Τα κουνέλια τον άκουγαν να παίζει Μάλερ

Ο Χένινγκ Μάνκελ είναι ένας πολύ καλός συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων, βιβλία του κυκλοφορούν και στα ελληνικά. Είναι όμως κι ένας τυχερός άνθρωπος:
ο πεθερός του ήταν ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν.

«Για όσους ζούσαν κοντά του, ο θάνατος του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν την περασμένη εβδομάδα δεν ήταν έκπληξη. Είχε μόλις κλείσει τα 89, ήταν πολύ μεγάλος. Η κουρασμένη καρδιά του σταμάτησε να κτυπά τα χαράματα, αυτό το βροχερό καλοκαίρι, στο σπίτι του, στο νησί Φουρέ. Τα κουνέλια που συνήθιζαν να κάθονται ακίνητα στην παραλία και να τον ακούνε να παίζει Μάλερ θα αναρωτηθούν τώρα πού χάθηκε αυτός ο ηλικιωμένος άνθρωπος. Αλλά χάθηκε. Η κλεψύδρα άδειασε.

Προς το τέλος της ζωής του η όρασή του είχε χειροτερέψει. Δεν μπορούσε να δει σινεμά ή τηλεόραση, ούτε να διαβάσει. Το μόνο που του είχε μείνει ήταν η μουσική. Παρ΄ όλο που στην επαγγελματική του ζωή ήταν σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας, πιστεύω ότι μεγαλύτερη σημασία γι΄ αυτόν είχε η μουσική. Το όνειρό του δεν ήταν ποτέ να γίνει μουσικός, το είχε πει καθαρά. Πιθανότατα, όμως, να είχε σκεφτεί ότι σε μια δεύτερη ζωή θα μπορούσε να γίνει συνθέτης. Χρησιμοποιούσε συχνά μουσικούς όρους για να περιγράψει τις ταινίες του και τα θεατρικά του έργα. Θεωρούσε τη μουσική ένα είδος πύλης προς άλλες πραγματικότητες, διαφορετικές από εκείνες που μπορούμε να αντιληφθούμε άμεσα με τις αισθήσεις μας. Ίσως στη μουσική να μπορεί να βρεθεί εκείνη η γέφυρα προς άλλες πραγματικότητες, την οποία αναζητούν οι περισσότεροι από μας. Αλλά δεν πρέπει να κάνουμε το λάθος να θεωρήσουμε πως ο Μπέργκμαν ήταν δεισιδαίμων. Αν είχε θρησκευτικές πεποιθήσεις, δεν τις γνώριζα. Το βέβαιο είναι ότι προσπαθούσε να συλλάβει εκείνον τον μυστικισμό που αποτελεί πάντα μέρος της πραγματικότητας. Όπως όταν ο Σουηδός συγγραφέας που θαύμαζε περισσότερο, ο Άουγκουστ Στρίντμπεργκ, μετρούσε πέτρες και μελετούσε το σχήμα των σύννεφων. Με άλλα λόγια, είχε μια περιέργεια για εκείνα τα πράγματα που βρίσκονται στις παρυφές της πραγματικότητας.

Η μουσική ήταν πάντα μια από τις πηγές του. Η άλλη ήταν η παιδική του ηλικία. Ή μάλλον οι αρετές της παιδικής ηλικίας που διατηρούσε και μεγάλος. Για μένα, αυτό είναι ένα μεγάλο προτέρημα. Πιστεύω ότι ο αληθινός καλλιτέχνης είναι το παιδί. Όταν μεγαλώνουμε, και το σχολείο αρχίζει να μας επικρίνει επειδή εμπιστευόμαστε πολύ τη φαντασία, χάνουμε πολλά από αυτά που είχαμε από τη φύση μας. Χάνουμε εκείνη την ακλόνητη πίστη στις δυνάμεις της φαντασίας. Αλλά η φαντασία δεν μας βοηθά μόνο να κατασκευάζουμε καλύβες και σχεδίες από ξύλο, ή πειρατικά πλοία από φλούδες. Τη φαντασία τη χρειαζόμαστε για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που συνοδεύουν τόσο συχνά τη ζωή».

(Απόσπασμα ενός κειμένου του Μάνκελ που δημοσιεύτηκε στη χθεσινή Γκάρντιαν )