Φόβος, άγχος, αδιαφορία

Τρεις άνθρωποι αφαίρεσαν τη ζωή τους τα δύο τελευταία χρόνια στην έδρα της Ρενώ. Άλλος ένας αποπειράθηκε να το κάνει. Φταίει η μεγάλη πίεση της εργασίας; Η έλλειψη αλληλεγγύης μεταξύ των εργαζομένων;

Η σκηνή που εκτυλίχθηκε στις 20 του περασμένου Οκτωβρίου στο εργοστάσιο της Ρενώ έξω από το Παρίσι, όπου εργάζονται 12.000 άνθρωποι, ήταν ιδιαίτερα άγρια. Ένας 39χρονος μηχανικός έπεσε από τον 5ο όροφο του κεντρικού κτιρίου, που ονομάζεται «κυψέλη» επειδή εκεί στεγάζονται τα γραφεία όπου γίνονται οι μελέτες για τα καινούργια μοντέλα. Η αυτοκτονία έγινε στις 10 το πρωί, μπροστά σε δεκάδες μάρτυρες. Μετά τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν, η διεύθυνση του εργοστασίου αποφάσισε να οργανώσει μια ημερίδα δράσης κατά του στρες ώστε να διαπιστώνονται εγκαίρως οι επικίνδυνες καταστάσεις και να αποτρέπεται το χειρότερο. Η ημερίδα έγινε στις 23 Ιανουαρίου. Την επομένη, βρέθηκε το πτώμα ενός 44χρονου τεχνικού που εργαζόταν στην ομάδα μελέτης για το νέο Twingo. Είχε αφαιρέσει τη ζωή του δύο μέρες νωρίτερα, ήταν ο τέταρτος που προέβαινε στο απονενοημένο διάβημα μέσα σε δύο χρόνια.

Στις 30 Ιανουαρίου, 800 εργαζόμενοι συγκεντρώθηκαν στον τόπο της τελευταίας αυτοκτονίας και τήρησαν ενός λεπτού σιγή. Η διεύθυνση θεωρεί ότι κάθε αυτοκτονία αποτελεί μεμονωμένο γεγονός και αναζητεί εξηγήσεις σε ψυχολογικό επίπεδο. Όσο για τα συνδικάτα, είναι μοιρασμένα. Τα μισά αποφεύγουν να συνδέσουν τις αυτοκτονίες με το κλίμα στο εργοστάσιο, τα άλλα μισά τις αποδίδουν μεταξύ άλλων στην αφόρητη πίεση που προκαλούν ο ανταγωνισμός και οι ετήσιες συνεντεύξεις. «Στη Ρενώ δεν αξιολογούν τη δουλειά, αλλά τα άτομα», λέει ο Φιλίπ Νοέλ, από το συνδικάτο CGT. «Όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι έχουν προβλήματα στον ύπνο, παθαίνουν κατάθλιψη, παίρνουν ηρεμιστικά».

Το φαινόμενο των αυτοκτονιών στους χώρους εργασίας είναι μάλλον καινούργιο. Μέχρι πρόσφατα περιοριζόταν στον αγροτικό κόσμο, σε ανθρώπους που δυσκολεύονταν να προσαρμοστούν στους νέους κανόνες της εργασίας. Τα πέντε ή έξι τελευταία χρόνια, όμως, στη Γαλλία αυτοκτονούν 300 με 400 εργαζόμενοι τον χρόνο. Σύμφωνα με τον ψυχίατρο Κριστόφ Ντεζούρ, ο βασικός λόγος είναι η βαθύτατη υποβάθμιση της «κοινής ζωής». Ο κοινωνικός ιστός που διαμόρφωνε ανέκαθεν τον κόσμο της εργασίας μέσα από την αλληλοβοήθεια διαλύεται. Οι αδικίες, η αυθαιρεσία, η καταπίεση υπήρχαν πάντα. Αυτό που αλλάζει ­ λέει ο Ντεζούρ στη Μοντ ­ είναι ότι οι εργαζόμενοι βρίσκονται όλο και πιο μόνοι μπροστά σ' αυτή την αυθαιρεσία και τον πόνο που τους προκαλεί. Κάποτε, όταν ένας εργαζόμενος αντιμετώπιζε προβλήματα, οι συνάδελφοί του δεν τον άφηναν να πέσει. Τώρα αυτή η αλληλεγγύη παρατηρείται όλο και σπανιότερα. Να είναι ο φόβος; Το άγχος; Η αδιαφορία; Όλα μαζί; Αν όμως δεν υπάρξει αντίδραση, δεν θα υπάρξει και λύση. Όταν σκουπίζεις το αίμα και συνεχίζεις, απλώς προετοιμάζεις την επόμενη σκηνή του δράματος.