Η ανία κάνει καλό στην υγεία

Ο πρόεδρος Μπους δήλωσε πρόσφατα πως η μεγαλύτερη φιλοδοξία του μετά το τέλος της θητείας του είναι η απεριόριστη ανία. Γελάσαμε. Τον χλευάσαμε. Ίσως όμως να πρέπει να το ξανασκεφτούμε.

O Γάλλος ψυχίατρος Πατρίκ Λεμουάν, που ειδικεύεται στην κατάθλιψη και στις διαταραχές του ύπνου, διακρίνει δύο είδη ανίας. Η μία είναι η παθολογική, που αποτελεί ένα οδυνηρό σύμπτωμα πολλών ψυχιατρικών ασθενειών και είναι σαφώς αντιπαραγωγική. Η άλλη είναι η φυσιολογική, που είναι ευπρόσδεκτη και απαραίτητη. Για να αναπτύξουμε την προσωπικότητά μας, για να δούμε κατά πρόσωπο τον εαυτό μας και να τον γνωρίσουμε καλύτερα, έχουμε ανάγκη από περιόδους απραξίας. Χωρίς ανία δεν υπάρχει δημιουργία, ούτε σε πολιτικό ούτε σε καλλιτεχνικό ή επιστημονικό επίπεδο. Χωρίς ανία, δεν καλλιεργείται ούτε η φαντασία ούτε η ανεξαρτησία. Να ένας λόγος για τον οποίο η Εκκλησία πάντα την πολέμησε. Και φτάσαμε σήμερα στον Ηomo freneticus, που τρώει φαστ-φουντ και αναζητεί ταίρι στο speed dating.

Δεν ήταν πάντα έτσι. Τον 4ο αιώνα, ο Ψευδοαριστοτέλης έλεγε ότι «περιττοί μεν εισί πάντες οι μελαγχολικοί, ου δια νόσον, αλλά δια φύσιν» (Όλοι οι μελαγχολικοί είναι πλάσματα ξεχωριστά, κι αυτό όχι από αρρώστια αλλά από τη φύση τους). Κατά την Αναγέννηση, οι μελαγχολικοί ταυτίζονταν με τους πνευματικά ανώτερους ανθρώπους: ένας υπερδραστήριος άνθρωπος σπανίως ήταν διάνοια. Ο Λουδοβίκος ΙΑ΄, που έπληττε πολύ, κατάφερε να νικήσει τον Κάρολο τον Ισχυρό, έναν άνθρωπο που έβρισκε ικανοποίηση μονάχα στη δράση και στον πόλεμο. Η δυσφήμηση της ανίας άρχισε όταν ο προτεσταντισμός και το αγγλοσαξονικό μοντέλο απέκτησαν τον έλεγχο του κόσμου. Ο Λεμουάν πιστεύει ότι έπαιξε ρόλο και η σύνδεση της ανίας με τον αυνανισμό. Όταν βαριέσαι, έχεις μεγαλύτερες πιθανότητες να αρχίσεις να χαϊδεύεσαι. Αλλά ούτε το ένα ούτε το άλλο έκαναν ποτέ κακό. Αντιθέτως: λέγεται ότι ο Αϊνστάιν βαριόταν πολύ όταν ήταν μικρός. Δεν ξέρουμε πόσο συχνά αυνανιζόταν.

Η ανία υπάρχει από τότε που υπάρχει πολιτισμός, λέει ο Γάλλος ψυχίατρος σε συνέντευξή του στη Λιμπερασιόν με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του «Ανία, τι ευτυχία!» (εκδ. Αrmand Colin). Σε λαούς κτηνοτρόφων, όπως οι Μασάι στην Αφρική, δεν συναντάται η ανία. Τα τελευταία χρόνια πάντως, με την άνοδο και του ανατολίτικου μοντέλου, παρακολουθούμε μια σταδιακή αποκατάσταση της ανίας. Ας χαλαρώσουν λοιπόν οι γονείς, που τραβάνε τα παιδιά τους από το ποδόσφαιρο στο χορό κι από τα αγγλικά στην πισίνα! Ας μην ανησυχούν όταν τα ακούνε να παραπονούνται ότι βαριούνται και δεν έχουν τι να κάνουν. Όπως έλεγε κι ο συγγραφέας Πωλ Μπουρζέ, «ο μοντέρνος άνθρωπος είναι ένα ζώο που πλήττει». Αν του στερήσουμε αυτό το δικαίωμα, παρεμβαίνουμε αρνητικά στην ανάπτυξή του.