Ενα διαφορετικό κείμενο

Το blog αυτό λέγεται ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ, και για τον λόγο αυτό "ανεβάζω" μόνο κείμενα που δημοσιεύονται στη συγκεκριμένη στήλη της εφημερίδας "ΤΑ ΝΕΑ". Καθώς αυτό γίνεται σε καθημερινή βάση, υπάρχει ήδη μια δυσκολία διαλόγου. Για τον λόγο αυτό, επέλεξα ας πούμε να μην περιλάβω εδώ το ρεπορτάζ μου από τη βόρεια Κύπρο, παρόλο που θα είχε ενδεχομένως ενδιαφέρον μια κουβέντα για αυτό το θέμα. Σήμερα όμως θα κάνω μια εξαίρεση. Κι αυτό, επειδή το κείμενο που ακολουθεί το οφείλω αποκλειστικά σε σας, την παρέα από την μπλογκόσφαιρα. Δημοσιεύτηκε στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού ΔΕΝΤΡΟ.


Ο ΜΑΥΡΟΣ ΗΛΙΟΣ ΤΗΣ ΜΠΛΟΓΚΟΣΦΑΙΡΑΣ


Πριν από ενάμιση χρόνο έφτιαξα ένα blog. Όχι πως έχω μεγάλη σχέση με τη
συμπαθή τάξη των ιστολόγων, δεν διαθέτω ούτε το χρόνο ούτε τη φαντασία για
να λάβω μέρος στις συζητήσεις που γίνονται στο απέραντο ιντερνετικό
καφενείο. Ηθελα απλώς να ανοίξω ένα διάλογο πάνω στα θέματα με τα οποία
ασχολούμαι εδώ και 15 χρόνια στη στήλη μου, στα ΝΕΑ. Να δω αν κάποια θέματα
ενδιαφέρουν περισσότερο από άλλα, κι αν όλη αυτή η περιπέτεια αξίζει τον
κόπο.

Με τον καιρό δημιουργήθηκε μια παρέα. Γράφονται κάποια σχόλια, λέγονται
μερικές εξυπνάδες, πότε-πότε ανάβουν τα αίματα. Καλά είναι - κάτι βράδυα
ήπιαμε και μπύρες. Εκτός από τον χαβαλέ, όμως, είναι μερικές συζητήσεις που
έχουν μείνει πιο ζωντανές στη μνήμη. Όχι επειδή ήταν μεγάλος ο αριθμός των
συνομιλητών ούτε βέβαια επειδή ήταν γνωστά τα ονόματά τους. Αλλά για τις
παρατηρήσεις τους και τις παραπομπές τους. Για την τρυφερότητα και τη
μελαγχολία τους.

Μια μέρα του περασμένου Οκτωβρίου μετέφερα στο blog ένα κείμενο για την
έκθεση με τίτλο «Μελαγχολία, διάνοια και παράνοια στη Δύση» που είχε
εγκαινιαστεί λίγες μέρες νωρίτερα στο Παρίσι. Περιέγραφα τις διάφορες
αίθουσες, αναφερόμουν στην κεντρική θέση που είχε η «Μελαγχολία» του
Αλμπρεχτ Ντύρερ και κατέληγα με την επισήμανση ότι το «Διαγνωστικό και
στατιστικό εγχειρίδιο των πνευματικών διαταραχών», η εγκυρότερη πηγή
αναφοράς στον κόσμο, καταργεί στην τελευταία του έκδοση τη μελαγχολία και
την εντάσσει στην ευρύτερη κατηγορία της κατάθλιψης.

