συμμετέχουν στην ίδια κυβέρνηση, ο ποιητής αισθάνεται δικαιωμένος. «Κανείς δεν πρόκειται να ερωτευτεί τον άλλο», λέει σε συνέντευξή του στη Σάντεϊ Τέλεγκραφ. «Αλλά οι θεσμοί, η πόλις, ίσως να έχουν μια ευκαιρία να λειτουργήσουν». Και όχι μόνο αυτό. Το πείραμα της Βόρειας Ιρλανδίας χρησιμεύει σήμερα ως πρότυπο για το Ιράκ, στελέχη των δύο πλευρών επισκέφθηκαν πρόσφατα την αιματοκυλισμένη χώρα σε μια προσπάθεια να πείσουν τους σιίτες και τους σουνίτες ότι δεν υπάρχει άλλη λύση από το να ζήσουν μαζί, να κυβερνήσουν μαζί, να διαχειριστούν μαζί το μέλλον τους και το μέλλον των παιδιών τους.

Ίσως πρέπει να πάει και ο Χήνυ μια βόλτα από εκεί. Ίσως ο Θεατρικός Όμιλος Νottingham Ρlayhouse, μετά το τέλος των παραστάσεων που δίνει αυτόν τον καιρό στο Λονδίνο, πρέπει να παρουσιάσει και στη Βαγδάτη τον «Ενταφιασμό στη Θήβα», τη μετάφραση της Αντιγόνης από τον Ιρλανδό ποιητή. Όταν ο τελευταίος μετέφραζε το έργο του Σοφοκλή, ο Μπους ετοίμαζε την εισβολή στο Ιράκ: οι παραλληλισμοί ανάμεσα στον Κρέοντα και στον Αμερικανό πρόεδρο είναι εμφανείς στη μετάφραση. Μήπως λοιπόν ο ρόλος των ποιητών είναι σήμερα αντίστοιχος με τον ρόλο του Τειρεσία, του τυφλού μάντη που επισημαίνει στον βασιλιά τα λάθη του; «Δεν θα διεκδικούσα ποτέ την εξουσία του Τειρεσία», σπεύδει να απαντήσει ο 68χρονος Χήνυ. «Είναι αλήθεια όμως ότι ο άνθρωπος αυτός αποτελεί εκείνη την έκτη αίσθηση που υπάρχει σε όλους μας. Πάντα μας καταδιώκει η διαίσθηση, έτσι δεν είναι;».