Ο γιος της θάλασσας

«Όταν θα έρθει η μέρα του τελευταίου ταξιδιού/ όταν το πλοίο θα είναι έτοιμο να φύγει για να μην ξαναγυρίσει/ θα με βρείτε εκεί/ χωρίς αποσκευές/ σχεδόν γυμνό/ όπως τον γιο της θάλασσας».

Αυτούς τους ισπανικούς στίχους από το Πορτραίτο του Αντόνιο Ματσάδο, γραμμένους σ΄ένα κομμάτι χαρτί, βρήκαν οι αστυνομικοί μερικά μέτρα από το πτώμα του Πιερ Ζαλάτ, στο σπίτι του, στη Νιμ. Ο 89χρονος βιομήχανος έδωσε τέλος στη ζωή του το μεσημέρι της 8ης Ιουνίου, πυροβολώντας μ΄ ένα Μarlin 444 ανάμεσα στα πόδια. Γράμμα δεν υπήρχε ούτε άλλη εξήγηση. Όλοι ήξεραν όμως τον λόγο της αυτοκτονίας. Μια εβδομάδα νωρίτερα, ο ιταλικός όμιλος JΑL που έχει αγοράσει τα εργοστάσια του Ζαλάτ είχε ανακοινώσει τη μετακίνηση δύο εξ αυτών στην Τυνησία. Διακόσιοι ογδόντα πέντε εργάτες θα χάσουν τη δουλειά τους. Ο γέρος δεν μπορούσε να το αντέξει. «Θέλω να πεθάνω πριν κλείσουν τα εργοστάσια», είχε εξομολογηθεί σ΄ έναν φίλο του.

Το χωριό Σαιντ-Ιπολύτ-ντυ-Φορ της Νότιας Γαλλίας, όπου άρχισε να κτίζεται το 1947 η βιομηχανία παπουτσιών ασφαλείας του Ζαλάτ, έχει βυθιστεί σε βαρύ πένθος. Οι εργάτες λένε πως είναι ορφανοί. Για εκείνους, ο «Μεσιέ Ζαλάτ» ήταν ένας θρύλος. «Μου έσωσε τη ζωή», λέει στη Μοντ ο Ζαν-Κλωντ Γκασκόν, που σε ηλικία 23 ετών τραυματίστηκε βαριά στο αριστερό χέρι ενώ κυνηγούσε, και χρειάστηκε να ακρωτηριαστεί. Δούλευε ήδη εννιά χρόνια στο εργοστάσιο. Όταν το έμαθε ο Ζαλάτ, έδωσε 1.000 φράγκα στον πατέρα του, και του είπε: «Όταν γίνει καλά ο γιος σας, τον περιμένει ένα μηχάνημα στο εργοστάσιο». Έναν χρόνο αργότερα, ο Γκασκόν ξανάπιασε δουλειά, «με τον ίδιο μισθό». Στα 61 του, τον πετάνε στον δρόμο.

Ο Πιερ Ζαλάτ δεν τα πήγαινε ποτέ καλά με τους καπιταλιστές. Όταν επέστρεψε στη Γαλλία το 1950 από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Σύνδεσμος Υποδηματοποιών του απαγόρευσε να εγκατασταθεί στη χώρα, επειδή δικαίωμα να συνεχίσουν τη δραστηριότητά τους είχαν μόνο όσοι είχαν παραμείνει στη χώρα στη διάρκεια του πολέμου. Αλλά εκείνον δεν ήταν εύκολο να τον σταματήσουν. Το 1964, παραμονές Χριστουγέννων, αυτοκτόνησε ο 20χρονος γιος του. Οι παλιοί εργάτες λένε ότι η σχέση τους ήταν δύσκολη, ο γιος δεν ήθελε να κληρονομήσει την επιχείρηση του πατέρα. Αργότερα θα αυτοκτονούσε και η μητέρα του. Η πραγματική οικογένειά του θα ήταν μέχρι τέλους οι εργάτες των εργοστασίων του, στους οποίους έδινε πάντα διπλάσια αύξηση απ΄ ό,τι στους υπαλλήλους. Γι΄αυτό και δεν έγινε καμιά απεργία εκεί τον Μάη του ΄68. Γιος ενός Ισπανού πρόσφυγα, 76 ετών σήμερα, ο Ζωρζ Φερνάντες αντιμετώπιζε το 1967 σοβαρά προβλήματα με τις αρχές επειδή έτρεφε συμπάθεια για την Κούβα. Όταν το έμαθε ο Ζαλάτ, του έβγαλε πιστοποιητικό ότι δούλευε σ΄ αυτόν, κι ας μην είχε πατήσει ποτέ το πόδι του στο εργοστάσιο. «Ήταν ένας πραγματικός σοσιαλιστής», λέει ο Φερνάντες. «Ένας άνθρωπος που παρέμεινε δίπλα στο προσωπικό του μέχρι τον θάνατο».