Ο τίτλος του κομματιού - «Το προζάκ εκθρόνισε τον Μπωντλαίρ» - προερχόταν
από μια συνέντευξη του γάλλου καθηγητή ψυχιατρικής Εντουάρ Ζαριφιάν. Το
Μαύρο Πρόβατο, ένας ιστολόγος που εδρεύει στο Παρίσι, σχολίασε με στίχους
του Ζεράρ ντε Νερβάλ: «Je suis le tenebreux - le veuf, - l'inconsole/ Le
prince d'Aquitaine a la tour abolie;/ Ma seule etoile est morte, - et mon
luth constelle/ Porte le soleil noir de la Melancolie.» Ο Κοσμοπολίτης
προτίμησε τον Καρυωτάκη: «Στον κήπο απόψε μου μιλεί μια νέα
μελαγχολία./Βυθίζει κάποια μυγδαλιά τ'ανθοχαμόγελό της /στου βάλτου το θολό
νερό. Κι η θύμιση της νιότης /σαλεύει τόσο θλιβερά την άρρωστη ακακία». Και
ο Τάσος παρέθεσε απόσπασμα από το βιβλίο της Λίντε Ζαλμπέρ για μια μοιραία
γυναίκα, τη Λου Αντρέας-Σαλομέ: «Δεν αναρωτιέμαι για ποιο λόγο αρρώστησε ο
ασθενής, αναρωτιέμαι για ποιο λόγο έμεινε υγιής ο υγιής, και με ποιο
τίμημα.»

Τρεις μήνες αργότερα, καθώς τελείωνε η έκθεση, έγραψα άλλο ένα κείμενο για
το θέμα, αλλά από μια διαφορετική οπτική. Πιανόμουν από μια συνέντευξη της
Νάνσυ Χιούστον στη Λιμπερασιόν, κι έγραφα για τη θρησκεία της μελαγχολίας,
που είναι κατά κάποιο τρόπο η αρρώστια της εποχής μας. Για την καναδή
συγγραφέα, ο Μπωντλαίρ, ο Φλωμπέρ, ο Κάφκα, ο Νίτσε και οι άλλοι κληρικοί
αυτής της λαϊκής εκκλησίας θέλουν να μας πείσουν ότι έχουμε να διαλέξουμε
ανάμεσα σε δύο και μόνο χρώματα: το μαύρο (που είναι γι'αυτούς η μόνη
αλήθεια) και το ροζ (το γλυκανάλατο, το επιτηδευμένο). Οποιος ξεφύλλιζε τα
δεκάδες έντυπα που συνόδευαν την έκθεση στο Grand Palais διαπίστωνε εύκολα
ότι η τρέλλα εξυμνείται, η κατάθλιψη εξιδανικεύεται, ο «μαύρος ήλιος της
μελαγχολίας» θεωρείται ο μόνος αληθινός ήλιος πάνω από το κεφάλι μας.

Αυτή τη φορά ο Κοσμοπολίτης απάντησε με Χαλίλ Γκιμπράν: «Your joy is your
sorrow unmasked». Ο sal.lό παρέθεσε απόσπασμα από το «Πένθος και
Μελαγχολία», του Φρόυντ. Και ο roman μας παρέπεμψε στην Αυτοβιογραφία του
Καζαντζάκη.

Είναι μελαγχολικός ο κόσμος των ιστολόγων, ένας από τους λόγους άλλωστε που
γεννήθηκε αυτό το «κίνημα» και απλώθηκε τόσο πολύ είναι ότι αποτελεί το
άθροισμα χιλιάδων, εκατομμυρίων μοναξιών. Ένα βράδυ αισθάνεσαι να χάνεσαι ή
να πνίγεσαι, θέλεις να συνομιλήσεις, να προκαλέσεις ή να αστειευτείς με
κάποιον άγνωστο στην άλλη άκρη του πλανήτη, μπαίνεις στη «μπλογκόσφαιρα» κι
αρχίζεις την περιπλάνηση, δεν είναι δύσκολο, είναι φτηνό, αν και μερικές
φορές απελπιστικά αργό, πάνω απ'όλα όμως είναι ελεύθερο. Υστερα από δύο ώρες
αισθάνεσαι ότι δεν είσαι πια μόνος, απέκτησες καινούργιους φίλους, έμαθες
καινούργια πράγματα, ανοίχτηκες σε καινούργιους κόσμους. Μπορεί να είναι
ψευδαίσθηση, μπορεί μερικές φορές να είναι κι αλήθεια.

