Η Αμερική ανήκει σε όλους

Ο Ρίτσαρντ Ρόρτυ ήταν ένας φιλόσοφος διαφορετικός από τους άλλους. Στα οκτώ του χρόνια έστειλε ένα δώρο στον Δαλάι Λάμα για να τον συγχαρεί για την ενθρόνισή του. Αγαπούσε τις άγριες ορχιδέες, παρατηρούσε τα πουλιά και πίστευε ότι το κίνημα της «πολιτικής ευπρέπειας» έκανε καλό στην Αμερική.

Τον Αύγουστο του 2004, ο Ιρανός φιλόσοφος Ραμίν Τζαχανμπεγκλού έστειλε στον Ρόρτυ ένα γράμμα, στο οποίο διατύπωνε μερικές απόψεις του για το αμερικανικό όνειρο. Επικαλούμενος τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, που είχε πει ότι οι Αμερικανοί δεν μπορούν να είναι ελεύθεροι αν δεν είναι ελεύθεροι οι κάτοικοι των πιο φτωχών χωρών της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, ο φιλόσοφος εξέφραζε την πεποίθηση ότι μια τέτοια αλληλεξάρτηση είναι αναγκαία για να αρχίσει ένας διάλογος που θα οδηγήσει στην κατανόηση και την αναμόρφωση της διεθνούς τάξης. Η πρόκληση για τον νέο «αμερικανικό αιώνα»- κατέληγε- είναι να επαναπροσδιοριστεί και να αναζωογονηθεί το αμερικανικό όνειρο ώστε να ανήκει σε όλους.

«Αγαπητέ Ραμίν», απάντησε ο Ρόρτυ. «Όταν ο Ουόλτ Ουίτμαν έγραψε στα μέσα του 19ου αιώνα ότι από όλα τα έθνη που πέρασαν ποτέ από τη Γη, οι Αμερικανοί διακρίνονται πιθανότατα από την πληρέστερη ποιητική φύση, εννοούσε ότι οι Αμερικανοί τείνουν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο να ονειρεύονται έναν καλύτερο κόσμο, έναν ειρηνικό κόσμο όπου η κοινωνική δικαιοσύνη είναι συμφιλιωμένη με την ατομική ελευθερία. Το όνειρο αυτό κρατήθηκε ζωντανό από όλους εκείνους τους Αμερικανούς διανοουμένους και πολιτικούς, που έχουν προσπαθήσει να πείσουν τους συμπατριώτες τους ότι σημασία δεν έχει να είναι η Αμερική πλούσια και ισχυρή, αλλά να ενσαρκώνει μια διαρκή πίστη στις αξίες του δημοκρατικού ατομισμού, ως αναγκαίους θεματοφύλακες της προσωπικής αξιοπρέπειας και της ατομικής ευκαιρίας. Ο κρυφός στόχος αυτών των διεθνιστών είναι να υλοποιήσουν αυτό που ο Τένυσον αποκάλεσε “Το Κοινοβούλιο του Ανθρώπου, η Ομοσπονδία του Κόσμου”. Να συγκροτήσουν μια παγκόσμια κυβέρνηση που θα ενώνει τους Ιρανούς, τους Κινέζους, τους Γερμανούς, τους Βραζιλιάνους και τους Αμερικανούς σε ενιαία πολιτική κοινότητα. Η στάση της κυβέρνησης Μπους έχει κάνει πολλούς να ξεχάσουν ότι, εκτός από σωβινιστές μιλιταριστές, η Αμερική διαθέτει και ιδεαλιστές ονειροπόλους. Αλλά η Αμερική δεν θα είναι η μοναδική υπερδύναμη για πολλές ακόμη δεκαετίες. Και αργά ή γρήγορα, θα κατακτήσει ξανά την ηθική πρωτοπορία που είχε το 1919 επί Ουίλσον και το 1945 επί Ρούζβελτ».

Ναι, ο Ρίτσαρντ Ρόρτυ, που πέθανε την περασμένη Παρασκευή σε ηλικία 75 ετών, είχε ακόμη μία ιδιαιτερότητα: ήταν πατριώτης και δεν ντρεπόταν γι΄ αυτό. Θεωρούσε πως παρά τις ακρότητες για τις οποίες ήταν και εξακολουθεί να είναι υπεύθυνη, η Αμερική παραμένει ένα παράδειγμα του καλύτερου είδους κοινωνίας που έχει εφευρεθεί ποτέ. Επίσης πίστευε πως ο «καπιταλισμός του κοινωνικού κράτους» είναι το καλύτερο σύστημα στο οποίο μπορούμε να προσβλέπουμε. Για τις απόψεις του αυτές, ένα μέρος της Αριστεράς δεν τον συγχώρησε ποτέ.