Πιο έξυπνος από τον μέσο πρόεδρο

«O Άλεξ μας δίδαξε πολλά, πολλά πράγματα για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος των πτηνών. Με τον τρόπο αυτόν μας βοήθησε να προσδιορίσουμε τους δεσμούς ανάμεσα στον άνθρωπο και τα υπόλοιπα δημιουργήματα. Άνοιξε την πόρτα που οδηγεί στο μυαλό του- ένα μυαλό που ήταν τόσο παρόμοιο με το δικό μας, ώστε ήταν σαν να πρόκειται για μας, και ταυτόχρονα τόσο διαφορετικό ώστε άνοιξε χίλιες διαφορετικές πόρτες προς το Σύμπαν».

Αυτός ο φόρος τιμής είναι ένας από τους χιλιάδες που έχουν κατατεθεί στο Ιnternet από τότε που πέθανε ο Άλεξ, ένας Αφρικανικός Γκρίζος παπαγάλος για τον οποίον είπαν ότι ήταν εξυπνότερος από τον μέσο πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Μπορούσε να μετρήσει μέχρι το έξι, αναγνώριζε τα χρώματα, αντιλαμβανόταν έννοιες όπως το μεγαλύτερο και το μικρότερο και διέθετε ένα λεξιλόγιο 150 λέξεων. Σύμφωνα με την εκπαιδεύτριά του, τη δρα Αϊρήν Πέπερμπεργκ από το Πανεπιστήμιο της Βοστώνης, ο Άλεξ είχε την ευφυΐα ενός πεντάχρονου παιδιού και τις επικοινωνιακές ικανότητες ενός δίχρονου. Όταν τον έπιαναν τα διαόλια του, συμπεριφερόταν σαν μικρό παιδί: κτυπούσε με το ράμφος του οτιδήποτε βρισκόταν στο πάτωμα. Κι όταν συμμετείχε σε μια συζήτηση, δεν μιμείτο απλώς αυτά που άκουγε: καταλάβαινε για τι μιλούσε. Όταν έλεγε «θέλω αυτό», εννοούσε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Όταν έλεγε «θέλω να πάω εκεί», αναφερόταν σ΄ έναν συγκεκριμένο τόπο. Την παραμονή του θανάτου του, έδωσε στην εκπαιδεύτρια ραντεβού για την επομένη. Αλλά ακόμη κι ένας πανέξυπνος παπαγάλος μπορεί να κάνει μια λάθος εκτίμηση.

Υπάρχουν βέβαια κι εκείνοι που διαφωνούν με όλα αυτά. Σύμφωνα με τον δρα Χέρμπερτ Τέρεϊς, έναν καθηγητή Ψυχολογίας στο Κολούμπια που έγινε διάσημος από τα γλωσσικά πειράματά του τη δεκαετία του ΄70 με ένα χιμπαντζή ονόματι Νιμ Τσίμπσκι, ο Άλεξ δεν έκανε τίποτα άλλο από τα να...παπαγαλίζει αυτά που άκουγε. Όπως υποστηρίζει, «οι λέξεις αποτελούν απαντήσεις, όχι γλώσσα». Πέρα απ΄ αυτό όμως- επισημαίνει η Γκάρντιανη ζωή και ο πρόωρος θάνατος του Άλεξ (οι Αφρικανικοί Γκρίζοι ζουν κατά μέσον όρο 50 χρόνια, κι εκείνος πέθανε στα 31) θέτουν ορισμένα ερωτήματα. Έχει ακόμη νόημα ο καρτεσιανός χωρισμός του κόσμου σε σκεπτόμενους ανθρώπους και χαζά ζώα; Πού σταματά η μίμηση και ξεκινά η ανεξάρτητη σκέψη; Αν τα πουλιά είναι πιο έξυπνα απ΄ ό,τι νομίζουμε, είναι θεμιτός ο εγκλεισμός τους σε κλουβιά για τη χρησιμοποίησή τους σε πειράματα; Μήπως η διδασκαλία της γλώσσας στα ζώα είναι όχι μόνο περιττή, αλλά και ταπεινωτική;

Η κ. Πέπερμπεργκ, πάντως, είναι απτόητη. Ήδη εκπαιδεύει δύο άλλους Αφρικανικούς Γκρίζους, τον Γκρίφιν και τον Άρθουρ. Είναι βέβαια κι ένας τρόπος να ξεπεράσει το πένθος της.