Αν οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί μοιράζονται τις εμπειρίες τους σε κλειστές ή
ανοιχτές συγκεντρώσεις, οι Ανώνυμοι Μελαγχολικοί ανταλλάσσουν απόψεις,
στίχους και εικόνες μέσα από το Διαδίκτυο. «Ξωτικό είναι το φεγγάρι του
Αυγούστου σου λέω», βεβαίωνε τον περασμένο μήνα το Χνούδι σε αυτό το
συλλογικό blog (anonimi.blogspot.com), ενώ το Αερικό παρέθετε στίχους από
ένα δίσκο του 1971, που τότε του άρεσε και τώρα τον μελαγχολεί, και ρωτούσε
ποιος τραγουδάει και ποιος δίσκος είναι: «Στον τοίχο η μνήμη μου αφίσα,
έβρεξε πάλι χθες αργά/ Χιλιάδες ήχοι με φιγούρες, σχέδια, χρώματα πολλά». Ο
smithakos αναρωτήθηκε μήπως ο δίσκος είναι του Σώτη Βολάνη, ο μαύρος γάτος
έριξε το όνομα του Ανδρέα Μικρούτσικου (!), το Αερικό τους βασάνισε ακόμα
λίγο και στο τέλος αποκάλυψε ότι ο δημιουργός είναι ένας άνθρωπος που έχει
βγάλει δύο άλμπουμ σε βινύλιο, κάποτε τραγουδούσε σε μια μπουατ στη
Θεσσαλονίκη, είχε και μια εκπομπή στο ραδιόφωνο με τιτλο "Ρεμπετικα,
Σμυρνέικα,Πολίτικα, γλυκα τραγουδια ανατολιτικα": ο Πάνος Σαββόπουλος.

Όλα αυτά δεν έχουν βέβαια μεγάλη σχέση με τη μελαγχολία. Για να ξαναβρώ αυτή
τη σχέση, και για να προσδώσω σε αυτό το κείμενο τη διεθνή του διάσταση,
κατέφυγα ένα μεσημέρι στο πιο γνωστό εργαλείο αναζήτησης της παγκόσμιας
μπλογκόσφαιρας, την ιστοσελίδα technorati.com, και πληκτρολόγησα τη λέξη
«melancholy». Αποκόμισα 179.290 αποτελέσματα. Πολλή μελαγχολία πέφτει
πράγματι στην κοινότητα των bloggers. Υστερα από τρεις ώρες έκανα νέα
αναζήτηση: τα αποτελέσματα είχαν αυξηθεί κατά 100! Το ίδιο βράδυ, η
αναζήτηση με τη μοιραία λέξη θα απέφερε 179.478 αποτελέσματα. Με άλλα λόγια,
κάθε δύο λεπτά, κάπου στον κόσμο, κάποια τρυφερή, ρομαντική ή απελπισμένη
ψυχή γράφει σε κάποιο blog ένα μικρό ή μεγάλο κείμενο που περιέχει τη λέξη
«μελαγχολία».

Διαλέγω ένα κείμενο από ένα blog που λέγεται earvolution. Ο schultz γράφει
για τον Τομ Ουέιτς και τη συλλογή των τριων CD που θα κυκλοφορήσει την Ημέρα
των Ευχαριστιών, στις 21 Νοεμβρίου. Ο τίτλος θα είναι «Ορφανοί: Φωνακλάδες,
καβγατζήδες και μπάσταρδοι». Η συλλογή θα περιλαμβάνει 54 τραγούδια, από τα
οποία τα 30 θα είναι καινούργια. Όπως αναφέρεται στο βιβλιαράκι των 94
σελίδων που θα συνοδεύει τη συλλογή, πρόκειται για «φοβισμένα, ορφανά
τραγούδια έκστασης και μελαγχολίας. Τραγούδια που μεγάλωσαν δύσκολα.
Τραγούδια αμφίβολης προέλευσης που διασώθηκαν από την αμείλικτη μοίρα τους
και τώρα ζητούν να τα φροντίσουν. Δείξε ότι δεν φοβάσαι και πάρε τα σπίτι.
Δεν δαγκώνουν, απλώς θέλουν προσοχή».

Αυτό, ναι, ήταν εντός θέματος.