Η θάλασσα της αδιαφορίας

Η εκπρόσωπος της Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες στη Λαμπεντούζα ήταν σαφής: «Οι άνθρωποι αυτοί επέζησαν απλώς και μόνο επειδή είναι νέοι και δυνατοί».

Η φωτογραφία αυτή θα είναι ασφαλώς ανάμεσα στις φωτογραφίες της χρονιάς: είκοσι επτά Αφρικανοί λαθρομετανάστες γαντζωμένοι για τρία μερόνυχτα από τα δίχτυα ενός μαλτέζικου αλιευτικού επειδή καμιά χώρα δεν δέχεται να τους φιλοξενήσει. Την πρώτη μέρα τρώνε μήλα και πορτοκάλια που τους πετούν από το αλιευτικό, τις άλλες δύο τίποτα. Ο καπετάνιος δηλώνει ότι δεν μπορεί να τους επιβιβάσει στο αλιευτικό ούτε να τους μεταφέρει στη Μάλτα, επειδή υπάρχει κίνδυνος να καταστραφεί μια ψαριά αξίας ενός εκατομμυρίου δολαρίων. Επικοινωνεί με τη χώρα του, που ζητά από τη Λιβύη να τους πάρει πίσω αφού είναι πιο κοντά στις ακτές της. Η Λιβύη αδιαφορεί, η Μάλτα αδιαφορεί, ένα άλλο πλοίο που περνά από την περιοχή αδιαφορεί, όλοι πιστεύουν ότι αργά ή γρήγορα αυτοί οι δυστυχείς θα πεθάνουν, όπως έχουν πεθάνει χιλιάδες άνθρωποι σ ΄αυτά τα νερά. Οι λαθρομετανάστες, που βολόδερναν ήδη έξι μέρες στη θάλασσα όταν εντοπίστηκαν, θα διασωθούν τελικά από ένα σκάφος του ιταλικού ναυτικού, που θα τους μεταφέρει στη Λαμπεντούζα.

Γιατί αυτή η φωτογραφία με τους ανθρώπους-τόνους δεν ήταν χθες στις πρώτες σελίδες των εφημερίδων όλου του κόσμου; Γιατί η ανατριχιαστική δήλωση του καπετάνιου δεν μεταδόθηκε από όλες τις τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα; Με ποιο τρόπο, και μέσα από ποιες ακριβώς διαδικασίες, μετατράπηκε η Μεσόγειος από θάλασσα φιλίας σε στρατόπεδο συγκέντρωσης; Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά. Η Ρεπούμπλικα μας θυμίζει ότι στην ίδια αυτή θάλασσα περιπλανιόντουσαν επί οκτώ χρόνια, από το 1522 ώς το 1530, εφτά χιλιάδες Ιππότες της Ιερουσαλήμ, για να καταλήξουν τελικά- τι σύμπτωση!- στη Μάλτα. Στα ίδια νερά βρέθηκε το 1947 το πλοίο Έξοδος με 4.515 Εβραίους πρόσφυγες που είχαν γλιτώσει από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης: το πλοίο είχε αναχωρήσει από τη Γαλλία με προορισμό την Παλαιστίνη, αλλά το βρετανικό ναυτικό διέταξε την επιστροφή του στην Ευρώπη. Μα από τα περιστατικά εκείνα έχουν περάσει δεκαετίες, αιώνες, ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει προχωρήσει, στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γίνονται σήμερα στρατιωτικές επεμβάσεις, πώς είναι δυνατόν είκοσι επτά άνθρωποι να μένουν γαντζωμένοι για τρία μερόνυχτα από τα δίχτυα ενός αλιευτικού και όλοι οι υπόλοιποι να αποστρέφουμε το βλέμμα;

Δεν φταίνε μόνο η Μάλτα ή η Λιβύη, δεν φταίει μόνο αυτός ο απίστευτος καπετάνιος, στη χθεσινή Ελ Παΐς διαβάζουμε ότι ένα ισπανικό ρυμουλκό περίμενε επί τέσσερις μέρες εντολές από τη Μαδρίτη για το τι να κάνει 26 ναυαγούς από την Ακτή του Ελεφαντοστού που μάζεψε από τη θάλασσα. Τελικά η κυβέρνηση δέχθηκε να τους πάρει, ίσως επειδή ο καπετάνιος βεβαίωσε ότι είναι καλοί άνθρωποι, δεν παραπονέθηκαν λέει ούτε μια φορά, παρ΄ όλο που τους έβαλαν να κοιμηθούν στους διαδρόμους, δίπλα στις μηχανές...