Σύγκρουση συντηρητισμών

Ωραία το θέτουν οι Τούρκοι συνάδελφοι: ο μουσουλμανικός συντηρητισμός συγκρούεται με τον κοσμικό συντηρητισμό, με διαιτητή τον συντηρητισμό του Στρατού, που είναι ο πιο επικίνδυνος απ΄ όλους. Χαράς ευαγγέλια για τη δημοκρατία.

Η Τουρκία είναι τελικά η χώρα των παραδόξων. Οι ισλαμιστές έχουν αναδειχθεί στους πιο θερμούς υπερασπιστές της ένταξης στην Ευρώπη, ενώ η κεμαλική αντιπολίτευση εμφανίζεται όλο και πιο εχθρική απέναντι σ΄ αυτό το σχέδιο. Ο Στρατός προσπαθεί με κάθε τρόπο να δικαιώσει όσους υποστηρίζουν ότι η Τουρκία και η δημοκρατία είναι δύο έννοιες ασυμβίβαστες, καταφεύγοντας σε αστεία επιχειρήματα: με την τελευταία ανακοίνωσή του κατηγορεί το κυβερνών κόμμα ότι την Ημέρα των Παιδιών οργάνωσε διαγωνισμό απαγγελίας στίχων του Κορανίου και ότι βάζει τα κοριτσάκια να λένε προσευχές την ώρα που θα έπρεπε να είναι στο κρεβάτι. Όσο για το Συνταγματικό Δικαστήριο, αποφάσισε χθες ότι για να προτείνει κάποιος έναν υποψήφιο για την Προεδρία πρέπει να έχει εξασφαλισμένα τα δύο τρίτα των ψήφων από τον πρώτο (άρα και τον τελευταίο) γύρο...

Στα πέντε χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία ο Ερντογάν, σημειώνει ο Ανρί Γκιρσούν του «Νουβέλ Ομπζερβατέρ », έχουν πράγματι σημειωθεί ορισμένες ισλαμιστικές παρεκκλίσεις, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη μαντίλα. Οι συντηρητικοί μουσουλμάνοι έχουν προσπαθήσει να επιβάλουν νόμους συγγενείς προς τη σαρία, κυρίως στην επαρχία. Στις ιδιωτικές παραλίες που προορίζονται για τους πιστούς μουσουλμάνους βλέπει κανείς όλο και περισσότερο τους άνδρες και τις γυναίκες να κάνουν μπάνιο χωριστά. Η γενική τάση της τουρκικής κοινωνίας, όμως, είναι διαφορετική. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2006, το 36% των γυναικών κυκλοφορούν με ακάλυπτο το κεφάλι, έναντι 29,9% το 1999. Και αν οι ελπίδες για ένταξη στην Ευρώπη παρέμεναν ζωντανές, είναι βέβαιο ότι αυτή η τάση θα συνεχιζόταν με αμείωτο ρυθμό.

Δυστυχώς συμβαίνει το αντίθετο. Μπορεί ο Όλι Ρεν και το Συμβούλιο της Ευρώπης να καταδικάζουν το «υπόμνημα του μεσονυκτίου», όπως ονομάστηκε η παρέμβαση του Στρατού, αλλά η Ευρώπη κάνει ό,τι μπορεί για να δείξει στην Τουρκία ότι είναι ανεπιθύμητη. Όχι για πολιτικούς λόγους, που είναι υπαρκτοί και σοβαροί, αλλά για λόγους θρησκευτικούς και πολιτιστικούς. Η Μέρκελ μιλά για «προνομιακή σχέση», δηλαδή συνέχιση της σημερινής κατάστασης, και ο Σαρκοζί αποκλείει οποιαδήποτε περαιτέρω πρόοδο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Το αποτέλεσμα αυτής της αρνητικής στάσης είναι ότι έχει μειωθεί κατακόρυφα και το ενδιαφέρον των Τούρκων για την Ευρώπη: μόλις το 30% δηλώνουν σήμερα πως πρέπει να συνεχισθούν οι προσπάθειες προς αυτήν την κατεύθυνση, έναντι 77% το 2004. Οι στρατηγοί εκμεταλλεύονται αυτήν τη δυσαρέσκεια, ασκώντας τις πιέσεις που δεν μπορούσαν να ασκήσουν πριν από τρία χρόνια. Και οι παραδοσιακοί τουρκοφάγοι, είδος που ευδοκιμεί ιδιαίτερα στην Ελλάδα, τρίβουν τα χέρια τους. Η εμβριθής ανάλυσή τους, σύμφωνα με την οποία «ο Τούρκος είναι πάντα Τούρκος», επιτέλους δικαιώνεται.