Γιατί η Μαριάν δεν έγινε τερματοφύλακας

Όταν τελείωσε χθες η προβολή της ταινίας στις Κάννες, ακούστηκαν μονάχα χειροκροτήματα. Είναι αλήθεια όμως ότι στο κοινό δεν υπήρχαν ούτε Φρουροί της Επανάστασης, ούτε αγιατολάδες. Μόνο άνθρωποι που ενδιαφέρονταν για την τέχνη.

Το 1979, οι ιρανικές αρχές αποφάσισαν να επιβάλουν τη μαντίλα στα νεαρά κορίτσια. Δέκα ετών τότε, η Μαριάν Σατράπι αναγκάστηκε να υπακούσει. Όταν την είδαν έτσι οι συμμαθητές της, με τους οποίους έπαιζε ποδόσφαιρο τα πέντε προηγούμενα χρόνια, αποφάσισαν να τη βγάλουν από τερματοφύλακα. «Δεν μπορούμε να παίζουμε μαζί σου μπάλα γιατί είσαι κορίτσι», της είπαν. Κι έτσι εκείνη πήγε κι έμαθε καράτε.

Τα χρόνια εκείνα, οι νέοι του Ιράν - όπως οι νέοι όλου του κόσμου- μεγάλωναν συντροφιά με την αμερικανική κουλτούρα, μουσική, χάμπουργκερ, τηλεόραση, μπόουλινγκ. «Κανείς δεν μπορεί να πιστέψει πόσοι παραλληλισμοί υπάρχουν ανάμεσα στη χώρα μου και την Αμερική», λέει σήμερα η Ιρανή συγγραφέας που ζει πλέον μόνιμα στο Παρίσι. Ύστερα ήρθε η αναταραχή, η επανάσταση, η λογοκρισία, ο φόβος- ή τουλάχιστον ο φόβος των γονιών της για κείνη. Ευτυχώς που είχε τη γιαγιά της και της έλεγε ιστορίες. «Λατρεύω τους μεγάλους ανθρώπους. Άκουσα απίστευτες ιστορίες στη ζωή μου και αγάπησα όλα εκείνα που άλλοι άνθρωποι αντιπαθούν στους ηλικιωμένους». Κάπως έτσι άρχισε να γράφει κι εκείνη ιστορίες. Πολλοί την κατηγορούν ότι οι ιστορίες της είναι ψεύτικες, αλλά εκείνη δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει αυτό το επιχείρημα: «Ψέμα είναι να επωφελείσαι από κάτι. Όταν λες μια όμορφη ιστορία, είναι απλώς όμορφη».

Η ιστορία κινουμένων σχεδίων στην οποία βασίζεται η ταινία «Περσέπολις» είναι πάντως περισσότερο αληθινή από τις άλλες, αφού είναι σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφική. Η μικρή Μαρία, κόρη αντιπάλων του Σάχη, αναγκάζεται να αυτοεξοριστεί πρώτα στην Αυστρία και στη συνέχεια στη Γαλλία, αφού είδε τη ζωή της να εξευτελίζεται από την ισλαμική επανάσταση, τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ και την καταστολή των αγιατολάδων. «Δεν με μεγάλωσαν ως κορίτσι, μου έλεγαν πάντα ότι είμαι ένα ανθρώπινο πλάσμα· άλλωστε στα περσικά το αρσενικό και το θηλυκό άρθρο είναι η ίδια λέξη», είπε η Σατράπι στις Κάννες. «Από τη στιγμή που είπαν στις Ιρανές ότι αξίζουν το μισό από τους άνδρες, ο αριθμός των γυναικών στα πανεπιστήμια διπλασιάστηκε. Να γιατί ο πραγματικός εχθρός της δημοκρατίας δεν είναι ούτε ένα άτομο ούτε μια κυβέρνηση, αλλά η πατριαρχική κουλτούρα. Η δημοκρατία περνά από τη χειραφέτηση των γυναικών και η χειραφέτηση δεν είναι δυνατή παρά με την εκπαίδευση, την επιμόρφωση και την εργασία».

Η Μαριάν Σατράπι δεν επιδιώκει την τελειότητα. Άλλωστε, ούτε στην αρχαία Ελλάδα οι θεοί ήταν τέλειοι. «Έκαναν έρωτα και έπιναν και ρεύονταν. Κι ο κόσμος τους λάτρευε: αν οι θεοί δεν ήταν τέλειοι, μπορούσαν κι εκείνοι να μην είναι τέλειοι. Η αναζήτηση της τελειότητας θα μας κάνει να αισθανόμαστε πάντα ένοχοι».