Νοστιμιές από το Μακόντο

Πώς τιμά κανείς την τεσσαρακοστή επέτειο ενός αιώνα; Πρώτα απ' όλα κάνει μια αφαίρεση: από τα 79 χρόνια που κλείνει φέτος ο συγγραφέας, αφαιρεί τα 40 χρόνια που έχουν περάσει από τότε που έχει γράψει το αριστούργημά του (αν και ο ίδιος προτιμά άλλα βιβλία του, όπως το Φθινόπωρο του Πατριάρχη). Το αποτέλεσμα είναι 39, και για τους 39 καλύτερους νεαρούς συγγραφείς στην ισπανόφωνη Αμερική έχει προκηρυχθεί διαγωνισμός, με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων να έχει προγραμματιστεί πριν ο συγγραφέας εισέλθει στην ένατη δεκαετία της ζωής του.

Οργανώνει ύστερα μια συνάντηση συγγραφέων στην Καρταχένα, την παλιά, περίκλειστη πόλη των κολομβιανών ακτών. Εκεί, και για την ακρίβεια στο υπέροχο ναυτικό μουσείο της πόλης, προσφέρει νοστιμιές από το «Μακόντο», ένα φανταστικό χωριό που έπλασε ο συγγραφέας με πρότυπο τους τόπους όπου πέρασε την παιδική του ηλικία. Οι επισκέπτες τρώνε, θαυμάζουν τους πίνακες και τα χαρακτικά που απεικονίζουν τις σκηνές και τα πρόσωπα του βιβλίου και θυμούνται τα επεισόδια που τους άρεσαν περισσότερο. Την επιδημία της αϋπνίας που πλήττει τους κατοίκους του Μακόντο, για παράδειγμα. Καθώς δεν έχουν ύπνο και αρχίζουν να ξεχνούν τις βασικές λέξεις, οι χωριανοί αποφασίζουν να γράφουν τα ονόματα των πραγμάτων (όπως αγελάδα ή μαχαίρι) και να τα αντιστοιχούν στα αντικείμενα που τους ταιριάζουν. Από την πολλή κούραση, όμως, αρχίζουν να δυσκολεύονται και να διαβάσουν, γεγονός που περιπλέκει την κατάσταση.

Το βιβλίο που έχει φέτος τα τεσσαρακοστά γενέθλιά του είναι, βέβαια, τα Εκατό Χρόνια Μοναξιάς. Αλλά ο συγγραφέας του, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, δεν έχει φανεί τελευταία στην Καρταχένα. Ίσως να βρίσκεται στο άλλο σπίτι του, στην Αβάνα, για να είναι κοντά στον άρρωστο φίλο του τον Φιντέλ, ή στο τρίτο του σπίτι, στο Λος Άντζελες. Ο Κρίστοφερ Χίτσενς, καλεσμένος στο ετήσιο λογοτεχνικό φεστιβάλ της Καρταχένα, δεν θα έχει έτσι την ευκαιρία να τον συναντήσει. Θα συναντήσει όμως πολλούς ανώνυμους Κολομβιανούς, που θα του παραπονεθούν ότι η χώρα τους έχει μικρές ποσότητες πολύτιμων αγαθών (σίδηρος, σμαράγδια, πετρέλαιο, καφές) και μεγάλες ποσότητες ενοχλητικών αγαθών (δεν χρειάζονται διευκρινίσεις). Θα επισκεφθεί το υπέροχο Παλάτι της Ιεράς Εξέτασης, όπου έχουν εκτυλιχθεί πολλά δράματα (συμπεριλαμβανομένης της επίσκεψης του ίδιου του Σατανά, προτού καταφέρουν να τον εξορκίσουν) και όπου φιλοξενείται σήμερα η μεγαλύτερη συλλογή εργαλείων βασανισμού σε όλο το Νότιο Ημισφαίριο. Και θα διαπιστώσει με τα ίδια του τα μάτια - όπως γράφει στο περιοδικό Slate - την παταγώδη αποτυχία μιας πολιτικής που έχουν ακολουθήσει τις τελευταίες δεκαετίες όλοι οι Αμερικανοί πρόεδροι με διάφορα ονόματα («πόλεμος κατά των ναρκωτικών», «σχέδιο Κολομβία»), η οποία το μόνο που κατάφερε ήταν να δηλητηριάσει αυτή την κοινωνία με διαφθορά, φτώχεια και αποσπάσματα θανάτου.