Οι ήρωες της Βουδαπέστης

Τρίτη, 30 Οκτωβρίου 1956. Η επανάσταση έχει θριαμβεύσει, το άγαλμα του Στάλιν έχει γκρεμιστεί, ο νέος πρωθυπουργός έχει εξαγγείλει την επιστροφή στον πολυκομματισμό. Ένα νεαρό ζευγάρι που απαθανατίζεται μπροστά στο Εθνικό Μουσείο της Βουδαπέστης συμβολίζει τον λαϊκό θρίαμβο.

Τέλη Νοεμβρίου 1956. Ο Χρουστσώφ έχει αλλάξει γνώμη κι έχει στείλει τα στρατεύματα του Συμφώνου της Βαρσοβίας να πνίξουν στο αίμα την εξέγερση. Το σιδηρούν παραπέτασμα ορθώνεται ξανά στην Ουγγαρία και θα χρειαστούν τριάντα χρόνια για να πέσει οριστικά. Αλλά η φωτογραφία των δύο νεαρών, του Γιούρι και της Ζούτκα, έχει ήδη δημοσιευτεί στο γαλλικό περιοδικό Paris Match. Είναι οι «ήρωες της Βουδαπέστης», όπως ήρωας είναι και ο Γάλλος φωτογράφος, ο Ζαν-Πιερ Πεντραζινί, που τραυματίστηκε σοβαρά λίγο μετά τη φωτογράφηση και υπέκυψε κατά τον επαναπατρισμό του στο Παρίσι. Αν όμως εκείνος έπεσε θύμα του καθήκοντος, τι να απέγινε άραγε εκείνο το ρομαντικό ζευγάρι που πίστεψε για μια στιγμή στη λαϊκή εξουσία;

Ο Φιλ Καζοάρ και η Εστέρ Μπαλάς αφιέρωσαν επτά χρόνια από τη ζωή τους σε αναζήτηση της απάντησης, πραγματοποιώντας έρευνες στην Ουγγαρία, την Αυστραλία, την Ελβετία, τον Καναδά, την Ιταλία. Τα ευρήματά τους περιλαμβάνονται σε ένα βιβλίο που κυκλοφορεί σήμερα στη Γαλλία με τον τίτλο «Οι ήρωες της Βουδαπέστης» (εκδ. Les Arenes). Και είναι γεμάτα εκπλήξεις. Πρώτα απ' όλα, τη φωτογραφία δεν την τράβηξε ο Πεντραζινί, αλλά ένας ανεξάρτητος Αμερικανός φωτογράφος ονόματι Ρας Μέλτσερ. Ο διευθυντής του Paris Match το ήξερε, αλλά ήξερε επίσης ότι μια φωτογραφία που έχει τραβήξει ένας ήρωας «πουλάει» περισσότερο. Όσο για τον Μέλτσερ, του ήταν αρκετό ότι οι συνεργάτες του γνώριζαν την αλήθεια.

Το πλήρες όνομα της κοπέλας είναι Ζούτκα Σπόνγκα. Δεν είναι ακριβώς το πρότυπο του εξεγερμένου: κόρη προλεταρίων, παιδί του δρόμου, στράφηκε εναντίον του Ρώσου κατακτητή όταν ο μικρός της αδελφός πέθανε από «κόκκινες» σφαίρες. Μετά την ήττα της εξέγερσης, κατέφυγε στην Ελβετία όπου δούλεψε σε ένα εργοστάσιο, στη συνέχεια μετανάστευσε στην Αυστραλία, παντρεύτηκε, έκανε παιδιά, πέθανε από καρκίνο στις 27 Μαΐου 1990. Αυτή η απομυθοποίηση καθιστά άραγε τη Ζούτκα λιγότερο ελκυστική; Καθόλου, απαντά ο Ζεράρ Λεφόρ στη Λιμπερασιόν. Το βιβλίο είναι συναρπαστικό, το οδοιπορικό των συγγραφέων στη γενέτειρα της κοπέλας δείχνει ότι εκείνος ο σοσιαλιστικός παράδεισος ήταν στην πραγματικότητα μια κόλαση αλληλοκαρφωμάτων, όπου επιβίωνε παρά ταύτα ένα πνεύμα αντίστασης σε κάθε δικτατορία.

Κι εκείνος ο νεαρός που έμοιαζε με τον Ντι Κάπριο; Όλα είναι πιθανά, πολλοί ισχυρίζονται ότι τον συνάντησαν, μα οι μαρτυρίες τους δεν είναι αξιόπιστες, ο Γιούρι μπορεί να πέθανε ή και να ζει ακόμα, μπορεί να βρίσκεται στη Βουδαπέστη ή στις Ηνωμένες Πολιτείες, άφαντος, ανώνυμος, διάσημος χάρις σε μια φωτογραφία, μα ταυτόχρονα ανυπότακτος.