Οι τέσσερις Αριστερές

Φτώχεια ιδεών. Από το περιβάλλον μέχρι τη μετανάστευση, κι από την παγκοσμιοποίηση μέχρι την Ευρώπη και το Τουρκικό, η σημερινή Αριστερά ελάχιστα πράγματα έχει να προτείνει. «What's left?». Not much.

Η λέξη της εποχής είναι «ελαστικότητα», η μεγαλύτερη ή μικρότερη δυνατότητα δηλαδή που έχει ένας εργοδότης να απολύει τους εργαζομένους στην επιχείρησή του. Όσο πιο «ελαστικές» είναι οι συνθήκες εργασίας, τόσο ταχύτερα μετατρέπεται η κοινωνία της εργασίας σε μια κοινωνία του ρίσκου, όπου είναι αδύνατο να κάνει κανείς σχέδια για το μέλλον. Απέναντι σε αυτή την εξέλιξη, η Αριστερά θα έπρεπε να αντιπροτείνει μια ενιαία στρατηγική. Αντί γι' αυτό, εμφανίζεται κατακερματισμένη, θρυμματισμένη, αδύναμη να προβάλει το δικό της όραμα, τις δικές της προτάσεις.

Τέσσερις τύπους Αριστεράς ξεχωρίζει σε άρθρο του στη χθεσινή Μοντ ο Γερμανός φιλόσοφος Ούλριχ Μπεκ, γνωστός από το βιβλίο του «Η Κοινωνία του Ρίσκου». Η πρώτη είναι η προστατευτική Αριστερά, με την οποία συγκλίνουν όλο και περισσότερο οι κομμουνιστές και οι οικολόγοι. Οι οπαδοί της Αριστεράς αυτής πιστεύουν ότι το προστατευτικό κοινωνικό κράτος έχει απάντηση για όλα και αρνούνται να καταλάβουν ότι η κρίση των κοινωνικών συστημάτων δεν είναι συγκυριακή. Σε μια εποχή όπου ο πληθυσμός γερνά και η ζήτηση των μισθωτών θέσεων εργασίας αυξάνεται αντιστρόφως ανάλογα με τον αριθμό τους, το να θεωρείς ιερό τον αριθμό και το ύψος των κοινωνικών επιδοτήσεων θέτει σε κίνδυνο ολόκληρη την κοινωνία.

Η δεύτερη Αριστερά, που αυτοπροσδιορίζεται σε αντίθεση με την πρώτη, είναι η νεοφιλελεύθερη. Χαρακτηριστικός της εκπρόσωπος, οι Νέοι Εργατικοί του Τόνυ Μπλαιρ. Αν και η Αριστερά αυτή αναζητεί μια νέα σχέση ανάμεσα στο εθνικό κράτος και την παγκοσμιοποιημένη αγορά, παραμένει προσκολλημένη σε μια εθνική προσέγγιση της πολιτικής. Και είναι παγιδευμένη στο εξής δίλημμα: υψηλή ανεργία για τον περιορισμό της φτώχειας (όπως στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες) ή τεράστιες ανισότητες για να διατηρείται χαμηλά η ανεργία (όπως στις ΗΠΑ);

Ο τρίτος τύπος Αριστεράς δεν έχει μεγάλες διαφορές από την αντίστοιχη Δεξιά: πρόκειται για την Αριστερά-φρούριο, που δείχνει τα δόντια της στους μετανάστες και επιδιώκει την οικοδόμηση μιας Ευρώπης με ανάλογες αρχές. Η μόνη Αριστερά που αξίζει, γράφει ο Μπεκ, είναι η τέταρτη, η κοσμοπολίτικη. Οι βασικές της αρχές είναι ο καλύτερος διεθνής συντονισμός των πολιτικών στρατηγικών, ο αποτελεσματικότερος έλεγχος των τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, η μείωση του φορολογικού ανταγωνισμού μεταξύ των κρατών και η στενότερη συνεργασία στους κόλπους των διεθνών οργανισμών. Ο κοσμοπολιτισμός δεν είναι μονάχα ένας ιδεαλισμός, αλλά και μια στρατηγική για την κατάκτηση της εξουσίας. Γιατί, όσο στενότερες αντιλήψεις διακρίνουν την πολιτική, τόσο αισθάνεται περισσότερο αιχμάλωτη της ανάγκης της να προσαρμόζεται στους λεγόμενους «νόμους της αγοράς». Και τόσο περισσότερο απομακρύνεται από την εξουσία.